Jan Słotwiński

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Jan Słotwiński przyszedł na świat w 1903 roku w malowniczym Krakowie. Był potomkiem Eugeniusza Słotwińskiego, prawnika, który w przyszłości pełnił funkcję sędziego oraz adwokata, oraz Marii Gustawicz. Po zakończeniu nauki w szkole powszechnej przeszedł do Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a następnie kontynuował edukację w I Liceum Ogólnokształcącym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie ukończył ósmy rok nauki. Jego świadectwo dojrzałości otrzymał 12 czerwca 1922 roku.

W 1927 roku zrealizował swoje studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Poznańskiego, obecnie znanego jako Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego, a następnie w latach 1928-1930 zdobył absolutorium na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. W okresie od 1 listopada 1928 do 39 września 1931 roku odbywał staże w renomowanych wiedeńskich klinikach, a także w Klinice Dermatologicznej Uniwersytetu Poznańskiego.

Lata 1923–1949

Przed wybuchem II wojny światowej Słotwiński był aktywnym pracownikiem naukowym:

• w latach 1923-1939 w Zakładzie Histologii Prawidłowej i Embriologii UP, gdzie zajmował różne stanowiska, od asystenta po adiunkta pod opieką Tadeusza Kurkiewicza,
• od 1931 do 1939 prowadził prywatną praktykę lekarską w Poznaniu, zajmując się chorobami skórnymi i wenerycznymi oraz kosmetologią.

W czasie kampanii wrześniowej Słotwiński pełnił funkcję lekarza wojskowego w 23. pociągu sanitarnym Lublin–Kowel, który był pod dowództwem ppor. Zygmunta Kujawskiego. Niestety, pociąg został zbombardowany na trasie do Kowla, co zmusiło grupę sanitarną do wycofania się za Bug, gdzie brała udział w walkach 25. pułku piechoty na przykład w bitwie pod Krasnobrodem.

W czasie okupacji w Częstochowie Słotwiński:

• wykładał histologię na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich, który miał swoją filię w Częstochowie,
• był kierownikiem oraz ordynatorem Oddziału Chorób Skórno-Wenerycznych w Publicznym Miejskim Szpitalu Powszechnym w latach 1941-1945,
• prowadził także privatną praktykę lekarską.

Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku Jan Słotwiński powrócił do Poznania, gdzie podjął pracę w Katedrze Histologii Prawidłowej i Embriologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie był adiunktem do 1948 roku, a później otrzymał tytuł docenta. Habilitację uzyskał 22 czerwca 1948 roku w oparciu o pracę dotyczącą czynności wydzielniczej komórek węchowych płazów, gadów, ptaków i ssaków, równocześnie prowadząc praktykę w Przychodni Chorób Skórnych i Wenerycznych Wojewódzkiego Szpitala UB.

Praca zawodowa w Szczecinie

W 1949 roku Jan Słotwiński objął zaszczytne stanowisko profesora Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie oraz został kierownikiem Katedry Histologii i Embriologii. W tej instytucji pełnił również rolę prodziekana Wydziału Lekarskiego w latach 1956-1958 oraz był członkiem senatu od 1950 do 1968 roku.

Dodatkowo, poza uczelnią, Słotwiński angażował się w:

• prace jako wykładowca histologii i technik histologicznych w Ośrodku Średnich Szkół Medycznych, przekształconym później w Szkołę Laborantów Medycznych, w latach 1950-1975,
• członkostwo w Spółdzielni Lekarzy Specjalistów (w Przychodni Chorób Skórnych i Wenerycznych) w latach 1951-1962.

Jan Słotwiński był także aktywnym członkiem komitetów redakcyjnych czasopism, takich jak Folia Morphologica oraz Bulletin de l’Association des anatomistes. Od 1974 roku w Pomorskiej Akademii Medycznej pracował na ½ etatu jako profesor emerytowany, a w Polskiej Akademii Nauk brał udział w pracach Komitetu Nauk Morfologicznych w latach 1960-1965 oraz Komitetu Patomorfologii w latach 1966-1969.

Tematyka badań

Jan Słotwiński prowadził badania dotyczące cytologii i histologii, koncentrując się na analizach wydzieliny gruczołów umiejscowionych w błonach śluzowych. Szczególną uwagę poświęcił badaniu wydzielin węchowych gruczołów Bowmana, występujących zarówno u ludzi, jak i u różnych ssaków, a także gruczołom smakowym, znanym jako gruczoły Ebnera.

Wśród jego kluczowych osiągnięć wyróżnia się:

• udowodnienie, że gruczoły węchowe u ptaków i ssaków mają charakterystykę gruczołów śluzowych, a nie surowiczych,
• zidentyfikowanie, że komórki zrębowe nabłonka węchowego obecne u płazów, gadów i ptaków mają funkcję gruczołów śluzowych, podczas gdy w przypadku ssaków ich rola jest marginalna,
• potwierdzenie, że gruczoły Ebnera u królików są gruczołami śluzowymi.

Oprócz tego, jego prace obejmowały również zagadnienia związane z metabolizmem tłuszczowców, na który wpływają układy makrofagów, wątroby, płuc oraz jelit. Badania były dodatkowo wzbogacone o tematykę histochemii enzymów hydrolitycznych, w tym hydrolaz.

