Ryszard Legutko

---

Życiorys

Działalność naukowa i społeczna

Ryszard Legutko swoją karierę akademicką rozpoczął po ukończeniu studiów z dziedziny filologii angielskiej, które zakończył w 1973 roku, oraz filozofii w 1976, na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1991 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, z rozprawą pod tytułem: Krytyka demokracji w filozofii politycznej Platona. W 1998 roku został profesorem nauk humanistycznych. Jako nauczyciel akademicki związał się na stałe z Uniwersytetem Jagiellońskim, a w 2003 objął tam stanowisko profesora zwyczajnego.

Jego specjalizacja obejmuje filozofię polityczną oraz społeczną, a także filozofię starożytną oraz historię filozofii. Legutko jest także członkiem Collegium Invisibile. W latach osiemdziesiątych XIX wieku współredagował w Krakowie podziemne czasopismo „Arka”. W 1992 roku, był jednym z założycieli Towarzystwa Edukacyjno-Naukowego Ośrodek Myśli Politycznej, a do października 2005 pełnił funkcję jego prezesa. Jego prace ukazywały się w takich publikacjach jak „Rzeczpospolita”, „Życie”, „Wprost”, „Nowe Państwo”, „Nasz Dziennik” oraz w anglojęzycznym „Critical Review”.

Działalność polityczna

W 2005 roku Ryszard Legutko zdobył mandat senatora VI kadencji, startując z ramienia Prawa i Sprawiedliwości w okręgu krakowskim. W Senacie pełnił rolę przewodniczącego Polsko-Izraelskiej Grupy Parlamentarnej i był członkiem Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Do 4 listopada 2007 roku sprawował również stanowisko wicemarszałka Senatu.

Od 13 sierpnia do 16 listopada 2007 roku był ministrem edukacji narodowej w rządzie Jarosława Kaczyńskiego, zastępując na tym stanowisku Romana Giertycha. Podczas swojego urzędowania dążył do realizacji idei wprowadzenia mundurków szkolnych oraz zmiany kanonu lektur, wprowadzając całość niektórych dzieł zamiast ich fragmentów. Dodał też do listy lektur Pożogę Zofii Kossak-Szczuckiej, dotyczącej bolszewickiej agresji na Kresy Wschodnie. W swoim ministerialnym programie opowiadał się przeciwko wliczaniu religii do średniej ocen, co spotkało się z krytyką ze strony przedstawicieli episkopatu.

W 2007 roku bez powodzenia ubiegał się o reelekcję w Senacie. Od grudnia 2007 do kwietnia 2009 roku pełnił rolę sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W 2009 roku zdobył mandat europosła, startując jako lider dolnośląsko-opolskiej listy Prawa i Sprawiedliwości. W Parlamencie Europejskim przystąpił do grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, a także został przewodniczącym delegacji PiS oraz członkiem Komisji Spraw Zagranicznych.

Jednak w 2012 roku, Sąd Okręgowy w Krakowie orzekł, iż Ryszard Legutko naruszył dobra osobiste dwóch uczniów z wrocławskiej szkoły, którzy zorganizowali debatę na temat krzyży w klasach, nazwanie ich „rozpuszczonymi smarkaczami” skutkowało nakazem przeprosin i wpłatą 5 tys. zł na cele społeczne. Sprawa była częścią programu spraw precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Kandydował także w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku, co zaowocowało uzyskaniem mandatu europosła VIII kadencji. W tym czasie pełnił funkcję przewodniczącego delegacji PiSu, a także wiceprzewodniczącego grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, a od lipca 2017 roku był ich współprzewodniczącym.

W 2019 roku uzyskał ponownie mandat poselski, startując z listy Prawa i Sprawiedliwości w okręgu krakowskim. Na początku czerwca tego samego roku został na nowo wybrany na współprzewodniczącego Europejskich Konserwatystów i Reformatorów. W nowej kadencji dołączył do prac w Komisji Kontroli Budżetowej, Komisji Gospodarczej i Monetarnej oraz Komisji Kultury i Edukacji. W 2024 roku postanowił nie ubiegać się o reelekcję w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Odznaczenia i wyróżnienia

Ryszard Legutko, znany ze swojej działalności naukowej i politycznej, został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego wkład w kulturę i społeczeństwo. Poniżej znajduje się lista niektórych z jego wyróżnień:

• Order Orła Białego – 2024,
• Złoty Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas” – 2023,
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi – 2008, Portugalia,
• Krzyż Zasługi PRO SYRIA,
• Nagroda im. św. Grzegorza I Wielkiego przyznana przez miesięcznik „Niezależna Gazeta Polska – Nowe Państwo” – 2019,
• Nagroda TV Republika w kategorii „polityka” – 2021,
• Honorowa Nagroda im. Lecha Kaczyńskiego – 2022,
• Nagroda Strażnik Pamięci w kategorii „twórca” – 2022,
• Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego – 2022,
• Osobowość Roku Warmii i Mazur w kategorii „działalność społeczna” – 2023,
• „Człowiek Roku 2023” przyznany przez „Gazetę Polską” – 2024,
• Nagroda im. Jánosa Hunyadiego Fundacji Obywatelskich Węgier – 2024.

