Marian Cebulski

Kultura i sztuka

Marian Cebulski, wybitny polski aktor, urodził się 21 marca 1924 roku w Krakowie, gdzie również zmarł 24 marca 2019 roku. Był znany zarówno w teatrze, jak i w filmie oraz telewizji.

Jego kariera obejmowała różnorodne role, które przyczyniły się do rozwoju polskiego teatru i przemysłu filmowego.

Życiorys

Marian Cebulski przyszedł na świat na krakowskim Podgórzu. Jako mały chłopiec przeniósł się do Warszawy wraz ze swoim ojcem, który pełnił służbę wojskową. W stolicy uczęszczał do prywatnego gimnazjum „Oświata” oraz do V gimnazjum w Warszawie. W wyniku wojny przez krótki czas mieszkał we Lwowie, a następnie udało mu się wrócić do Krakowa. Tam zadebiutował na scenie 15 czerwca 1942 roku. W 1945 roku ukończył Studio Aktorskie w Starym Teatrze, a trzy lata później zdał aktorski egzamin eksternistyczny.

Cebulski występował na różnych krakowskich scenach, takich jak Teatr Konspiracyjny (1942–1945), Teatr Powszechny im. Żołnierza Polskiego (1945–1946), Teatr Kameralny T.U.R. (1946–1947) oraz Teatry Dramatyczne (1948–1954). Ostatnim większym miejscem jego pracy był Teatr im. Juliusza Słowackiego, gdzie związał się z zespołem na długie lata, od 1954 aż do 1993 roku.

W telewizji Cebulski również robił karierę, zagrał m.in. w adaptacji Ożenku Nikołaja Gogola w reżyserii Andrzeja Szafiańskiego, w roli Koczkariewa (1968), w Sprawie Andersa jako Adaś Gas, czy w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego pod reżyserią Zygmunta Hübnera, gdzie zagrał hrabiego (1982). Dodatkowo, występował w Szalbierzu Spiro Gyorgy w reż. Tomasza Wiszniewskiego jako Psarski (1991) oraz w Balu błaznów Aleksandra i Lwa Szargorodskich w reżyserii Waldemara Krzystka, gdzie zagrał dyrektora (1996).

W 1951 roku zadebiutował w filmie, odgrywając rolę Towarzysza w Gromadzie w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Na swoim koncie miał około 150 ról teatralnych oraz 38 ról filmowych, co podkreśla jego szerokie umiejętności aktorskie. Cebulski był także wiernym kibicem klubu Cracovia, a za swoje zasługi dla tego zespołu otrzymał medal Merenti KS Cracovia. Zmarł 24 marca 2019 roku w wieku 95 lat, a 29 marca złożono go w wiecznym spoczynku na Cmentarzu Rakowickim, gdzie pochowano go również na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie, w kwaterze LXXXIII-11-3.

Filmografia

Filmografia Mariana Cebulskiego to bogaty zbiór wielu różnorodnych ról, które świadczą o jego wszechstronności aktorskiej oraz doświadczeniu w polskiej kinematografii. Jego dorobek obejmuje zarówno filmy fabularne, jak i seriale telewizyjne, w których zyskał uznanie publiczności.

