Kazimierz Straszewski

---

Życiorys

Urodziny Kazimierza Straszewskiego miały miejsce w rodzinie z tradycjami inteligenckimi. Był synem znanego filozofa oraz profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, Maurycego Straszewskiego, i Marii z Sadowskich. W jego rodzinie znajdowali się także wybitni przedstawiciele – braćmi byli Michał Straszewski, dyplomata, oraz Henryk Straszewski. Miał również bratanka, Ryszarda Straszewskiego, który zajmował się produkcją filmową. Kazimierz ukończył gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie w 1897 roku, a następnie Wydział Budowy Maszyn w Szkole Politechnicznej we Lwowie, gdzie uzyskał dyplom inżyniera mechanika w 1902 roku.

Dodatkowo, Straszewski zdobył także dyplom inżyniera elektrotechnika w Instytucie Elektrotechnicznym im. Montefiore w Belgii w tym samym roku. Był znakomitym poliglotą, posługującym się językami: angielskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim oraz włoskim. Swoją karierę zawodową rozpoczął w czeskiej fabryce liczników elektrycznych «Kriżik» w Pradze w 1903 roku, a w latach 1904–1907 pracował w renomowanych firmach amerykańskich, takich jak Western Electric Co. w Chicago, Allis Chalmers w Milwaukee oraz Westinghouse Electric Co. w Pittsburghu.

Po powrocie do Polski osiedlił się w Krakowie, gdzie pełnił funkcję przedstawiciela koncernu „Siemens-Schuckert” na Galicję w latach 1908–1912, a później został dyrektorem Elektrowni Okręgowej Zagłębia Krakowskiego usytuowanej w Sierszy Wodnej, gdzie kierował rozwojem tej elektrowni od 1913 do 1920 roku. Dzięki jego staraniom moc wytwarzania prądu wzrosła z 2,5 MW do 5 MW.

Następnie pełnił obowiązki budowniczego i dyrektora Elektrowni Okręgu Warszawskiego w Pruszkowie, w której mocy stale wzrastała z 8,5 MW w 1924 roku do 32,75 MW w 1935 roku. Elektrownia ta po połączeniu z elektrownią miejską w Warszawie zasilała zachodnią część miasta oraz kluczowy węzeł kolejowy. Kazimierz był aktywnym uczestnikiem polskiego ruchu zawodowego inżynierów i techników, biorąc udział w zjazdach techników polskich w Lwowie w 1910 roku oraz w Krakowie w 1912 roku.

Był członkiem założycielem Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP) w 1919 roku, a także jego prezesem w latach 1928–1929, 1930–1931 oraz 1946–1948. Jako honorowy członek SEP przyczynił się do integracji Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego oraz Stowarzyszenia Radiotechników, a także doprowadził do zakończenia prac nad statutem SEP, który został zatwierdzony 5 stycznia 1929 roku. Ponadto, był przewodniczącym Biura Znaku Przepisowego SEP, które przyznawało oznakowanie jakości wyrobom polskiego przemysłu elektrotechnicznego.

Kazimierz brał również aktywny udział w działaniach Związku Elektrowni Polskich (ZEP), którego był prezesem w latach 1934 oraz 1938–1945. Działał również w międzynarodowej organizacji Union Internationale des Producteurs et Distributeurs d’Energie Electrique (UNIPEDE). W czasie II wojny światowej, pomimo okupacji, kontynuował swoją pracę w elektrowni w Pruszkowie oraz angażował się społecznie w ZEP, a także w podziemnych strukturach na rzecz elektryfikacji kraju.

Podczas powstania warszawskiego był żołnierzem Armii Krajowej, działając pod pseudonimem Nałęcz. Był zaangażowany w nasłuch zagranicznych stacji radiowych oraz współpracował z pismem o tematyce powstańczej „Baszta”. Po zniszczeniu elektrowni przez Niemców w styczniu 1945 roku, Kazimierz objął kierownictwo zespołu odbudowującego zakład, co zaowocowało uruchomieniem jej pierwszego turbozespołu w lipcu tego samego roku.

Po utworzeniu Centralnego Zarządu Energetyki (CZE) był jego dyrektorem naczelnym w latach 1946–1950, współtworząc ogólnopolski system energetyczny oraz opracowując trzyletni Plan Elektryfikacji Kraju. W styczniu 1950 roku został przeniesiony na inne stanowisko, a później był wiceprzewodniczącym Rady Technicznej CZE. Jego działalność naukowa i techniczna była kontynuowana w Ministerstwie Energetyki oraz w Polskim Komitecie Światowej Konferencji Energetycznej.

Po 1945 roku Kazimierz Straszewski aktywnie uczestniczył w działalności stowarzyszeniowej, szczególnie w SEP, gdzie ponownie pełnił funkcję przewodniczącego oraz wiceprzewodniczącego. Jego życie prywatne związane było z Kazimierą Julią z Turskich, historyczką, z którą ożenił się w 1913 roku. Mieli troje dzieci – syna porucznika AK Andrzeja oraz dwie córki: Zofię i Małgorzatę, które także angażowały się w działalność AK.

Zmarł w Warszawie, gdzie został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w kwaterze 302-2-5.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Straszewski był osobą, która otrzymała szereg zaszczytnych odznaczeń, świadczących o jego wkładzie w rozwój kraju oraz zdobytych osiągnięciach.

• krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1958 roku,
• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, odznaczenie datowane na 25 czerwca 1946 roku,
• złoty krzyż zasługi, przyznany w 1947 roku,
• medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 15 stycznia 1955 roku,
• złota odznaka honorowa SEP,
• złota odznaka honorowa Naczelnej Organizacji Technicznej.

---

Oceń: Kazimierz Straszewski

---