Maria Kłańska

---

Życiorys naukowy

Maria Kłańska, urodzona 12 maja 1951 roku w Krakowie, od wczesnych lat związana była z akademickim środowiskiem. Ukończyła studia magisterskie na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1973 roku, a pięć lat później uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych również na tym prestiżowym uniwersytecie. Habilitację zdobyła w 1985 roku, co stanowiło ważny krok w jej karierze naukowej.

W 1993 roku otrzymała tytuł profesora, a od 2001 roku pełni rolę profesora zwyczajnego. Jej zawodowa ścieżka od początku lat siedemdziesiątych była ściśle związana z Katedrą Filologii Niemieckiej, która później przekształciła się w Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W okresie od 1988 do 1993 roku była wicedyrektorem tego instytutu, a w latach 1993-1999 oraz 2008-2012 sprawowała funkcję dyrektora.

Oprócz pełnienia ról kierowniczych, w latach 1994-2021 kierowała Zakładem Literatury Niemieckiej w IFG UJ. Jej zaangażowanie w działalność uczelni nie ograniczało się tylko do pracy dydaktycznej; w latach 2005-2008 była członkiem Senatu Uniwersytetu Jagiellońskiego. W sumie, wypromowała 13 doktorów, z których pięciu uzyskało stopień habilitacyjny.

Osiągnięcia naukowe, nagrody i odznaczenia

Maria Kłańska to uznana postać w świecie akademickim, której osiągnięcia naukowe oraz liczne nagrody i odznaczenia świadczą o jej wybitnej pracy. Warto podkreślić kilka kluczowych momentów z jej kariery, które wyróżniają ją na tle innych naukowców.

• W latach 1986/87 oraz 1991 zdobyła dwuletnie stypendium Fundacji Alexandra von Humboldta, co umożliwiło jej pobyty na renomowanych Uniwersytetach w Konstancji oraz we Frankfurcie nad Menem,
• W 1998 oraz 2014 roku została objęta stypendium Fundacji Humboldta, co pozwoliło jej na kolejne badania na Wolnym Uniwersytecie Berlińskim,
• W 1997 roku została uhonorowana Złotym Krzyżem Zasługi,
• W 2001 roku otrzymała niemiecko-austriacką nagrodę im. Johanna Gottfrieda Herdera, która skierowana jest do uczonych reprezentujących nauki humanistyczne oraz artystów z krajów słowiańskich i Grecji, a która została wręczona w Wiedniu,
• W 2006 roku uzyskała tytuł „Mistrza” oraz trzyletnie subsydium profesorskie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, przyznane w konkursie dla dziedzin humanistycznych i społecznych,
• W 2009 roku odebrała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• W 2013 roku została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej,
• W 2016 roku uhonorowano ją Złotym Medalem za Długoletnią Służbę,
• W 2017 roku otrzymała Austriacki Krzyż Honorowy za Zasługi dla Nauki i Sztuki.

Tak bogaty dorobek dowodzi jej zaangażowania i wpływu na rozwój nauki w Polsce oraz poza jej granicami.

Członkostwo w organizacjach naukowych

Maria Kłańska przez wiele lat aktywnie uczestniczyła w życiu naukowym, będąc członkiem oraz przewodniczącą różnych istotnych organizacji. Jej działalność obejmowała szereg cennych inicjatyw, które miały na celu rozwój badań oraz popularyzację wiedzy o historii i kulturze.

– W okresie od 2007 do 2014 roku pełniła funkcję przewodniczącej Komisji Historii i Kultury Żydów w PolscePolskiej Akademii Umiejętności, a obecnie nadal jest członkiem tej ważnej instytucji.

– Dodatkowo zasiada w Komisji Neofilologicznej Polskiej Akademii Umiejętności, która koncentruje się na szerokim zakresie języków obcych i ich literatury.

– Należy również do Komisji Historycznoliterackiej Polskiej Akademii Nauk, zajmującej się badaniami nad literaturą i jej historycznym kontekstem.

– Jako członek Stowarzyszenia Germanistów Polskich (SGP), aktywnie wspiera rozwój germanistyki w Polsce.

– Jest również częścią Międzynarodowego Stowarzyszenia Germanistów (IVG), które działa na rzecz współpracy międzynarodowej w obszarze germanistyki.

– Kolejną organizacją, do której należy, jest Międzynarodowe Towarzystwo im. Josepha Rotha z siedzibą w Austrii, które wspiera badania nad twórczością tego wybitnego pisarza.

– Ostatnią, ale nie mniej ważną organizacją, w której działa, jest Societas Humboldtiana Polonorum, dedykowana upamiętnieniu Friedrich Wilhelm von Humboldta i jego dorobku.

