Ferdynand Feiwel Liebling to postać, która odcisnęła swoje piętno na architekturze Krakowa. Urodził się 20 maja 1877 roku w Krakowie, a jego życie zakończyło się tragicznie w 1942 roku w rejonie Wieliczki.
Był to architekt polskiego pochodzenia żydowskiego, którego prace w znaczący sposób przyczyniły się do kształtowania miejskiego pejzażu tego historycznego miasta. Jego projekty oraz działalność architektoniczna miały wpływ na rozwój architektury w Krakowie w czasie, gdy miasto przechodziło ważne zmiany urbanistyczne.
Życiorys
Ferdynand Liebling był synem Mojżesza oraz Cecylii Weinsberger. W 1896 roku zakończył swoją edukację w Szkole Przemysłowej zlokalizowanej w Krakowie. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się od praktyk, które odbył między innymi u Józefa Pokutyńskiego. Warto również wspomnieć, że zdobywał doświadczenie w Berlinie.
W latach 1901–1902 pracował u znanego architekta Zygmunta Luksa. Nieustannie rozwijając swoje umiejętności, w 1905 roku założył spółkę budowlaną wspólnie z Chaimem Kahanem, a w 1922 roku przedsiębiorstwo to zakończyło działalność. Liebling podjął się następnie współpracy z Jozuem Oberlederem i otworzył nowy podmiot gospodarczy.
W 1924 roku przystąpił do Stowarzyszenia „Solidarność” B’nai B’rith. Uczestniczył także w pracach Stowarzyszenia Izraelitów Postępowych oraz Krakowskiego Towarzystwa Technicznego. Poza tym, włączał się w działalność charytatywną, będąc członkiem Stowarzyszenia Nadzieja, które miało na celu wsparcie społeczności żydowskiej.
Po inwazji Niemców na Kraków, sytuacja stała się tragiczna. W 1940 roku Liebling był zmuszony do opuszczenia swojego rodzinnego miasta, co skłoniło go do przeniesienia się do Borku Fałęckiego, a później do Wieliczki. Niestety, w lecie 1942 roku padł ofiarą gestapo w tragicznych okolicznościach.
Wybrane realizacje
Ferdynand Liebling był znaczącą postacią w dziedzinie architektury, a jego prace obejmowały różnorodne realizacje z początku XX wieku. Wśród jego osiągnięć znajdują się:
- 1902: projekt konkursowy, który zdobył II nagrodę na budynek hali przedpogrzebowej nowego cmentarza żydowskiego usytuowanego przy ulicy Miodowej w Krakowie,
- 1902–1903: kamienica zlokalizowana przy ulicy Starowiślnej 32 w Krakowie,
- 1905: gmach Sądu Powiatowego oraz Urzędu Podatkowego w Podgórzu, mieszczący się przy ulicy Czarnieckiego 3,
- 1905–1906: budowa kamienicy przy ulicy Wielopole 9 w Krakowie,
- 1907–1908: realizacja kamienicy przy ulicy Dietla 27 w Krakowie,
- 1908: kamienica na ulicy Dietla 25 w Krakowie,
- 1911: projekt, który nie zyskał realizacji, dotyczący przebudowy kamienicy przy ulicy Brackiej 6,
- 1911: projekt konkursowy, który zajął III miejsce, dotyczący Hotelu Krakowskiego oraz domów administracyjnych i czynszowych Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędników Prywatnych we Lwowie,
- 1913: konkursowy projekt ratusza w Drohobyczu, który zdobył III nagrodę,
- 1923: kamienica przy ulicy Stanisława 12 w Krakowie, zrealizowana wspólnie z Jozue Oberlederem,
- 1923–1926: wspólnie z Jozue Oberlederem kamienica przy ulicy Kordeckiego 5 w Krakowie,
- 1924: przebudowa synagogi Tempel w Krakowie, zrealizowana we współpracy z Jozue Oberlederem,
- 1927: przebudowa synagogi Ahawat Raim w Krakowie, także z udziałem Jozue Oberleder,
- 1927: kamienica na ulicy Kordeckiego 3 w Krakowie, powstała przy współpracy z Jozue Oberlederem,
- 1931: leżalnia dla dzieci żydowskich cierpiących na gruźlicę, stworzona przez „Towarzystwo Ochrony Zdrowia” w Krakowie,
- 1937–1939: budowa Synagogi w Szpitalu Żydowskim w Krakowie.
Przypisy
- a b c d e f g h i j k l m n BarbaraB. Zbroja BarbaraB., Leksykon architektów i budowniczych pochodzenia żydowskiego w Krakowie w latach 1868-1939, Kraków: Wysoki Zamek, 2023, s. 142-147, ISBN 978-83-966500-2-3.
- Ferdynand Liebling na stronie In memoriam -Pamięci Polskich Architektów.
- Barbara Zbroja: Miasto umarłych: Architektura publiczna Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Krakowie w latach 1868-1939. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2005. ISBN 83-7318-619-0.
- Dane biograficzne na stronie Sejmu Wielkiego.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Romuald Pieńkowski (architekt) | Tadeusz Rosner | Henryk Schönker | Władysław Heller (radiotechnik) | Marian Osiński | Kazimierz Straszewski | Janusz Niedziałkowski | Rafał Ekielski | Wiktor Sikorski | Rela Schmeidler | Mieczysław Zieleniewski | Emil Bratro | Andrzej Mulak | Michał Madej | Jean Pomagalski | Marian Zawiła | Krzysztof Stypuła | Wilhelm Apter | Krzysztof Holejko | Zbigniew SolawaOceń: Ferdynand Liebling