Lechosław Herz

---

Życiorys

W 1958 roku Lechosław Herz zakończył edukację w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi, gdzie miał zaszczyt być uczniem wybitnych nauczycieli, takich jak Jadwiga Chojnacka, Bohdana Majda, Jerzy Antczak, Emil Chaberski oraz Roman Sykała. Jego talent aktorski przejawiał się głównie w rolach drugoplanowych w teatrach warszawskich oraz w użyczaniu głosu międzynarodowym postaciom filmowym.

Od 1958 roku Herz współpracował z wieloma uznawanymi instytucjami teatralnymi, w tym z Teatrem Klasycznym i Teatrem Dramatycznym. Ponadto jego obecność na scenie wzbogaciła program Polskiego Radia, a jego występy filmowe obejmują takie produkcje jak Rzeczywistość (1960), La Belle Varsovie (1994), a także popularne seriale telewizyjne, takie jak Przyjaciele (1979), Zmiennicy (1986), 13 posterunek (1997), Dom (1997), Wszystkie pieniądze świata (1999) oraz Pensjonat pod Różą (2004–2005).

Lechosław Herz jest także znanym polskim krajoznawcą, który w swojej dziedzinie osiągnął znaczne doświadczenie. Jako prawdziwy znawca Mazowsza, łączył swoje zainteresowania przyrodnicze z działalnością regionalistyczną, będąc jednocześnie turystą, taternikiem, podróżnikiem, działaczem społecznym oraz popularyzatorem informacji o przyrodzie i turystyce.

Członek Rady Naukowej Kampinoskiego Parku Narodowego, Hertz był również związany z Regionalną Radą Ochrony Przyrody. Jego prace obejmują kluczowe dokumenty dotyczące turystyki w Kampinoskim Parku Narodowym oraz Chojnowskim Parku Krajobrazowym, a także w znaczący sposób przyczynił się do powołania Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Działał jako wnioskodawca dla wielu rezerwatów przyrody w regionie Mazowsza, w tym Czaplowizny, Jegiela, Lasu Skulskiego, Szerokiego Bagna, Wymięklizny oraz Źródeł Borówki.

Od 1965 roku zaprojektował blisko 2000 km szlaków turystycznych, które znalazły się w Parkach Narodowych, takich jak Kampinoski oraz Wigierski, a także w wielu parkach krajobrazowych. Jest on autorem setek artykułów i esejów dotyczących przyrody, architektury i szeroko pojętego krajoznawstwa. Dodatkowo współpracował przy tworzeniu map turystycznych oraz publikacji dotyczących Ziemi Augustowskiej, Suwalskiej, Mazur oraz Tatr i Mazowsza.

Jego dzieło, esej i zbiór opowiadań krajoznawczych „Wardęga. Opowieści z pobocza drogi” (2010), zdobyło Nagrodę Magellana w kategorii najlepsza książka podróżnicza roku 2011. Ponadto był autorem tekstów do wielu albumów fotograficznych o Polsce, które prezentował na wystawach, m.in. w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie w 2006 roku.

Wyróżnienia przyznane Herzowi świadczą o jego wpływie w zakresie turystyki i ochrony środowiska. Zdobył nagrodę Magellana w 2018 roku za wkład w pielęgnowanie polskiego krajobrazu, zachęcanie do uważności oraz rozbudzanie wrażliwości społecznej. Otrzymał również Medal Мazowieckiej Niezapominajki w 2005 roku oraz Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w 2011 roku, a także Złoty Krzyż Zasługi i inne odznaczenia, które potwierdzają jego solidną działalność na rzecz kultury oraz ochrony środowiska.

Role teatralne

Lechosław Herz zapisał się na stałe w pamięci widzów swoich ról teatralnych, jak również w historii polskiego teatru.