  • Gromada (1951) – towarzysz z województwa w sprawie budowy młyna,
  • Koniec naszego świata (1964) – Miś, więzień Oświęcimia,
  • Jowita (1967) – mężczyzna rozmawiający w lokalu z „Lolą Fiat 1100”,
  • Bolesław Śmiały (1971) – wysłannik starszyzny do braci-rycerzy ze świty królewskiej,
  • Kocie ślady (1971) – fotograf, mąż Hanki,
  • Podróż za jeden uśmiech (serial telewizyjny) (1971) – kierownik kolonii w Kazimierzu (odc. 2. Hotel pod gwiazdami),
  • Janosik (serial telewizyjny) (1973) – karbowy (odc. 1. Pierwsze nauki i odc. 4. Porwanie),
  • Nagrody i odznaczenia (1973) – UB-ek, znajomy Zanika,
  • Strach (1975) – Troch,
  • Ocalić miasto (1976) – komunista „Kania” prowadzący podsłuch Niemców,
  • Polskie drogi (serial telewizyjny) (1976) – łącznik ZWZ (odc. 3. Najspokojniejsze miejsce na świecie),
  • Spokój (1976) – kierownik hotelu robotniczego w Krakowie,
  • Wodzirej (1977) – Myśliwiec,
  • Seans (1978) – kierownik domu kultury,
  • Ślad na ziemi (1978) – pułkownik na przyjęciu złotych godów u Jasparskich,
  • Dom (serial telewizyjny) (1980) – kierownik drużyny Cracovii (odc. 3. Warkocze naszych dziewcząt będą białe),
  • Krab i Joanna (1980) – Wojtek Steś,
  • Królowa Bona (serial telewizyjny) (1980) – Chwalczewski, urzędnik królowej Bony,
  • Życie Kamila Kuranta (serial telewizyjny) (1982) – szewc Ksawery,
  • Rycerze i rabusie (serial telewizyjny) (1984) – Drogowski,
  • Tumor Witkacego (1985) – przewodniczący Stowarzyszenia Teatralnego,
  • Blisko, coraz bliżej (serial telewizyjny) (1986) – dyrektor szkoły, przedstawiciel Funduszu Obrony Narodowej (odc. 11. U Pasterników wesele. Rok 1926 i odc. 13. Niespokojna granica. Rok 1939),
  • Cyrk odjeżdża (1987) – dyrektor Bartłomiejczyk,
  • Modrzejewska (serial telewizyjny) (1989) – aktor Rychta (odc. 5. Warszawa),
  • Wielkie rzeczy (2000) – Marian Ratajczak (cz. 1. System),
  • Wszystkie kobiety Mateusza (2012) – prezes Stowarzyszenia Powstańców.

Każda z wymienionych ról podkreśla różnorodność talentu Cebulskiego, zarówno w dramatach, jak i komediach, co przyczynia się do jego trwałej obecności w polskiej kulturze filmowej.

Ordery i odznaczenia

Marian Cebulski, w ciągu swojej kariery, zdobył wiele prestiżowych odznaczeń oraz wyróżnień, które podkreślają jego wkład w życie społeczne i kulturalne Polski. Oto lista odznaczeń, które świadczą o jego znaczących osiągnięciach:

  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2003),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1983),
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973),
  • Złoty Krzyż Zasługi (1966),
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 stycznia 1955),
  • Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (19 listopada 2005),
  • Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1973),
  • Złota Odznaka „Za Zasługi dla Krakowa” (1965),
  • Odznaka 600-lecia Kleparza.

Nagrody i wyróżnienia

Marian Cebulski, czołowa postać polskiego teatru, zdobył liczne nagrody oraz wyróżnienia, które dokumentują jego wkład w sztukę. Do najbardziej znaczących osiągnięć aktora należą:

  • Nagroda na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Stefana Przybojewskiego w spektaklu Tysiąc walecznych Jana Rojewskiego w Teatrach Dramatycznych w Krakowie (1951),
  • Nagroda na IV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Hummla w spektaklu Przygoda z Vaterlandem Leona Kruczkowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1963),
  • Nagroda II stopnia na Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich w Katowicach za rolę Sczastliwcewa w spektaklu Las Aleksandra Ostrowskiego (1964),
  • Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (zespołowa) za rolę Sczastliwcewa w spektaklu Las Aleksandra Ostrowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1965),
  • Nagroda Miasta Krakowa (1975),
  • Wyróżnienie na X Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Ulpianusa w spektaklu Irydion Zygmunta Krasińskiego (1984),
  • Nagroda na XVIII OKT w Opolu za rolę Starego Aktora w spektaklu Wyzwolenie w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1993),
  • Złoty Wawrzyn Grzymały przyznany w Bydgoszczy (1997),
  • Nagroda na XXIII OKT w Opolu za rolę tytułową w Panu Jowialskim Aleksandra Fredry w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie (1998),
  • Krakowska Nagroda Teatralna „Ludwik” za całokształt twórczości (2017).

Przypisy

  1. Zmarł aktor, Marian Cebulski. 70 lat grał na krakowskiej scenie [online], Dziennik Polski, 24.03.2019 r. [dostęp 29.01.2023 r.]
  2. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 21.05.2020 r.]
  3. Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 21.05.2020 r.]
  4. Kraków. Pogrzeb starego aktora. krakow.gosc.pl. [dostęp 29.03.2019 r.]
  5. Zmarł Marian Cebulski. teatrwkrakowie.pl. [dostęp 24.03.2019 r.]
  6. Kozioł 2003, s. 16.
  7. Kozioł 2003, s. 17.
  8. Kozioł 2003, s. 17-18.
  9. Kozioł 2003, s. 22.
  10. M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa nr 0/245 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1655.

Oceń: Marian Cebulski

★★★★★
Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:25