Kamienica Pod Gankiem w Krakowie

---

Historia

W czasach średniowiecza, na terenie obecnej kamienicy, istniały dwa gotyckie domy. Z nich południowy, znany jako Kamienica Krauzowska, powstał około 1300 roku. Na końcu XIV stulecia dokonano jego rozbudowy, przekształcając go w typową kamienicę krakowską. W późnym średniowieczu teren ten uległ powiększeniu o zaplecze przy ulicy św. Tomasza. W XVI wieku wzniesiono tu oficynę. Na początku XVII wieku budynek zyskał dodatkowe piętro oraz przeszedł zmiany w architekturze. Z kolei dom północny, czyli Kamienica Padowska, został postawiony w połowie XIV wieku, a w drugiej połowie tego stulecia nadbudowano go o dodatkowe piętro oraz rozbudowano. XVI wiek przyniósł murowaną oficynę tylną. Około 1604 roku dokonano przebudowy domu przez architekta J. Bękowieckiego. W połowie XVII wieku stał się własnością S. Padowskiego.

W drugiej połowie XVII stulecia oba budynki trafiły w ręce K. Krauza, co połączyło je w jedną własność hipoteczną. W drugiej ćwierci XVIII wieku były w posiadaniu podkomorzego krakowskiego, Franciszka Szembeka. Potem, w połowie XVIII wieku, znalazły się w rękach starosty ojcowskiego i lelowskiego, Kazimierza Łubieńskiego, a od czwartej ćwierci XVIII stulecia do początku XIX wieku przeszły do starosty zamojskiego, Ksawerego Puszeta.

Na początku XIX wieku oba budynki zostały scalone zgodnie z projektem W. Giersza, a także nadbudowano trzecie piętro. W ten sposób powstała kamienica, która otrzymała monumentalną fasadę z niezachowanym balkonem–gankiem oraz przestronną klatkę schodową z altaną. W latach 70. XIX wieku, w 1880 oraz 1910 roku, przeprowadzono adaptacje wnętrz na potrzeby handlowe na parterze i pierwszym piętrze. W 1938 roku zniszczono tylną oficynę, a w jej miejscu wzniesiono nową, z neobarokową attyką, zaprojektowaną przez Juliusza Eintrachta. W okresie międzywojennym w piwnicach kamienicy funkcjonowała leżakownia win firmy Grosse. W 1995 roku budynek przeszedł gruntowny remont, powiązany z adaptacją na biura.

Kamienica została wpisana do rejestru zabytków 7 kwietnia 1966 roku i obecnie znajduje się także w gminnej ewidencji zabytków.

Architektura

Kamienica z czterema kondygnacjami przyciąga uwagę swoimi klasycznymi detalami. Fasada budynku, rozciągająca się na sześciu osiach, doskonale odzwierciedla style klasycystyczny. Centralne cztery osie, uwydatnione ryzalitem, nadają całej konstrukcji niezwykłego charakteru. Okna umieszczone w skrajnych osiach są proste, pozbawione wszelkich zdobień, natomiast te w ryzalicie przyciągają uwagę swoimi dekoracyjnymi elementami: na pierwszym piętrze zdobią je trójkątne frontony, zaś na drugim piętrze przedstawiają gzymsy. Całość wieńczy elegancki gzyms koronujący, który dopełnia architektoniczną kompozycję.

Tylną elewację zdobi barokowy portal, wzbogacony kolumnami międzyokiennymi, co tworzy efektowną i harmonijną całość. Wnętrza kamienicy kryją w sobie niezwykle cenne detale – zachowały się tam trzy gotyckie kamienne wsporniki stropu, świadczące o historycznym znaczeniu tego miejsca.

Na pierwszym i drugim piętrze znajdują się przestronne sale, które urzekają bogactwem dekoracji. Wśród ozdób warto wyróżnić drzwi z supraportami, na których umieszczono przedstawienia antycznych ruin, eleganckie kominki, finezyjną sztukaterię oraz polichromie z architektonicznymi motywami.

---

Oceń: Kamienica Pod Gankiem w Krakowie

---