Adam Stanisław Skąpski

---

Życiorys

Adam Stanisław Skąpski, syn Stanisława oraz Heleny z Gostwickich, w swoim życiu przeszedł długą i pełną wyzwań drogę edukacyjną oraz zawodową. Po ukończeniu gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego, przez cały rok sumiennie starał się przygotować do egzaminu maturalnego, który ostatecznie zdał eksternistycznie w 1919 roku w II Państwowej Szkole Realnej.

Wkrótce po tym wydarzeniu rozpoczął studia na Wydziale Chemicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednak już w 1920 roku przerwał naukę, decydując się na ochotnicze wstąpienie do Wojska Polskiego, gdzie uczestniczył w działaniach związanych z wojną polsko-bolszewicką. Po powrocie do Krakowa, na jesieni tego samego roku, wznowił studia, a w 1923 roku został elewem w Katedrze Chemii Fizycznej na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej, kierowanej przez profesora Bohdana Szyszkowskiego.

Rok później Skąpski zakończył studia i objął posadę młodszego asystenta. W międzyczasie angażował się w nauczanie fizyki i chemii zarówno w Państwowej Szkole Przemysłowej, jak i w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater. W październiku 1928 roku na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego obronił pracę doktorską, zatytułowaną „Zastosowanie metody współczynników rozdziału do wyznaczania współczynników aktywności słabych elektrolitów w roztworach soli”. Po obronie objął stanowisko starszego asystenta, prowadząc wykłady z chemii fizycznej dla studentów farmacji i nauk przyrodniczych. W trakcie choroby profesora Szyszkowskiego, Skąpski przejął prowadzenie wykładów na obu uczelniach, a po śmierci profesora stał się faktycznym kierownikiem Zakładu Chemii Fizycznej Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej.

Na początku grudnia 1932 roku przedstawił pracę habilitacyjną pt. „Studia nad adsorpcją buforów octanowych na Carbo Medicinalis E. Merck”. Jego osiągnięcia w dziedzinie chemii fizycznej zaowocowały powierzonym mu kierownictwem Katedry Chemii Fizycznej i Elektrochemii, a w 1934 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego chemii fizycznej. Następnie, jako stypendysta Fundacji Rockefellera, wyjechał do Szwecji do Metallografitska Institutet w Sztokholmie, gdzie kontynuował prace naukowe skupione na chemii fizycznej mającej zastosowanie w metalurgii.

Po powrocie do Polski kontynuował badania dotyczące wtrąceń w stali. Równocześnie pełnił rolę doradcy naukowego w Państwowej Wytwórni Uzbrojenia oraz Katowickiej Spółce Akcyjnej Górnictwa i Hutnictwa, a także należał do Polskiego Związku Badaczy Materiałów Metalowych. W 1938 roku został wybrany na prezesa Związku Chemików Polskich, pełniąc tę funkcję przez dwie kadencje. Rok później otrzymał tytuł członka Akademii Nauk Technicznych oraz zasiadł w komitecie redakcyjnym „Metaux et Corrosion”, prestiżowego francuskiego czasopisma.

Po rozpoczęciu II wojny światowej, Skąpski z rodziną przedostał się do Kowla, a potem do Lwowa, gdzie został aresztowany podczas nieudanej próby przekroczenia granicy węgierskiej, co doprowadziło do jego zesłania do Republiki Komi. Udało mu się uwolnić w 1942 roku, skąd przedostał się przez Kujbyszew na Bliski Wschód i następnie do Wielkiej Brytanii. Tam, od listopada 1943 do 1945 roku, pełnił funkcję sekretarza generalnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Londynie. Był także członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie oraz Rady Akademickiej Studiów Technicznych.

W lipcu 1945 roku wyjechał do Sztokholmu, a następnie, po propozycji objęcia stanowiska profesora w Institute Metals University of Chicago, przeniósł się do Stanów Zjednoczonych w styczniu 1946 roku. W 1948 roku wykładał na University of Nebraska–Lincoln, a od 1953 roku związany był z University of Vermont.

W 1958 roku, jako konsultant Biura Nauk Ścisłych i Technicznych Fundacji, nawiązał współpracę z Fundacją Forda, która wspierała rozwój szkolnictwa w krajach afrykańskich uzyskujących niezależność polityczną. W grudniu tego roku został konsultantem w Nigerii, gdzie organizował i prowadził wykłady na tamtejszym uniwersytecie, a także był inicjatorem powstania szkoły technicznej Aiyetoro. Niestety, jego życie tragicznie zakończyło się w wypadku samochodowym, a jego miejsce spoczynku znajduje się na terenie kampusu szkolnego w Aiyetoro.

---

Oceń: Adam Stanisław Skąpski

---