Wybrane publikacje

Monografie

Oto zestaw publikacji, które pokazują bogaty dorobek autorski Marii Kłańskiej. Wśród jej dzieł znajduje się pozycja pt. „Mit Odyseusza w literaturze niemieckojęzycznej XX wieku”, opublikowana w Krakowie przez Wydawnictwo UJ w 1982 roku. Kolejną istotną pracą jest „Problemfeld Galizien in deutschsprachiger Prosa zwischen 1846 und 1914”, która zadebiutowała w 1985 roku i została następnie wznowiona w 1991 roku w Wiedniu przez Böhlau.

Warto również zwrócić uwagę na książkę „Daleko od Wiednia. Galicja w oczach pisarzy niemieckojęzycznej 1772–1918”, wydaną przez Universitas w 1991 roku. Przyczyniła się ona do zrozumienia regionu Galicji w literaturze.

W 1994 roku ukazała się praca zatytułowana „Aus dem Schtetl in die Welt 1772–1938. Jüdische Autobiographien in deutscher Sprache”, również w wiedeńskim wydawnictwie Böhlau. Ciekawą częścią jej dorobku jest „Die deutschsprachige Literatur Galiziens und der Bukowina von 1772 bis 1945”, która została opublikowana w 1999 roku jako część dzieła redagowanego przez Isabel Röskau-Rydel, a następnie wznowiona w 2002 roku.

Wśród współautorstwa warto wymienić publikację „Cóż za księga!” Biblia w literaturze niemieckojęzycznej od Oświecenia po współczesność, która powstała we współpracy z Jadwigą Kitą-Huber oraz Pawłem Zarychtą i ukazała się w Krakowie w 2010 roku. Ostatnią z monografii jest „Między pamięcią a wyobraźnią. Uniwersum poezji Rose Ausländer”, wydana przez ATUT we Wrocławiu w 2015 roku.

Redakcja i wybór

W bogatym dorobku Marii Kłańskiej znajdują się także redakcje oraz wybory tekstów. Do nich należy „Jüdisches Städtebild Krakau”, opublikowane w Frankfurcie nad Menem przez Jüdischer Verlag im Suhrkamp Verlag w 1994 roku. Inna ważna pozycja to „Emilia Leibel: Wspomnienia Żydówki krakowskiej”, która została nagrana i opracowana przez Kłańską, ukazując życie Żydów w Krakowie, a jej wydanie miało miejsce w Krakowie w 2010 roku przez PAU/Secesję.

Współredakcja tomów zbiorowych

Maria Kłańska czynnie uczestniczyła także w redagowaniu tomów zbiorowych. Publikacja „Literatur und Politik in der Heine-Zeit. Die 48er Revolution in Texten zwischen Vormärz und Nachmärz” powstała w 1998 roku przy współpracy z Hartmutem Kircherem w Köln, ukazując relacje literatury i polityki w owym czasie.

W 1999 roku, w Wiedniu, opublikowała „Vielfalt der Sprachen. Festschrift für Aleksander Szulc zum 75. Geburtstag” we współpracy z Peterem Wiesingerem i Peterem Ernstem. W 2002 roku z kolei ukazał się tom „Avantgarden im Ost und West. Literatur, Musik, Bildende Kunst um 1900”, który Kłańska redagowała z Hartmutem Kircherem i Erichem Kleinschmidtem.

W 2004 roku w Krakowie zajmowała się redakcją publikacji pod tytułem „Grenzgänge und Grenzgänger in der österreichischen Literatur”, z Katarzyną Jaśtal, Krzysztofem Lipińskim oraz Agnieszką Palej. Ostatnią znaną pozycją w tej kategorii jest „Der Heiligen Schrift auf der Spur. Beiträge zur biblischen Intertextualität in der Literatur”, która powstała w 2009 roku we współpracy z Jadwigą Kitą-Huber i Pawłem Zarychtą, wydana w Dreźnie i Wrocławiu.

Księgi jubileuszowe zadedykowane przez uczniów

Na zakończenie, warto również nadmienić, iż wśród jubilatów Marii Kłańskiej znalazły się ciekawe publikacje. „Variable Konstanten. Mythen in der Literatur”, redagowana przez Katarzynę Jaśtal, Agnieszkę Palej, Annę Dąbrowską oraz Pawła Moskałę, została opublikowana w 2011 roku w Dreźnie i Wrocławiu przez Neisse/ATUT.

Natomiast „Odysseen des Humanen. Antike, Judentum und Christentum in der deutschsprachigen Literatur”, będąca hołdem złożonym Marii Kłańskiej z okazji jej 65. urodzin, została przygotowana przez Katarzynę Jaśtal, Pawła Zarychtę oraz Annę Dąbrowską i ukazała się w 2016 roku w Frankfurcie nad Menem w Peter Lang Edition.

---

Oceń: Maria Kłańska

---