Kaplica Mariacka na Wawelu

Pierwsza wersja tej gotyckiej kaplicy powstała w latach 1380-1390 z inicjatywy biskupa Jana Radlicy. Warto zaznaczyć, że niektóre fragmenty malowideł ruskich, które pochodzą z ok. 1400 roku, zachowały się do dziś. Malowidła te można podziwiać po obu stronach kaplicy, w aneksach, które prowadzą na galerię.

Kolejna istotna przebudowa miała miejsce w latach 1594-1595 na zlecenie Anny Jagiellonki, kiedy to kaplica zmieniła swoje oblicze na mauzoleum męża, króla Stefana Batorego. Następnie, w połowie XVII wieku, dokonano kolejnej przebudowy pod kierunkiem kanonika Wojciecha Serebryskiego, sekretarza królewskiego. Informacje o tej przebudowie znajdują się na napisach na drzwiach wejściowych. W trakcie tych prac ściany kaplicy zostały pokryte eleganckimi, czarnymi marmurowymi okładzinami, zaś do wnętrza dodano marmurowe stalle, stylowe portale oraz hebanowe cyborium. W XVII wieku umieszczono tu również wczesnobarokową emporę, co stworzyło bezpośrednie połączenie z zamkiem królewskim.

Po II wojnie światowej kaplica doznała zniszczeń, gdyż podczas bombardowania w 1945 roku została uszkodzona. Na szczęście, w latach 1946-1951 przeprowadzono jej staranną renowację, która przywróciła dawny blask. Znajdujące się tam gotyckie sklepienie trójpodporowe zostało ozdobione późnorenesansową polichromią, której autorem był malarz Kaspra Kurcza; dzieło to zostało odnowione między 1947 a 1950 rokiem przez R. Kozłowskiego. Ponadto, na framugach okiennych można dostrzec resztki pierwotnych, gotyckich malowideł z przełomu XIV i XV wieku, datowanych na czasy Władysława Jagiełły.

Architekt Santi Gucci, w trakcie przekształcania kaplicy na królewskie mauzoleum Batorego, umieścił naprzeciwko ołtarza ławę królewską. Włączył do niej przedpiersie stalli królewskiej z kaplicy Zygmuntowskiej oraz stworzył okazały nagrobek Batorego (zm. 1586), wykonany z piaskowca, marmuru i alabastru. Warto zwrócić uwagę, że na cokołach nagrobka wyryto tekst upamiętniający Elżbietę z Pilicy Granowskiej (zm. 1420), trzecią żonę Władysława Jagiełły.

Kaplica kryje w sobie również barokowy ołtarz, w którym mieści się tabernakulum w kształcie kopułowej świątyńki, wykonanej w latach 1647-1650. Ponadto, wśród naściennych płyt nagrobnych znajduje się marmurowa tablica Wojciecha Serebryskiego (zm. 1649). Ciekawostką jest również to, że architektura kaplicy oraz jej wystrój są nie tylko dziełem sztuki, ale także świadectwem bogatej historii Polski, w której splatają się losy królewskie z duchowością.