Jerzy Mycielski (historyk)

Nauka i edukacja

Jerzy Mycielski, znany pod herbem Dołęga, to postać, która z pewnością zasługuje na szczególne miejsce w polskiej historii kultury i nauki. Urodził się 30 maja 1856 roku w Krakowie, gdzie również spędził większość swojego życia, aż do jego śmierci 26 września 1928 roku.

Był on nie tylko pruskim hrabią, ale także wybitnym historykiem i historykiem sztuki. Jako profesor UJ przyczynił się do rozwoju wiedzy o sztuce, nie tylko w Polsce, ale także w szerszym kontekście europejskim. Jego pasja do sztuki zaowocowała nie tylko w pracy akademickiej, ale również w działalności kolekcjonerskiej.

Mycielski był znany jako mecenas sztuk pięknych, co przyczyniło się do wsparcia wielu artystów i twórców tamtego okresu. Jego życie i praca pozostawiły trwały ślad w polskiej kulturze, a jego osiągnięcia są nadal doceniane przez historyków i miłośników sztuki.

Zarys biografii

Jerzy Mycielski przyszedł na świat w rodzinie Franciszka, który był właścicielem Wiśniowej, oraz Walerii z Tarnowskich (1830–1914). Miał także ciotecznego brata, Stanisława Tarnowskiego, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją edukację zakończył maturą w 1873 roku w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Następnie podjął studia z zakresu historii na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1878 roku uzyskał doktorat. Po tym czasie kontynuował naukę w Wiedniu, a w 1881 roku uzyskał habilitację jako docent historii Polski w Krakowie.

W 1883 roku, pod wpływem Mariana Sokołowskiego, nastąpił zwrot w jego zainteresowaniach z historii na historię sztuki. Po wielu publikacjach dotyczących polskich portretów, w 1895 roku uzyskał habilitację w dziedzinie historii sztuki. Dwa lata później, w 1897 roku, dostał nominację na profesora nadzwyczajnego, a w 1910 roku objął stanowisko ordinariusza na swojej uczelni.

Dzięki silnym powiązaniom rodzinnym oraz kontaktom towarzyskim z bogatym ziemiaństwem z trzech zaborów, prof. Mycielski miał niezwykłą szansę na odkrywanie wielu zapomnianych dzieł sztuki, zarówno polskiej, jak i zagranicznej. Często znajdowały się one w rezydencjach magnackich, gdzie były nierzadko poważnie uszkodzone. Mycielski nie tylko dokumentował te obrazy, ale także organizował ich konserwację; część z tych dzieł trafiła do jego prywatnej kolekcji. Był również zagorzałym obrońcą zabytków, ratując zniszczone kamienice w Krakowie, kościoły i klasztory na prowincji, a także wiele zrujnowanych zamków, często korzystając z wsparcia swojego przyjaciela, austro-węgierskiego następcy tronu, księcia Franciszka Ferdynanda. Mycielski utrzymywał bliskie relacje z czołowymi artystami swojego czasu, w tym z Jackiem Malczewskim, od którego zakupił wiele wyjątkowych dzieł.

Przez długie lata utrzymywania kontaktów artystycznych, do dziś zachował się wspólny portret Mycielskiego oraz Żymierskiego, namalowany przez tego samego mistrza (znajdujący się w Zbiorach Malarstwa na Wawelu). Z chwilą wybuchu I wojny światowej, Mycielski, będący zwolennikiem tzw. rozwiązania austropolskiego, zjednoczenia Polski pod berłem Habsburgów, zbliżył się do Naczelnego Komitetu Narodowego. Wstąpił w szeregi entuzjastycznych zwolenników stworzenia Legionów Polskich, a także nawiązał osobiste przyjaźnie z wieloma ich oficerami, m.in. z Januszajtisem i Żymierskim, których, po ich ranach podczas pierwszych walk z Rosjanami, przyjął pod swój dach, zapewniając im opiekę i leczenie.

Niedługo przed upadkiem Austro-Węgier, w 1917 roku, Mycielski został mianowany członkiem Izby Panów w C. K. parlamencie. Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości aktywnie uczestniczył jako członek zarządu wielu komisji i komitetów, które zajmowały się zabezpieczeniem oraz restauracją narodowego mienia historycznego. Mimo licznych osiągnięć, nigdy nie założył rodziny, a swoją ogromną oraz cenioną kolekcję dzieł sztuki, liczącą około 500 obrazów, zapisał Muzeum Narodowemu w Krakowie. Jerzy Mycielski odszedł, a jego doczesne szczątki spoczęły w rodzinnym mauzoleum w Wiśniowej.

Wybrane publikacje

Jerzy Mycielski przyczynił się do polskiej historii poprzez szereg znaczących publikacji. Jego prace koncentrowały się na różnych aspektach kultury, sztuki oraz historii politycznej Polski.

  • Ambasador polski na dworze hiszpańskim (dysertacja doktorska), 1878,
  • Kandydatura Hozjusza na biskupstwo warmińskie w r. 1548 i 1549, (habilitacja), 1881,
  • Cztery portrety królowej Marysieńki, 1883,
  • Porwana z klasztoru. Kartka z dziejów obyczajowych w Polsce XVII wieku, 1886,
  • Bolonia i jubileusz jej uniwersytetu, 1889,
  • Z pod wieży Eifel, 1891,
  • Sto lat malarstwa w Polsce 1760–1860, 1897,
  • Antoni van Dyck, 1900,
  • Portrety polskie, 1900,
  • Portrety polskie Elżbiety Vigée-Lebrun, 1927.

Funkcje honorowe i społeczne

Jerzy Mycielski, jako wybitny historyk, pełnił liczne prestiżowe funkcje honorowe oraz społeczne w różnorodnych instytucjach. Jego wkład w polską kulturę i historię jest nieoceniony.

  • był członkiem Denkmalrat (C. K. Państwowa Rada Konserwatorska),
  • uczestniczył w pracach C. K. Komisji Budowy Hofburgu w Wiedniu,
  • zasiadał w Radzie Sztuki w Warszawie,
  • był członkiem Rady Konserwatorskiej województw krakowskiego i kieleckiego,
  • uczestniczył w Komitecie Odnowienia – Zamku Królewskiego na Wawelu,
  • przynależał do Komitetu Restauracji Katedry i Grobów Królewskich na Wawelu,
  • był członkiem Komitetu Restauracji – Zamku Królewskiego w Warszawie,
  • uczestniczył w pracach Kuratorium – Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie,
  • był czynny w Akademii Umiejętności w Krakowie.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Mycielski, wybitny historyk, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego wkład i zasługi w różnych dziedzinach. Poniżej przedstawiamy wykaz jego odznaczeń:

  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 10 listopada 1927,
  • Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii,
  • Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej, przyznany we Francji,
  • Krzyż Oficerski Orderu Korony Włoch, otrzymany w 1900 roku,
  • Krzyż Oficerski Orderu Oranje-Nassau, nadany przez Królestwo Niderlandów,
  • Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża – Krzyż I klasy z dekoracją wojenną, przyznana w Austro-Węgrzech.

Przypisy

  1. M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 707 „za działalność w organizowaniu i popieraniu Legjonów i zasługi w dziedzinie ochrony zabytków”.
  2. M. Lubomirska, Pamiętnik 1914–1918, s. 499.
  3. J. Puciata-Pawłowska, Jacek Malczewski, Wrocław 1968.
  4. a b Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 658–662.

Oceń: Jerzy Mycielski (historyk)

★★★★★
Średnia ocena:4.83 Liczba ocen:24