Michał Borczuch

---

Życiorys

Zanim podjął decyzję o rozpoczęciu studiów z zakresu sztuki teatralnej, Michał Borczuch wybrał kierunek grafiki na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie zdobył solidne podstawy artystyczne. Ukończył również Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Krakowie, co otworzyło mu drogę do tworzenia własnych spektakli. Już w 2005 roku zadebiutował przedstawieniem pt. KOMPOnenty autorstwa Małgorzaty Owsiany, które szybko zyskało uznanie i zostało włączone do repertuaru Starego Teatru.

W trakcie studiów reżyserskich miał okazję asystować uznanym twórcom, w tym Kazimierzowi Kutzowi przy spektaklu „Pieszo” na podstawie dramatów Sławomira Mrożka oraz Pawłowi Miśkiewiczowi podczas realizacji „Niewina” Dei Loher. Dodatkowo, współpracował z Krystianem Lupą nad operą Czarodziejski flet Mozarta, która miała swoją premierę w Theater an der Wien w 2006 roku.

W ramach prestiżowego stypendium The Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative, Borczuch miał szansę na roczną wymianę doświadczeń z wybitnym reżyserem Patricem Chéreau. Jego prace zdobyły liczne nominacje do Paszportu „Polityki”, a w 2017 roku otrzymał tę wyróżniającą nagrodę, w uznaniu za oryginalne podejście do sztuki, które zarówno fascynowało, jak i potrafiło wprawić widzów w stan niepewności.

Reżyser angażował się w tworzenie spektakli z osobami z grup społecznych wymagających szczególnej uwagi, takimi jak dzieci z rodzin dysfunkcyjnych czy osoby z autyzmem. Efektem tych działań były między innymi spektakle Lepiej tam nie idź oraz Paradiso. W 2013 roku powstało Lepiej tam nie idź, w którym dzieci z Domu Dziecka w Szamocinie współtworzyły scenografię oraz wizualizacje. Poprzez improwizację udało się stworzyć baśniowe przedstawienie, które podejmowało trudne tematy takie jak bieda i społeczna niesprawiedliwość.

W Paradiso, które miało premierę w 2014 roku, odbył się niezwykły dialog pomiędzy profesjonalnymi aktorami a amatorami z różnymi rodzajami autyzmu, co zaowocowało humanistyczną opowieścią o nowatorskiej treści. Monika Świerkosz w Didaskaliach zauważyła: „Czyniąc osoby autystyczne przewodnikami na drodze poznania zaklętej w arcydziele Dantego „doskonałości”, Michał Borczuch proponuje kulturowy i percepcyjny eksperyment”.

W 2007 roku Borczuch po raz pierwszy wprowadził na polską scenę nieocenzurowaną wersję dramatu Franka Wedekinda zatytułowanego Lulu. Spektakl ten był próbą analizy seksualności w kontekście indywidualnym oraz społecznym, co przyciągnęło uwagę krytyków. Po przeprowadzce do Warszawy, w 2009 roku zrealizował Portret Doriana Graya na podstawie powieści Oscara Wilde’a. Spektakl ten, zagrał Piotr Polak w tytułowej roli, był krytyką współczesnych ideałów społecznych i ukazywał lęki związane z utopijnymi aspiracjami artystów.

W 2010 roku powrócił do TR Warszawa z kolejnym dziełem Witkacego Metafizyka Dwugłowego Cielęcia. Ta sztuka była inspirowana egzotycznymi podróżami Witkacego, które posłużyły Borczuchowi jako klucz do zrozumienia międzyludzkich pragnień i potrzeb.

Rok 2012 był momentem debiutu Michała Borczucha na międzynarodowej scenie, gdy w teatrach Schauspielhaus w Düsseldorfie wystawił spektakl oparty na książce Swietłany Aleksijewicz Wojna nie ma w sobie nic z kobiety. Współpraca z dramaturgiem Tomaszem Śpiewakiem zaowocowała wieloma uznawanymi projektami, w tym Zachodnim wybrzeżu. Powrót na pustynię w Teatrze Polskim we Wrocławiu w 2013 roku, które jako złożona narracja, skupiało się na refleksji nad zamkniętymi systemami luster.

Podczas zakończenia programu mentorskiego Rolexa, Michał Borczuch miał zaszczyt zaprezentować w Wenecji przygotowania do spektaklu Apokalipsa, który zadebiutował w Nowym Teatrze w Warszawie w 2014 roku. Spektakl inspirowany był ostatnią rozmową Piera Paolo Pasoliniego oraz twórczością Oriany Fallaci, w której kluczową postacią był Kevin Carter, fotograf, znany z kontrowersyjnego zdjęcia przedstawiającego wygłodzoną dziewczynkę obok sępa. Ta faktograficzna warstwa stanowi tylko tło do głębszej analizy kultury i społeczeństwa w jego twórczości.

Realizacje teatralne

Michał Borczuch to artysta teatralny, którego dorobek jest imponujący i różnorodny. Jego realizacje teatralne przyciągają uwagę zarówno krytyków, jak i widzów. Wśród jego znaczących dzieł znajdują się:

• Przemiany w Teatrze Studio w Warszawie (premiera 19 września 2021),
• Żaby w Teatrze Studio w Warszawie (premiera 6 maja 2018),
• Zew Cthulhu w Nowym Teatrze w Warszawie (premiera 24 marca 2017),
• Wszystko o mojej matce w Teatrze Łaźni Nowej w Krakowie (premiera 22 kwietnia 2016),
• Faust w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (premiera 14 marca 2015),
• Apokalipsa w Nowym Teatrze w Warszawie (premiera 29 września 2014),
• Paradiso w Teatrze Łaźni Nowej (premiera 21 czerwca 2014),
• Zachodnie Wybrzeże. Powrót na pustynię w Teatrze Polskim we Wrocławiu, Scena im. Jerzego Grzegorzewskiego (premiera 4 października 2013),
• Lepiej tam nie idź w siedzibie Społecznego Stowarzyszenia Edukacyjno-Teatralnego „Stacja Szamocin” (premiera 3 września 2013),
• Wojna nie ma w sobie nic z kobiety w Schauspielhaus Düsseldorf (premiera 21 grudnia 2012),
• Królowa Śniegu w Stadzie Ogierów Książ (premiera 30 czerwca 2012),
• Hans, Dora i Wilk w Teatrze Polskim we Wrocławiu, Scena na Świebodzkim (premiera 9 marca 2012),
• Brand. Miasto. Wybrani w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie (premiera 2011),
• Metafizyka Dwugłowego Cielęcia w TR Warszawa (premiera 17 września 2010),
• Wieczór Trzech Króli w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu (premiera 27 marca 2010),
• Werter w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Scena Kameralna (premiera 30 października 2009),
• Portret Doriana Greya w TR Warszawa (premiera 3 marca 2009),
• Wieczór Sierot na Festiwal Dialogu Czterech Kultur w Łodzi (premiera 8 września 2008),
• Lulu w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Duża Scena (premiera 26 października 2007),
• Leonce i Lena w Teatrze Dramatycznym m. st. Warszawy (premiera 10 marca 2007),
• Wielki Człowiek do Małych Interesów w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej Kraków, Nowa Scena (premiera 22 września 2005).

---

Oceń: Michał Borczuch

---