Adam Kleczkowski

---

Życiorys

Adam Kleczkowski był synem Antoniego, który był dziennikarzem i dramaturgiem, oraz Marii z Bodnickich. W młodości uczęszczał do Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, a w latach 1901–1905 studiował językoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie miał przyjemność uczyć się m.in. pod okiem Wilhelma Creizenacha oraz Jana Łosia i Jana Michała Rozwadowskiego. Jego edukacja została wzbogacona dodatkowym rokiem nauki na uniwersytecie we Fryburgu w latach 1905–1906.

Po ukończeniu studiów, w krótkim czasie zdobył doświadczenie pedagogiczne jako nauczyciel języka polskiego i niemieckiego w krakowskich gimnazjach, w tym św. Anny (1906–1908) oraz im. Króla Jana Sobieskiego (1908–1919). W 1913 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim, którego tematem była praca pt. „Rejestr przyjemu i wydania pieniędzy na budowę galeony w roku 1570”. Niebawem, w 1919 roku, uzyskał habilitację na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie zaprezentował pracę dotyczącą dialektu Wilamowic w zachodniej Galicji, co umożliwiło mu objęcie stanowiska profesora nadzwyczajnego na tej uczelni i kierownictwo Katedry Filologii Germańskiej.

W 1922 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1931 roku pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego. Po przeniesieniu na Uniwersytet Jagielloński w 1933 roku objął kierownictwo analogicznej katedry filologicznej, a od 1947 roku sprawował dodatkowo nadzór nad Katedrą Filologii Angielskiej. W szarej rzeczywistości 6 listopada 1939 roku Brał udział w Sonderaktion Krakau, zostając aresztowany wraz z innymi pracownikami Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Akademii Górniczo-Hutniczej. Po krótkim czasie spędzonym w więzieniu na Montelupich, został uwolniony 9 listopada dzięki interwencji konsula niemieckiego w Krakowie, Paula Krausego.

Wkrótce po uwolnieniu, wraz z Fryderykiem Zollem, podjął działania, mające na celu zwolnienie aresztowanych profesorów, wystosowując memoriał do władz niemieckich. W czasie wojny nauczał języka polskiego w Szkole Górniczo-Hutniczo-Mierniczej w Krakowie (1941–1944), a także organizował kursy językowe dla niemieckich urzędników w Verwaltungsschule, co pozwoliło wielu profesorom i lektorom uzyskać dodatkowe dochody. Niezależnie od tych zajęć, nie brał udziału w tajnym nauczaniu.

Po wojnie, Adam Kleczkowski powrócił na swoje wcześniejsze stanowisko kierownika katedry germanistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie kontynuował pracę aż do swojej śmierci. W 1929 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a w 1947 roku zdobył status członka czynnego tej instytucji. Był aktywnym uczestnikiem prac wielu jednostek akademickich, zasiadając m.in. w Komisji Językowej, jeszcze gdy nosiła ona nazwę Akademia Umiejętności, a także w Komisji Języka Polskiego, gdzie był przewodniczącym Komisji Terminologicznej Morskiej i sekretarzem Komitetu Ortograficznego.

Kleczkowski angażował się również w życie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, gdzie działał jako przewodniczący Oddziału Poznańsko-Pomorskiego. W 1920 roku został pierwszym Filistrem honorowym poznańskiej Korporacji Magna-Polonia. Jego zainteresowania naukowe koncentrowały się wokół filologii germańskiej, językoznawstwa porównawczego oraz edytorstwa, w którym szczególnie interesowały go wpływy języka niemieckiego na polski.

W jego badaniach wykazano, że większość wpływów niemieckich na język polski odbywała się pośrednio, za pomocą języka czeskiego. Kleczkowski był również inicjatorem badań nad polską terminologią żeglarską, redagując i przygotowując do wydania Słownik morski polsko-angielsko-francusko-niemiecko-rosyjski (1927–1939) w sześciu tomach. Do jego najbardziej znanych publikacji należy także Rejestr budowy galeonów z 1572 roku (1915) oraz tekst niemiecki Psałterza floriańskiego (1927), a także liczne teksty staroniemieckie z polskich zbiorów.

W sumie ogłosił on blisko 90 prac z zakresu swojej specjalizacji. Wśród nich znajdują się:

• Dialekty niemieckie na ziemiach polskich (1915),
• Neuentdeckte Altsaechsiche Psalmenfragmente aus der Karolingerzeit (1923–1926, 1 i 2 część),
• Wyrazy niemieckie w staroczeskim i staropolskim (1927–1928),
• Polski język żeglarski (1928),
• Ein neues Fragment von Willirams Paraphase des Hoches Liedes (1930),
• Wpływ języka polskiego na dialekty prusko-niemieckie (1931),
• Niemiecko-polskie stosunki językowe i literackie (1935),
• Trudności w etymologiach słowiańsko-niemieckich języka Wenedów Lueneburskich (1946),
• Germanistyka, anglistyka i skandynawistyka w Polsce (1948),
• Słowiańskie wpływy językowe w Szlezwigu i Holsztynie (1948),
• Stary marsz berneński (1949),
• Dialekt Wilamowic w zachodniej Galicji. Fonetyka i fleksja,
• Dialekt Wilamowic w zachodniej Galicji. Składnia (szyk wyrazów).

Życie prywatne

Adam Kleczkowski był osobą o bogatym życiu rodzinnym. Był żonaty z Jadwigą z domu Tureczek (Turetschek), a para wychowała dwóch chłopców.

Jednym z synów był Antoni Stanisław Kleczkowski (1922–2006), który odniósł sukces jako hydrogeolog, pełniąc również rolę profesora w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Ponadto, był członkiem Polskiej Akademii Nauk oraz reaktywowanej Polskiej Akademii Umiejętności.

Natomiast jego brat, Adam Jan Kleczkowski (1924–2005), zasłynął jako inżynier i konstruktor samochodów. Był również profesorem na Politechnice Krakowskiej.

Adam Kleczkowski spoczywa w cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze AA-zach-po lewej Hausera.

---

Oceń: Adam Kleczkowski

---