• W 1958 roku zadebiutował w roli Arlekin w komedii Carlo Goldoniego „Sprytna wdówka” w reżyserii Hanny Małkowskiej w Teatrze Powszechnym w Łodzi,
• ten sam rok przyniósł mu kolejną rolę – Szyszkin w „Mieszczanach” Maksima Gorkiego, w reżyserii Emila Chaberskiego, również w łódzkim teatrze,
• podjął się także występu jako Montek w dramacie Jerzego Szaniawskiego „Dwa Teatry”, w wykonaniu Kazimierza Brodzikowskiego w 1957 roku,
• jego kariera rozwinęła się w Teatrze Dramatycznym m.stoł. Warszawy, gdzie wystąpił w roli Syn Illa w „Wizycie starszej pani” Fryderyka Dürrenmatta, w reżyserii Ludwika René, po raz pierwszy w 1958 roku,
• zagrał także Modraczka w adaptacji „O krasnoludkach i o sierotce Marysi” według Marrii Konopnickiej w reżyserii Jana Marcina Szancera w 1959 roku,
• na scenie Teatru Klasycznego w Warszawie wcielił się w Jasika w „Złotych rękach” W. Żółkiewskiej i H. Skrobiszewskiej w 1960,
• w tym samym roku zagrał Kazika Kaczanowskiego w „Szatanie z VII klasy” Kornela Makuszyńskiego, reżyseria Ireny Grywińskiej,
• rok 1961 zaznaczył się rolą Tolka w przedstawieniu „Sto dni małżeństwa” w tym samym teatrze,
• zadebiutował także jako Jura Ustinow w sztuce Aleksandra Chmielika „Mój przyjaciel Kola”, w reżyserii Jadwigi Chojnackiej,
• pozycję w teatrze umocnił rolą Kota w „Smoku” Eugeniusza Szwarca w 1962 roku,
• również zagrał Franciska w ikonicznym „Hamlecie” Williama Shakespeare’a pod okiem Gustawa Holoubka, w tym samym teatrze w 1962,
• w 1963 roku wystąpił jako Robert w „Wizjach Simony Machard” Bertolta Brechta, w reżyserii Ludwika René,
• tego samego roku odegrał Wilfryda Gaspara w dramacie „Fizycy” Dürrenmatta, również w reżyserii Ludwika René,
• w 1965 roku wziął udział w „Urzędzie” Tadeusza Brezy, odgrywając Księdza z Lazaretto,
• do jego ról należy także Rufiak w „Wędrówce mistrza Kościeja” w reżyserii Ludwika René,
• w 1964 roku zagrał Mulcanny’ego w dramacie Sean O’Casey’a „Czerwone róże dla mnie” w reżyserii Aleksandra Bardiniego,
• jego talent ujawniał się również w roli Floriana Zebrzydowskiego w „Kronikach królewskich” Stanisława Wyspiańskiego, ponownie pod okiem reżysera Ludwika René, w 1968 roku,
• odgrywał również Weasey Goodville’a w „Jenny” Erskine’a Caldwella, w reżyserii Witolda Skarucha,
• w 1970 roku wcielił się w postać Fauna w „Marchołcie grubym a sprośnym” autorstwa Jana Kasprowicza,
• zagrał Eneasza w „Odprawie posłów greckich” Jana Kochanowskiego w 1974 roku w reżyserii Ludwika René,
• w 1975 roku jego rola Żebraka w „Iwonie, księżniczce Burgunda” Witolda Gombrowicza wzbudziła pozytywne opinie krytyków,
• w 1976 roku zagrał Paszkę w „Słoniu” Aleksandra Kopkowa,
• w 1977 roku wystąpił jako Kwicołap w „Zabobonie czyli Krakowiacy i górale” Jana Nepomucena Kamińskiego,
• w 1978 roku odegrał rolę Satyr w „Nocy listopadowej” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Macieja Prusa,
• do jego osiągnięć należy również Doktor Prikopy w „Wybranym” Gábora Thurzo w 1978 roku pod kierownictwem Janusza Zaorskiego,
• powrócił do roli Bernarda w „Hamlecie” w reżyserii Gustawa Holoubka w 1979 roku,
• w 1983 roku zagrał Swędziłapę w „Weselu Figara” Pierre’a Beaumarchais,
• teatr okazał się sceną dla jego roli La Tremouille’a w „Świętej Joannie” George’a Bernarda Shawa, w reżyserii Waldemara Śmigasiewicza w 1984,
• zagrał Brata Kunegundy w „Kandydzie” Voltaire’a w reżyserii Krzysztofa Orzechowskiego w 1985 roku,
• po performansie w 1986 roku w „A jednak powrócę…” Oldricha Daneka, w reżyserii Krzysztofa Orzechowskiego,
• przyczynił się do kształtowania polskiej sceny teatralnej w „Car Mikołaj” autorstwa Tadeusza Słobodzianek, gdzie odgrywał Chlebcewicza w 1988 roku w reżyserii Macieja Prusa,
• ujawnił swoje umiejętności w „Gwiazda za murem” autorstwa Jacek Stanisław Buras, z reżyserem Janem Szurmejem w 1988 roku,
• jego występ jako Jakub w „Nie-Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego w reżyserii Macieja Prusa w 1991 roku dopełnił jego znaczącego wkładu w teatr.

Pozycje wydawnicze

Lechosław Herz, uznany autor i przewodnik, ma na swoim koncie liczne pozycje wydawnicze, które wspierają turystykę i zachęcają do odkrywania piękna polskich krajobrazów. Jego prace dotyczą zarówno regionów, jak i szlaków turystycznych, a także niezwykłej przyrody otaczającej stolicę oraz inne polskie tereny.