Publikacje

Lata 1930–1939

Jan Słotwiński znacząco wpłynął na rozwój Zakładu Histologii Prawidłowej i Embriologii Uniwersytetu Poznańskiego w latach trzydziestych XX wieku. Jego prace przyczyniły się do lepszego zrozumienia różnych aspektów histologii oraz histochemii. Poniżej przedstawiamy kluczowe publikacje z tego okresu:

• 1930 – Recherches histochimiques sur les corps gras dans le parenchyme du foie du poumon, de la surrénale, du rein et du testicule, chez le chien normal 1 intoxiqué par la toluylène – diamine, Comptes Rendus des Seances de la Societe de Biologie et de Ses Filiales (C.R. Seances Soc. Biol. Fil.) tom 103, s.811– 815,
• 1930 – Recherches histochimiques sur le rôle du système reticulo-endothelial par la toluylène – diamine. C.R. Seances Soc. Biol. Fil. tom 103, s.816–818,
• 1931 – Sur le caractère de la sécretion des glandes olfactives de Bowman chez les Mammifères, C.R. Seances Soc. Biol. Fil., tom 108, s.599–602,
• 1933 – Badania cytologiczne i histologiczne nad charakterem wydzieliny gruczołów węchowych Bowmana u człowieka i ssaków. 2. Gryzonie i owadożerne. W: Pamiętnik XIV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Poznaniu, s.536–541,
• 1933 – O ziarnistościach w nabłonku zmysłowym błony węchowej u ssaków. W: Pamiętnik XIV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Poznaniu, s.575–578,
• 1935 – Sur les granulations dans l’épithélium sensoriel de la muqueuse olfactive chez les Mammifères, C.R. Seances Soc. Biol. Fil., tom 120, s.459–462,
• 1935 – Sur l’appareil réticulaire interne de Golgi-Kopsch dans les glandes olfactives de Bowman chez les Mammifères, C.R. Seances Soc. Biol. Fil., tom 120, s.462–465,
• 1939 – Badania cytologiczne i histochemiczne nad śliniankami kreta. W: Pamiętnik XV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich (Lwów 1937), s.382–383.

Lata powojenne

Po zakończeniu II wojny światowej, Jan Słotwiński kontynuował swoją działalność naukową i jest współautorem oraz autorem około trzydziestu artykułów publikowanych w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych. Do jego istotnych osiągnięć zaliczają się również podręczniki oraz skrypty akademickie, które miały duży wpływ na kształcenie w dziedzinie histologii. W szczególności warto zwrócić uwagę na poniższe publikacje:

• Histofizjologia człowieka (1952),
• Histologia (1955),
• Cytofizjologia (1975).

Jan Słotwiński spoczywa na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera FA-zach.-11).

Stowarzyszenia naukowe

Jan Słotwiński był osobą o niezwykle aktywnej działalności w wielu stowarzyszeniach naukowych, co odzwierciedla jego wkład w rozwój nauki w Polsce oraz zaangażowanie w różne dziedziny. Jego przynależność do tych organizacji świadczy o szerokim zakresie jego zainteresowań, jak i wpływie, jaki miał na środowisko akademickie.

Lista stowarzyszeń, w których Słotwiński uczestniczył, jest imponująca:

• Polskie Towarzystwo Anatomiczne (członek w latach 1950–1980, pełnił funkcję prezesa Oddziału Szczecińskiego oraz był członkiem Zarządu Głównego w latach 1957–1966),
• Polskie Towarzystwo Dermatologiczne,
• Polskie Towarzystwo Fizjologiczne,
• Polskie Towarzystwo Histochemików i Cytochemików (członek Zarządu Głównego w latach 1964–1968 oraz członek honorowy),
• Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika,
• Polskie Towarzystwo Zoologiczne,
• Szczecińskie Towarzystwo Naukowe (jeden z członków założycieli, a także członek zarządu w latach 1956–1972),
• Association des anatomistes (członek zarządu od 1966 roku).

Aktywność Słotwińskiego w tych stowarzyszeniach nie tylko ukazuje jego zaangażowanie, ale także podkreśla jego rolę w tworzeniu wspólnoty naukowej oraz w wymianie myśli i wiedzy wśród specjalistów w różnych dziedzinach.

Odznaczenia i wyróżnienia

Jan Słotwiński, z uwagi na swoje znaczące osiągnięcia, otrzymał wiele odznaczeń oraz wyróżnień, które doceniają jego wkład w rozwój społeczeństwa i kraju. Wśród najważniejszych nagród, które mu przyznano, znajdują się:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z 1958 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej z 1955 roku,
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego, przyznana w 1964 roku,
• Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego z 1966 roku,
• Medale 25-lecia oraz 30-lecia Polskiej Akademii Medycznej,
• Brązowy Medal im. Karola Marcinkowskiego, przyznawany przez Uniwersytet Medyczny w Poznaniu,
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” z 1974 roku,
• nagrody resortu zdrowia.

Te wyróżnienia są świadectwem jego pracy oraz zaangażowania w edukację i zdrowie publiczne.

---

Oceń: Jan Słotwiński

---