Kaplica Myszkowskich

---

Historia

Kaplica Myszkowskich stanowi znak przemian, które miały miejsce w polskiej kulturze w XVI wieku. Jest również odzwierciedleniem finansowego awansu rodziny szlacheckiej Myszkowskich herbu Jastrzębiec, której członkowie zajmowali kluczowe stanowiska w rządzie. Co ciekawe, fundator tej kaplicy nie ograniczył się jedynie do wzorowania na królewskiej Kaplicy Zygmuntowskiej, ale również dążył do jej dorównania.

Budowla powstała w miejscu starszej gotyckiej kaplicy, w której swoje miejsce spoczynku znaleźli m.in. twórca potęgi rodu, biskup krakowski Piotr Myszkowski (zm. 1591), a także jego krewni: Aleksander Myszkowski (zm. 1548), kasztelan żarnowski Jan Myszkowski oraz wojewoda rawski Piotr Myszkowski (zm. 1601), będący synem burgrabiego krakowskiego Zygmunta, który był bratem biskupa. Kaplicę ufundowali pozostali bracia: marszałek wielki koronny Zygmunt oraz kasztelan oświęcimski Aleksander.

W 1850 roku kaplica doznała poważnych zniszczeń podczas pożaru, który niemal całkowicie zdemolował jej wnętrze. W związku z tym do 1910 roku wykonano częściową wymianę okładziny marmurowej, a także stworzono nowy ołtarz i balustradę. Z zewnątrz budowla charakteryzuje się jednolitym rustykalnym wykończeniem, a w przedniej ścianie południowej znajduje się tablica fundacyjna z datą 1614, która upamiętnia czas jej powstania.

Opis kaplicy

W pendentywach kaplicy znajdują się cztery duże kartusze herbowe, zdobione koronami oraz herbami rodu Gonzagów – Myszkowskich. Ta strefa wyróżnia się niezwykłym bogactwem dekoracji, których elementami są panoplije umieszczone na pilastrach oraz obramieniach okiennych bębna. Płaskorzeźbione popiersia przedstawiają członków rodziny, umiejscowione w dolnej części kopuły. Przykuwa uwagę związek tych przedstawień z kultem antenatów, który był szczególnie czczony przez sarmatów. Pod każdą z szesnastu półfigur na fryzie pod gzymsem tamburu, można odnaleźć inskrypcje, które odnoszą się do poszczególnych postaci. Przedstawienia te zostały rozmieszczone w porządku chronologicznym, od końca XV wieku do początku XVIII.

Te obrazy wprowadzono zgodnie z filozofią kosmiczną renesansu, a także z neoplatońską interpretacją architektury centralnej, co podkreśla symboliczne znaczenie kopuły jako przestrzeni niebiańskiej, wypełnionej gwiazdami, aniołami oraz świętymi. Wysoko w kaplicy Myszkowskich, w kasetonach wyższych rzędów, pojawiają się uskrzydlone główki, które nadają dodatkowego wyrazu temu wnętrzu. W najwyżej umiejscowionej partii główki aniołków są bardziej odstające i uchylone ku dołowi, co nadaje im szczególnego uroku.

Warto zauważyć, że rzeźby są często krzywo wmurowane, a zdobienie w trójkątnych polach pomiędzy oknami a pilastrami w tamburze niektórych miejscach jest niekompletne.

Autorstwo

Budowa tej niezwykłej kaplicy musiała być realizowana przez jeden z warsztatów, który składał się z muratorów oraz rzeźbiarzy z Pińczowa. Przyjmując, że kontynuowali oni tradycje artystyczne wytyczone przez Gucciego, można się domyślać, że autorem projektu był sam Santi Gucci, znany artysta na dworze Myszkowskich, który zmarł w 1600 roku.

Tekst tablicy fundacyjnej

D : O : M : II A : D : 1614 II MAIORVM MEMORIAE CINRRIBVS PATRVI ET BENEFACTORIS AETERNAE MATRIS FRATRVMQUE REQVIEI II SVAE DENIQ[ue] ET CONIVGIS SUORVMQ[ue] SVCCESSORVM SEPVLTVRAE SACELLVM HOC A FUNDAMENTIS EREXIT II SIGISMVNDVS MYSZKOWSKI MARCHIO GONZAGAE ET MIROVIAE SVPREMVS REGNI POLONIAE MARESCHALLVS II PETRICOVIENSIS PRIMUM POST NOVO CORCIN[ensis] GRODECEN[sis] SOLECEN[sis] VISLICEN[sis] PRAEFECTUS ETC. II NON INSCIVS SORTIS HVMANAE FINEM RESPICIENS HANC METAM OMNIUM ESSE OPERAE HOS TESTATVS EST II ET EO IN LOCO VBI ILL[ustrissi] MVM PRINCIPEM ET R[ever]EN[dissi]MVM IN CHR[ist]O PATREM D[ominum] PETRUM EPISCOPVM CRACOVIENS[sem] ET DUCEM SEVERIEN[sem] II HVMAVIT IBIDEM ILL[ustrisssi]MAM BEATAM DE PRZERAB IOAN[nis] CAST[ellani] SIRADIEN[sis] FILIAM CONIVGEM VERO SIGISMVNDI II OSVIECIM[ensis] ET ZATORIEN[sis] DVC[atum] PRAEFECTI MATREM SVAM SEPELIRI CVRAVIT II DVOS ITIDEM FRATRES IOAN[nem] CAST[ellanum] ZARNOV[iensis] ET PETRVM PALATI[num] RAVEN[sem] CAP[itaneum] CHECIN[ensem] REGNI SENATORES II INGENIO FAELICISSIMOS DOCTRINA ET VSV RERVM INSIGNES PRVDENTIA INCOMPARABILES II MAGNOS IN REPVB[lica] VIROS DEPOSVIT SIBI LOCVM IN QVO MORTVVS QVIESCENS VLTIMVM OPERIRETVR II DIEM VIVVS ELEGIT II QVIENTEM POSTERI PRAECENTVR.

---

Oceń: Kaplica Myszkowskich

---