Te odznaczenia świadczą o jego znaczeniu w polskim życiu publicznym oraz o uznaniu, które zdobył zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej.

Wybrane publikacje

Tłumaczenia i komentarze dialogów Platona

Ryszard Legutko jest autorem kilku istotnych tłumaczeń oraz komentarzy dotyczących klasycznych dialogów Platona. Poniżej znajdują się jego najważniejsze prace w tej dziedzinie:

• Fedon (1995, 2018),
• Eutyfron (1998),
• Obrona Sokratesa (2003),
• Kriton (2017).

Publikacje książkowe

Oprócz tłumaczeń, Legutko posiada również bogaty dorobek literacki w postaci książek. Poniżej przedstawiamy wybrane publikacje z jego dorobku:

• Bez gniewu i uprzedzenia. Szkice o książkach, ludziach i ideach (1989, ISBN 978-2-906354-02-9; Nagroda PEN Clubu),
• Krytyka demokracji w filozofii politycznej Platona (1990, ISBN 978-83-233-0376-3),
• Nie lubię tolerancji: szkice i felietony (1993, ISBN 978-83-85123-33-0),
• Spory o kapitalizm (1994, ISBN 978-83-7006-299-6),
• Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte (1994, ISBN 83-86225-20-3; Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego),
• Frywolny Prometeusz. Szkice i felietony (1995, ISBN 83-86225-75-0),
• I kto tu jest ciemniakiem (1996, ISBN 83-86225-06-8) – zbiór felietonów,
• Tolerancja. Rzecz o surowym państwie, prawie natury, miłości i sumieniu (1997, ISBN 978-83-7006-602-4; Nagroda Ministra Edukacji Narodowej),
• Czasy wielkiej imitacji (1998, ISBN 978-83-86225-96-5) – zbiór felietonów,
• Złośliwe demony (1999, ISBN 978-83-912177-1-9) – zbiór felietonów,
• O czasach chytrych i prawdach pozornych (1999, ISBN 83-912177-0-1) – zbiór esejów,
• Society as a Department Store: Critical reflections on the liberal state (2002, ISBN 0-7391-0371-7),
• Raj przywrócony (2005, ISBN 978-83-60125-05-2) – zbiór esejów,
• A demokrácia csúfsága (2005, ISBN 978-963-9580-55-8),
• Podzwonne dla błazna (2006, ISBN 978-83-60125-65-6) – zbiór esejów,
• Traktat o wolności (2007, ISBN 978-83-7453-763-6),
• Esej o duszy polskiej (2008, ISBN 978-83-60125-44-1; wyd. w jęz. rum.: Eseu despre sufletul polonez, 2018, ISBN 978-606-17-1349-3),
• Ošklivost demokracie a jiné eseje (2009, ISBN 978-80-7325-184-0),
• Triumf człowieka pospolitego (2012, ISBN 978-83-7785-089-3; wydanie w jęz. ang.: The Demon in Democracy: Totalitarian Temptations in Free Societies, 2016, ISBN 978-1-59403-863-1; wydanie w jęz. niem.: Der Dämon der Demokratie – Totalitäre Strömungen in liberalen Gesellschaften, 2017, ISBN 978-3-85418-176-7; wyd. w jęz. rum.: Triumful omului de rând, 2017, ISBN 978-606-17-1228-1; wydanie w jęz. hiszp.: Los demonios de La Democracia. Tentaciones Totalitarias En Las Sociedades Libres, 2020, ISBN 978-84-1339-044-4; wydanie w jęz. słoweńskim: Demon v demokraciji. Totalitarne skušnjave v svobodnih družbah, 2023, ISBN 978-961-04-0960-1),
• Antykaczyzm (2013, ISBN 978-83-7595-577-4),
• Sokrates. Filozofia męża sprawiedliwego (2013, ISBN 978-83-7785-022-0; Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza),
• Polska, Polacy i suwerenność (2014, ISBN 978-83-7595-884-3) – zbiór felietonów,
• Filozofia presokratyków. Od Talesa do Demokryta (2020, ISBN 978-83-66112-25-4),
• The Cunning of Freedom. Saving the self in an age of false idols (2021, ISBN 978-1-64177-137-5).

---

Oceń: Ryszard Legutko

---