Wincenty Rapacki (1865–1943)

Kultura i sztuka

Wincenty Rapacki, urodzony 6 czerwca 1865 roku w Krakowie, to postać, która na trwałe wpisała się w polski świat sztuki scenicznej. Jego życie zakończyło się 16 stycznia 1943 roku w Warszawie, gdzie spędził wiele lat swojej kariery artystycznej.

Był nie tylko utalentowanym aktorem teatralnym oraz filmowym, ale również wyróżniającym się śpiewakiem. Twórczość Rapackiego obejmowała liczne teksty, muzykę, piosenki i operetki, które do dziś są cenione w polskiej kulturze. Jego działalność na polu muzycznym nie ograniczała się tylko do występów, gdyż piastował również rolę tłumacza librett operetkowych, co świadczy o jego wszechstronności i wiedzy artystycznej.

Życiorys

Wincenty Rapacki, urodzony w 1865 roku, to postać, która zyskała uznanie na polskiej scenie teatralnej.

W swoim życiorysie zaznaczył się jako absolwent warszawskiego gimnazjum oraz student w zakresie wokalu pod okiem swojej ciotki, Honoraty Majeranowskiej. Debiutował w 1887 roku na deskach Warszawskich Teatrów Rządowych, gdzie zyskał angaż do zespołu operetki. Jego zaangażowanie w tym zespole trwało od 1888 do 1895 roku, po czym przeniósł się do Łodzi. W latach 1898-1900 był częścią zespołu teatralnego Adolfiny Zimajer, a po powrocie do Warszawy, od 1900 aż do 1915 roku, ponownie występował na scenach Warszawskich Teatrów Rządowych.

W okresie I wojny światowej, Rapacki koncertował w takich miastach jak Moskwa, Kijów czy Petersburg. Po powrocie do ojczyzny w 1919 roku, jego kariera obejmowała występy w Teatrze Letnim, Nowym i Narodowym. Oprócz teatru, brał również udział w produkcjach filmowych.

W dwudziestoleciu międzywojennym jego obecność na warszawskich scenach kabaretowych była znacząca, gdzie występował w takich teatrach jak „Czarny Kot” i „Sfinks”. Od 1921 roku do wybuchu II wojny światowej, jego główną sceną został Teatr Letni, choć jego dorobek obejmował także występy w Teatrze Polskim i Narodowym, a sporadycznie w teatrach rewiowych: „Morskiego Oka” i „Wielkiej Rewii”.

Wincenty Rapacki był również uznawanym tłumaczem i adaptatorem, który przełożył libretta siedemdziesięciu dwóch operetek na język polski. Jego umiejętności obejmowały także pisanie dramatów, anegdot teatralnych oraz poezji. Był autorem słów do piosenek wykorzystywanych w filmie „Strachy” z 1938 roku.

Za swoje zasługi w dziedzinie polskiej sztuki dramatycznej, 29 grudnia 1921 roku został uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Po zakończeniu swojej kariery, Wincenty Rapacki został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera A-4-28).

Pochodził z artystycznej rodziny; jego rodzice, Wincenty i Józefina Rapacka, również byli związani z teatrem. Wincenty miał dwie siostry, aktorki – Honoratę Leszczyńską oraz Różę Rapacką. Jego żoną była Helena Zimajer, a wśród dzieci znajdują się Adam Rapacki, kompozytor i śpiewak, oraz Halina Rapacka, znana śpiewaczka i aktorka kabaretowa.

Filmografia

Wincenty Rapacki, postać znana ze swojego wkładu w film, ma na swoim koncie wiele interesujących projektów. Jego filmografia obejmuje różnorodne produkcje, które pokazują jego talent oraz umiejętności aktorskie.

  • 1911 – Dzień kwiatka,
  • 1911 – Skandal na ulicy Szopena, gdzie zagrał rolę uwodziciela,
  • 1919 – Dla szczęścia, w której wystąpił jako Jan Żdżarski,
  • 1924 – Miłość przez ogień i krew, w roli dyrektora teatru,
  • 1933 – 10% dla mnie,
  • 1936 – Pan Twardowski,
  • 1936 – Papa się żeni.

