Tadeusz Rosner

Inżynieria i technologie

Tadeusz Aleksander Rosner, ur. 2 stycznia 1899 roku w Krakowie, zm. 5 czerwca 1972 roku w Szczecinie, był wybitnym specjalistą w dziedzinie technologii włókien sztucznych. Jego wkład w rozwój edukacji technicznej w Polsce jest nie do przecenienia.

Rosner był jednym z fundamentów Politechniki Szczecińskiej (PS), pełniąc funkcję jej rektora w latach 1953–1958. Dzięki jego wysiłkom uczelnia zyskała na znaczeniu i reputacji, stając się istotnym ośrodkiem naukowym w regionie.

Profesor Rosner odegrał również kluczową rolę w rozwoju Wydziału Chemicznego PS, gdzie był nie tylko jednym z inicjatorów, ale także pierwszym dziekanem. Jego pasja do nauki oraz zaangażowanie w działalność akademicką przyczyniły się do rozwoju studentów i kadr naukowych w tej dziedzinie.

W 1951 roku, Tadeusz Rosner został członkiem założycielem Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w środowisku naukowym. W szczególności, jego osiągnięcia zostały docenione, gdy otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki Szczecińskiej, co stanowi wyraz uznania dla jego wkładu w naukę i edukację.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Tadeusz Rosner, który zdobędzie swoją sławę jako wybitny inżynier chemik, ukończył maturę w 1917 roku. Po jej zakończeniu wziął udział w I wojnie światowej. Po demobilizacji w 1920 roku rozpoczął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, na którym zdobył dyplom inżyniera chemika w 1925 roku.

Okres pracy w przemyśle chemicznym (1928–1948)

Wkrótce po ukończeniu studiów, Tadeusz rozpoczął swoją karierę zawodową w zakładach włókienniczych w rejonie Turynu. W 1928 roku podjął pracę w fabryce sztucznego jedwabiu w Tomaszowie Mazowieckim, która była częścią Łódzkiego Okręgu Przemysłowego. Pracował tam aż do wybuchu II wojny światowej, zdobywając cenne doświadczenie w zakresie technologii oraz inżynierii chemicznej.

W tym zakładzie produkowano sztuczny jedwab metodą nitrocelulozową (na bazie bawełny strzelniczej), opierając się na odkryciach Audemarsa z 1855 roku, które dotyczyły właściwości przędzalniczych rozcieńczonych alkoholowo-eterowych roztworów nitrocelulozy. To właśnie ten sposób produkcji stał się pierwszym, który naśladował proces wytwarzania nici jedwabnych przez gąsienice jedwabnika na skalę przemysłową. W kolejnych latach technologie produkcji były stale udoskonalane, w tym również w tomaszowskich zakładach.

Okres drugiej wojny światowej Tadeusz spędził w Warszawie oraz Krakowie, a po wojnie wrócił do znacjonalizowanej fabryki w Tomaszowie, znanej jako „Wistom”. W 1945 roku, w trakcie wznawiania produkcji, objął stanowisko naczelnika dyrektora, a w 1946 roku został dyrektorem Zjednoczenia Przemysłu Włókien Sztucznych „Chemitex” w Łodzi oraz dyrektorem Biura Konstrukcyjnego dla Odbudowy Fabryki Sztucznego Jedwabiu w Łodzi (1947–1948).

W 1948 roku Tadeusz podjął pracę jako dyrektor Biura Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie, gdzie realizowano odbudowę zniszczonej podczas wojny fabryki Vereinigte Glanzstoff-Fabriken AG Elberfeld, Werk Sydowsaue, znanej również jako Zjednoczone Fabryki Tkanin Sztucznych SA w Elberfeld, Zakład w Żydowcach. Już w styczniu 1946 roku uruchomiono tam produkcję tekstyliów (np. argonów), a z czasem, przy wsparciu specjalistów z fabryki w Tomaszowie, rozpoczęto produkcję sztucznego jedwabiu w 1950 roku, jak również innych włókien i wyrobów z tworzyw sztucznych.

Okres pracy w szkolnictwie wyższym (1948–1972)

Po przybyciu do Szczecina w 1948 roku, Tadeusz rozpoczął współpracę w ramach zespołu zajmującego się organizowaniem uczelni technicznej. Już w 1947 roku utworzono Szkołę Inżynierską, która obejmowała trzy wydziały: Elektryczny, Inżynierii Lądowej oraz Mechaniczny. W następnym roku rozpoczęto prace nad tworzeniem Wydziału Chemicznego. Jerzy Szmid, pierwszy dziekan tego wydziału, opracował trzyletni program studiów chemicznych, który został zatwierdzony przez Ministerstwo Oświaty, a także zorganizował pierwsze laboratoria chemiczne. W poszukiwaniu sprzętu laboratoryjnego oraz odczynników, współpracował z pierwszymi studentami, przeszukując ruiny fabryki benzyny syntetycznej w Policach.

