Maciej Urbanowski

Nauka i edukacja

Maciej Jan Urbanowski, urodzony 24 lutego 1965 roku w Krakowie, to znany historyk literatury polskiej, a także wybitny krytyk literacki. Jego dorobek naukowy obejmuje również funkcję edytora, co czyni go mieszkańcem intelektualnego krajobrazu polskiej kultury.

Obecnie pełni rolę profesora nauk humanistycznych i nauczyciela akademickiego, związanego z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie angażuje się w kształcenie przyszłych pokoleń studentów oraz prowadzi badania w dziedzinie literatury.

Życiorys

Maciej Urbanowski to znany polski literaturoznawca, który swoją edukację rozpoczął w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. Swoje dalsze kroki skierował na Uniwersytet Jagielloński, gdzie w 1989 roku uzyskał dyplom z zakresu polonistyki. Następnie, w 1994 roku, obronił rozprawę doktorską pod tytułem Nacjonalistyczna krytyka literacka. Próba rekonstrukcji i opisu nurtu lat trzydziestych, co pozwoliło mu zdobyć stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Filologicznym UJ w specjalności literaturoznawstwo. W 2004 uzyskał stopień doktora habilitowanego, a w 2018 roku, dzięki wnioskowi prezydenta Andrzeja Dudy, został uhonorowany tytułem profesora nauk humanistycznych.

Od 1993 roku przez sześć lat pracował jako asystent w Katedrze Historii Literatury XX Wieku, by od 1999 roku przejść do Zakładu Krytyki Współczesnej w Instytucie Polonistyki UJ. Po przekształceniu zakładu w 2005 roku, stał się pracownikiem Katedry Krytyki Współczesnej, gdzie kierował pracami tej jednostki do 2020 roku.

Wśród jego osiągnięć znajduje się także aktywność redakcyjna. Był członkiem redakcji miesięcznika Arka w latach 1993-1994 oraz Czasu Krakowskiego między 1994 a 1995 rokiem. W 1995 roku współzałożył dwumiesięcznik Arcana, gdzie pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego w latach 1998-2012.

Urbanowski jest autorem wielu książek, w tym:

  • Nacjonalistyczna krytyka literacka. Próba opisu i rekonstrukcji nurtu w II RP (1997),
  • Oczyszczenie. Szkice o literaturze polskiej XX wieku (2002; wyróżnienie w konkursie o Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza 2003),
  • Człowiek z głębszego podziemia. Życie i twórczość Jana Emila Skiwskiego (2003, nominacja do Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza 2004),
  • Dezerterzy i żołnierze. Szkice o literaturze polskiej 1991-2006 (2007), (Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego 2008),
  • Prawą stroną literatury polskiej. Szkice i portrety (2007, 2 wyd. poszerzone 2015),
  • Szczęście pod wulkanem. O Andrzeju Bobkowskim (2013),
  • Od Brzozowskiego do Herberta. Studia o ideach literatury polskiej XX wieku (2013),
  • Romans z Polską. O literaturze współczesnej (2014),
  • Brzozowski. Nowoczesność (2017),
  • Paralele, korespondencje, dedykacje w literaturze polskiej XX i XXI wieku (2020),
  • Rok 1920 w literaturze polskiej. Zarys monograficzny (2020),
  • Wojna, śmiech, polityka… Wędrówki po tematach polskiej literatury nowoczesnej (2023, nominacja do Nagrody Literackiej Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie 2024).

W jego dorobku znajduje się również przygotowanie antologii takich jak Europejskie wizje polskich pisarzy w XX wieku (2011) oraz Jest Bóg, żyje prawda. Inna twarz Stanisława Brzozowskiego (2012). Urbanowski współpracował z wieloma autorami, w tym J. E. Skiwskim, F. Goetlem oraz S. Pieńkowskim. Wśród jego redakcyjnych osiągnięć znajduje się również współredagowanie serii „Francuski łącznik”, obejmującej opracowania poświęcone K. Pruszyńskiemu i Z. Herbertem. Oprócz tego, redagował dziesięciotomową serię „Pism zebranych” Stanisława Rembeka.

Urbanowski publikował swoje teksty w licznych periodykach, takich jak „Arka”, „Dekada Literacka”, „Dziennik”, „Europa”, „Fronda”, „Nasze Dziennik”, „Nowe Książki”, „Pamiętnik Literacki”, „Rzeczpospolita”, „Ruch Literacki”, „Teksty Drugie”, „Wprost”, „Twórczość”, „Zeszyty Karmelitańskie”, oraz „44/Czterdzieści i Cztery”. Jego filmoznawcza twórczość obejmuje scenariusze dokumentalne dotyczące postaci F. Goetla, S. Piaseckiego oraz cyklu „Sztuka i Naród”.

Zaangażował się także w działalność jurorską, oceniając prace w ramach Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas. W latach 2017-2023 przewodniczył jury Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza oraz był członkiem jury Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus”. Dodatkowo, pełnił rolę przewodniczącego jury Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego i przez sześć lat był członkiem Rady Programowej Instytutu Książki.

Odznaczenia i nagrody

Maciej Urbanowski został uhonorowany wieloma odznaczeniami i nagrodami, które odzwierciedlają jego wkład w różne dziedziny. Przykłady tych wyróżnień to:

  • srebrny Krzyż Zasługi, przyznany w 2005 roku (M.P. z 2005, nr 75, poz. 1046),
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej, otrzymany w 2016 roku,
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, także z 2016 roku,
  • Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości, przyznany w 2023 roku.

Oceń: Maciej Urbanowski

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:23