Każdy z tych filmów przyczynił się do jego artystycznej kariery, a także pozostawił trwały ślad w polskiej kinematografii.

Spektakle (wybór)

W twórczości Wincentego Rapackiego znajdziemy bogaty zbiór spektakli, które miały swoje premiery w różnych latach. Oto wybrane tytuły:

  • Zemsta nietoperza, 1909 Teatr Nowości,
  • Chwila szczęścia, 1909 Teatr Nowości,
  • Mały Faust, 1909 Teatr Nowości,
  • Mimi, 1909 Teatr Nowości,
  • Rozwódka, 1909 Teatr Nowości,
  • Życie paryskie, 1912 Teatr Nowości,
  • Tralalia, 1912 Teatr Nowości,
  • Teatralna ciocia, 1914 Teatr Nowości.

Twórczość (wybór)

Piosenki

W twórczości Wincentego Rapackiego wyróżniają się liczne utwory muzyczne i teksty piosenek, które zyskały uznanie w polskiej kulturze. Oto przykład niektórych z nich:

  • À la Watteau: cudne szmaragdów kobierce: piosenka na jeden głos z towarzyszeniem fortepianu,
  • Andzia,
  • Babunia śpi,
  • Czarny kot,
  • Gdzie Chłopaczek tam Dziewczynka,
  • Kołysanka,
  • Mania,
  • Odpowiedź Andzi,
  • Róże: piosenka na jeden głos z towarzyszeniem fortepianu,
  • Co śpiewa Warszawa!: pieśni, piosenki i śpiewy z najnowszych oper i operetek, 1907.

Operetki

Rapacki był również autorem wielu operetek, które bawiły publiczność w jego czasach. Jego dorobek w tym zakresie obejmuje:

  • Kobieta-wąż: operetka w 3 aktach: kuplety Zuzi,
  • Tryl djabelski: operetka w 1 akcie,
  • Szeregowcy na urlopie,
  • Próba miłości,
  • Zgnieciony cylinder,
  • Polska piosenka,
  • Śmierć Sherlocka Holmesa,
  • Tylko jedno słowo,
  • Romans z porcelaną.

Dramaty

W bogatym dorobku teatralnym Rapackiego znajdziemy liczne dramaty, w tym:

  • Pan Bonifacy: Farsa w 1 akcie, 1893,
  • Monolog zakochanej, 1984,
  • W starym piecu – dyabeł pali: Komedyjka w jednym akcie, 1984,
  • Miłość i sztuka: obrazek w 1 akcie, 1895 (grany na scenie poznańskiej 28 lutego 1895r.),
  • Zakochana majstrowa: komedia ze śpiewami i tańcami w 3 aktach z epilogiem według opowieści Wincente,
  • Chwila szczęścia, 1914,
  • Czarujący emeryt,
  • Ja tu rządzę: Krotochwila w trzech aktach,
  • Papa się żeni, 1926,
  • Jubileusz mistrza, 1936,
  • Rybie wesele,
  • Wesoła buda (wspólnie z Cyrylem Danielewskim i Krogulcem).

Proza

Dodatkowo, Rapacki tworzył również prozę, w tym różnego rodzaju humoreski i satyry, a oto wybrane jego dzieła:

  • Humoreski, 1907 (satyra),
  • Piosenki, kuplety, djalogi, monologi, fraszki, 1909 (satyra),
  • Tygrys Bengalski: Humoreski, 1925 (opowiadania),
  • Romans pani majstrowej, 1926,
  • Anegdoty teatralne, 1930 (wspomnienia),
  • Wielka miłość: Powieść, 1937.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: HONORATA LESZCZYŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 03.02.2020 r.]
  2. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926 r., s. 28.
  3. M.P. z 1921 r. nr 298 s. 3.

Oceń: Wincenty Rapacki (1865–1943)

★★★★★
Średnia ocena:4.53 Liczba ocen:7