Józef Kolowca

---

Życiorys

Kraków, Puławy (1906–1939)

Józef Kolowca przyszedł na świat w rodzinie, w której jego ojciec, Józef, był pracownikiem kolei, a matka, Katarzyna z d. Sękara, pełniła rolę opiekunki domowej. W młodości uczęszczał do gimnazjum, gdzie rozwijał swoje zainteresowania matematyczne i przyrodnicze. W latach 1925–1932 kształcił się w dziedzinie chemii na renomowanym Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a również odbył obowiązkową służbę wojskową. Następnie, w okresie 1933–1937, studiował rolnictwo na tym samym uniwersytecie, co zaowocowało uzyskaniem tytułu inżyniera rolnictwa.

W trakcie swojej edukacji rozpoczął pracę w Zakładzie Mikrobiologii Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach, gdzie pracował w latach 1936–1937. W latach 1937–1939 pełnił rolę asystenta profesora Henryka Malarskiego, gdzie skoncentrował się na badaniach dotyczących zwalczania guzowatości korzeni drzew owocowych. Dodatkowo prowadził badania nad technikami kiszenia pasz oraz wspólnie z prof. Śnieszką opracowywał innowacyjne metody wzbogacania słomy w białko. Był aktywny w propagowaniu kiszenia pasz wśród rolników, a także pełnił funkcję sekretarza komisji związanej z Polskim Towarzystwem Zootechnicznym, a także doradzał Ministerstwu Rolnictwa.

Stalowa Wola, Podhale (1940–1949)

W czasie II wojny światowej, w latach 1940–1942, Józef Kolowca pracował jako chemik-laborant w Zakładach Stalowa Wola. Jednakże w 1942 roku, z powodu podejrzeń o udział w ruchu oporu, postanowił uciec na Podhale. Osiedlił się w Zakopanem, gdzie przez dwa lata pełnił funkcję zastępcy instruktora łąkarstwa. W tym czasie z bliska obserwował skutki intensywnego wypasu w tatrzańskich rejonach, które prowadziły do degradacji gleb i ekosystemów leśnych. Wzrost liczby owiec w wyniku zwiększonej ceny wełny spowodował, że górale znacznie podnieśli ich hodowlę, co miało negatywny wpływ na lokalne środowisko.

Po wojnie Kolowca został instruktorem łąkarstwa w powiecie nowotarskim (1945–1947), a później pełnomocnikiem Ministra Rolnictwa do racjonalnego zagospodarowania górskich terenów (1947–1948). Zabiegał o zniesienie służebności w tatrzańskich lasach oraz zainicjował w 1948 roku znaną akcję Wielkiego Redyku – dobrowolnego przepędu 8 tys. owiec na pastwiska w rejonie Szczawnicy. Hodowcy odnotowali znaczące korzyści, co skutkowało podwójnym wzrostem liczby uczestników akcji w 1949 year, wyprowadzając ponad połowę owiec z Tatr oraz wspomagając odbudowę lokalnej przyrody.

Inicjatywa, którą zorganizował Kolowca, stała się tematem filmu dokumentalnego „Wielki Redyk”, który został zaprezentowany i nagrodzony na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes w 1949 roku.

Lublin i Kraków (1949–1954)

W 1949 roku dr Józef Kolowca rozpoczął pracę w Katedrze Fizjologii i Żywienia Zwierząt na Wydziale Rolnym UMCS, której fundatorem był profesor Henryk Malarski. W Lublinie zebrał się zespół znakomitych naukowców, w tym przyszłych profesorów, jak Jan Kielanowski, Stanisław Berger, Jan Bartnik, Franciszek Hoszczaruk oraz Stanisław Wójcik, z którymi Kolowca ściśle współpracował, podkreślając znaczenie wyników badań w praktykach rolniczych. W przyszłości, uczniowie Malarskiego zasilić mieli kadrę innych instytutów badawczych, takich jak Instytut Higieny i Żywienia oraz SGGW w Warszawie.

Józef Kolowca, jako adiunkt, zajmował się badaniami nad pastewnym wykorzystaniem łubinu gorzkiego oraz metodami przygotowywania kiszonek. Wykładał na Wydziale Rolniczym oraz Wydziale Weterynaryjnym. W 1954 roku objął stanowisko kierownika Działu Współpracy Gospodarczej w Zakładzie Ochrony Przyrody PAN, który powstał dzięki inicjatywie prof. Władysława Szafera.

Szczecin (1955–1957)

W latach 1955–1957 Józef Kolowca mieszkał w Szczecinie, a jego praca koncentrowała się na tworzeniu Wyższej Szkoły Rolniczej. Zdobył tytuł docenta i pełnił funkcję prodziekana Wydziału Rolnego w latach 1955–1956 oraz kierownika Katedry Żywienia Zwierząt. Od 1956 do 1957 roku był dziekanem Wydziału Zootechnicznego, a także współorganizował Szczecińskie Towarzystwo Naukowe. Jego wkład w rozwój nauki w regionie i promocję badań był nieoceniony.

Publikacje (wybór)

Oto wybrane publikacje Józefa Kolowcy, który wniósł znaczący wkład w dziedzinie rolnictwa i pasterstwa.

• 1937 – Guzowatość korzeni i próby jej zwalczania,
• 1946, 1947, 1951 – Kiszonki, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,
• 1951 – Sprawa pastewnego użytkowania łubinu gorzkiego (ziarna i zielonej masy) za pomocą rozmaitych metod jego zakiszania, nakł. UMCS,
• 1952 – Przyrządzanie i skarmianie kiszonek, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,
• 1954 – Badania nad wykorzystaniem wywaru gorzelnianego, nakł. UMCS,
• 1954 – Kiszonki w PGR i spółdzielniach produkcyjnych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,
• 1962 (wyd. 2) – Józef Kolowca, Historia i podstawy pasterstwa w Tatrach w: Tatrzański Park Narodowy (red. Wł. Szafer).

Życie rodzinne

W okolicach 1939 roku, Józef Kolowca zawarł związek małżeński z Krystyną, pochodzącą z rodziny Baczyńskich. Para doczekała się syna, Jakuba Marcina, który jest kontynuacją ich dziedzictwa. Brat Józefa, Stanisław Kolowca, osiągnął status uznanego artysty fotografika.

Józef Kolowca znalazł wieczny spoczynek w Krakowie, na cmentarzu Rakowickim.

---

Oceń: Józef Kolowca

---