Spośród jego najważniejszych publikacji wymienia się:

• „Rejon Tatr. Obszar konwencji turystycznej w CSRS”, Wyd.Sport i Turystyka W-wa, 1962,
• „Przewodnik po Puszczy Kampinoskiej”, Wyd.Sport i Turystyka; wyd. I: 1971, wyd. II: 1980, wyd. III: 1990,
• „Podwarszawskie szlaki piesze”, Wyd.Sport i turystyka W-wa, 1976; obejmujący 18 voluminów, takich jak „Kampinos i Kampinoski Park Narodowy”, „Pruszków i okolice” i wiele innych,
• „Puszcza Augustowska. Szlaki turystyczne” (seria: Na szlaku), Zakład Wydawniczo propagandowy PTTK, 1970,
• „Pojezierze Suwalskie. Szlaki turystyczne” (seria: Na szlaku), Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1983,
• „Puszcza Piska. Szlaki turystyczne” (seria: Na szlaku), Wyd. PTTK „Kraj”, 1984,
• „66 wycieczek pieszych w okolice Warszawy”, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1990, ISBN 83-7005-282-7,
• „Przewodnik po okolicach Warszawy. Znakowane szlaki turystyczne okolicy podstołecznej”, Wyd. Rewasz, Pruszków, Wyd. I: 1995, wyd. II: 1998,
• „Mazowsze” (przewodnik z cyklu „Wędrówki po Polsce”; tekst + fot.), Wyd.Wiedza i życie, Warszawa; wyd. I: 2000, wyd. II: 2005,
• „Tatry i Podtatrze” (przewodnik z cyklu „Wędrówki po Polsce”; tekst + fot.), Wyd. Wiedza i życie, Warszawa 2001,
• „Wędrówki mazowieckie 1. Przewodnik dla dociekliwych”, Wyd.Rewasz, Pruszków 2001,
• „Puszcza Kampinoska. Przewodnik”, Wyd.Rewasz, Pruszków; Wyd. I: 2002, wyd. II: 2006, wyd. III: 2012, wyd. IV: 2017, wyd.V 2022,
• „Mazowsze” (oraz wyd.anglojęzyczne). [albumik fotograficzny] (fotografie: Christian Parma, tekst Lechosław Herz), Wyd.Parma-Press Marki 2003,
• „Puszcza Kamieniecka i Biała. Przewodnik dla dociekliwych”, Wyd.Rewasz, Pruszków 2005,
• „Mazowsze” (oraz wyd. anglojęzyczne). [album fotograficzny] (fotografie: Christian Parma, tekst Lechosław Herz), Wyd.Parma-Press Marki 2005,
• „Polskie pejzaże”. [album fotograficzny] (fotografie: Christian Parma, tekst Lechosław Herz), Wyd.Parma-Press Marki 2005,
• „Chojnowski Park Krajobrazowy”, Wyd.Rewasz, 2007,
• „Polska. Ziemia w światłach i cieniach” (oraz wyd. w j.niemieckim i j.francuskim). [album fotograficzny] (fotografie różnych autorów), tekst Lechosław Herz, Wyd.Mazowsze Warszawa 2009,
• „Polska w panoramach”. [album fotograficzny] Christian Parma zdjęcia, Lechosław Herz tekst, Wyd. Parma-Press, Marki 2010,
• „Landscapes/Krajobrazy”. [album fotograficzny] zdjęcia: Christian Parma, tekst: Lechosław Herz, Wyd. Parma-Press, Marki 2010,
• „Wardęga. Opowieści z pobocza drogi”, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2010,
• „Bolimowski Park Krajobrazowy”, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2011,
• „Klangor i fanfary. Opowieści z Mazowsza”, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2012,
• „Podróże po Mazowszu”, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2016,
• „Świsty i pomruki. Sceny tatrzańskie”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017,
• „Pod ożywczym drzew cieniem… Na podwarszawskim Mazowszu”, Iskry 2017,
• „Polska. Najpiękniejsze pejzaże” (album fotograficzny) zdjęcia Christian Parma, tekst Lechosław Herz, Wyd.Parma press 2018,
• „Igrzec. Opowieści mocno osobiste”, Iskry 2021,
• „Puszcza. Opowieści kampinoskie”, Iskry 2022.

Jego wkład w rozwój literatury turystycznej oraz promowanie polskich obszarów przyrodniczych i kulturowych pozostaje nieoceniony.

---

Oceń: Lechosław Herz

---