Prowadził Katedrę Maszynoznawstwa Chemicznego, a we wrześniu kolejnego roku została powołana Katedra Inżynierii Chemicznej, której Tadeusz Rosner został kierownikiem. W kwietniu 1951 roku po raz pierwszy przyznano na tym wydziale dyplom inżyniera chemika, specjalizującego się w inżynierii chemicznej.

W roku akademickim 1950/1951 Wydział Chemiczny stanął w obliczu zagrożenia likwidacją z powodu niedoborów kadrowych. Możliwość zamknięcia wydziału udało się odwrócić dzięki interwencji dziekana Tadeusza Rosnera, który w latach 1950–1953 pełnił tę funkcję. Doprowadził on do powołania komisji ministerialnej, w której zasiadali profesorowie: Osman Achmatowicz, Jan Zmaczyński oraz Janusz Ciborowski. Komisja zaleciła odroczenie decyzji o likwidacji, co umożliwiło uzupełnienie braków kadrowych oraz wspierało dalszy rozwój Wydziału.

Od 1956 roku aż do przejścia na emeryturę w 1969 roku, Tadeusz pełnił obowiązki kierownika Katedry Włókien Sztucznych. Równocześnie był rektorem uczelni w okresie jej przekształcania w Politechnikę Szczecińską od 1953 do 1958 roku. W latach 1964-1969 znowu sprawował urząd dziekana na Wydziale.

Tadeusz Rosner odszedł z tego świata, zostając pochowanym na cmentarzu Centralnym w Szczecinie w kwaterze 45B.

Dorobek naukowy

Tadeusz Rosner to wybitny naukowiec, którego dorobek naukowy obejmuje około 60 publikacji w renomowanych czasopismach oraz podczas konferencji. Jest również autorem sześciu patentów związanych z wytwarzaniem włókien sztucznych.

Jego prace koncentrują się na technologii produkcji zarówno sztucznych włókien, jak i modyfikowanych biopolimerów, a także na procesach ochrony środowiska. Wśród jego kluczowych publikacji można wyróżnić:

  • włókna sztuczne, tworzywa sztuczne. WNT Warszawa 1966,
  • włókna syntetyczne, tworzywa sztuczne. WNT Warszawa 1969 (wsp. H. Wojcikiewicz),
  • zagadnienie ścieków fenolowych odprowadzanych do Odry przez zakłady przemysłowe położone w województwie szczecińskim. „Przemysł Chemiczny” 1960 (wsp.),
  • stopień polimeryzacji polialkoholu winylowego w zależności od metody otrzymywania. „Zesz. Nauk. Polit. Szczec.” 1961 (wsp.),
  • przyrząd do pomiaru przewodności cieplnej. „Pomiary Automatyka Kontrola” 1963 (wsp.).

Działalność pozauczelniana

Tadeusz Rosner był osobą niezwykle aktywną w sferze naukowej, jego działalność pozauczelniana obejmowała wiele ważnych inicjatyw i organizacji. Rozpoczął działalność jako członek wielu towarzystw, w tym:

  • Polskiego Towarzystwa Chemicznego oraz innych renomowanych towarzystw naukowych,
  • założył Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, które miało na celu wspieranie lokalnych naukowców,
  • uczestniczył w kilku Komisjach Polskiej Akademii Nauk,
  • był członkiem wielu rad naukowo-technicznych przynależących do zakładów pracy w sektorze chemicznym.

Odznaczenia i wyróżnienia, upamiętnienie

W życiorysie Tadeusza Rosnera znajdują się liczne wyróżnienia i odznaczenia, które podkreślają jego znaczenie w polskiej nauce oraz edukacji. W 1964 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, co świadczy o jego nieocenionym wkładzie w rozwój kraju. Ponadto, w 1971 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Szczecińskiej.

Pamięć o tym wybitnym twórcy Wydziału Chemicznego w Szczecinie trwa nadal, a jego dziedzictwo jest pielęgnowane przez nauczycieli w tamtejszych szkołach. Wiele z tych osób to absolwenci Wydziału Chemicznego PS, którzy przekazują swoje umiejętności i wiedzę młodszym pokoleniom. Dowodem tego jest zakres materiału z chemii, który został zaprezentowany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010”, przypominającego o wybitnych Polakach w powojennej historii Szczecina:

„Najważniejsi są ludzie – Rola Uczonych przy powoływaniu i działalności Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie oraz Wydziału Chemicznego Politechniki Szczecińskiej: – Dr Jerzy Szmid, – Profesor Tadeusz Rosner, – Profesor Karolina Paluch, – Profesor Józef Kępiński.”

Oceń: Tadeusz Rosner

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:25