Park przy ulicy Klasztornej w Krakowie

---

Historia

Park ten, usytuowany na terenach dawnej wsi Mogiła, ma niezwykle bogatą historię. Jego rozwój zbiegał się z budową rezydencji, znanej jako willa Rogozińskich, jednakże obie struktury współistniały jedynie przez zaledwie 16 lat jako jedna wspólnota majątkowa. W połowie XIX wieku obszar, na którym obecnie znajduje się park, był własnością rolnika Stanisława Zemły i składał się z ogrodu, pól uprawnych oraz łąk. Rodzina Rogozińskich, posiadacze willi, w trakcie XIX i XX wieku wznosili na miejscu starego domu nową, elegancką rezydencję wykonaną z cegły, w stylu dworku, ulokowaną w północno-wschodniej części działki, bliżej ulicy Klasztornej.

Ważnym punktem w historii posiadłości było jej sprzedaż przez Rogozińskich. W 1917 roku nowymi właścicielami zostali Maria z Mieszkowskich Niemiryczowa, a kilka lat później, w 1921 roku, majątek nabyli Jan Ignacy Lelito i Katarzyna z Kołodziejczyków Lelitowa. 16 stycznia 1933 r. posesję kupili Georges Jean Wladislas de Pobóg Krasnodębski oraz Anna Maria de Pobóg Krasnodębska. Już dziewięć miesięcy później nabyli oni przyległy do parku majątek i przekształcili go w park krajobrazowy.

Latem 1933 roku aż do 1948 roku obszar, w tym działka z willą oraz przyległe tereny, był w rękach jednego właściciela. Pod opieką Krasnodębskich stworzono przy dworku kompozycyjne wnętrze o kształcie klinowym, wypełnione dekoracyjnymi krzewami i kwiatami. W bliskim sąsiedztwie ganku założono trawniki, a w jego okolicy posadzono sosny i wiele liściastych drzew, starając się harmonijnie połączyć je z istniejącym sadem na zachodzie działki oraz starymi grabami i wiązami, które mogły być pozostałością dawnej roślinności przydrożnej.

Na terenie parku wybudowano alejki żwirowe z widocznym wpływem stylu dworkowego, popularnego w ogrodnictwie lat 30. XX wieku, który łączył naturalistyczne parki z sadami i ogrodami. W 1949 roku, podczas gdy rozpoczynała się budowa Nowej Huty, przy południowej granicy parku zrealizowano ulicę Wacława Sieroszewskiego. Jednocześnie na północnym zachodzie parku skonstruowano drewniany amfiteatr, muszlę koncertową z ławkami, choć część drzew owocowych została usunięta.

W latach 50. XX wieku park, oddzielony od willi, zyskał na znaczeniu jako przestrzeń rekreacyjna dla mieszkańców nowo powstałych osiedli w Nowej Hucie. W 1971 roku, w jego południowej części, przy ulicy Sieroszewskiego, postawiono pomnik-głaz, upamiętniający Wojciecha Bogusławskiego, który umieścił akcję swojej opery “Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale” właśnie w Mogile.

W latach 70. teren parku przeszedł istotne porządki, polegające na usunięciu dziko rosnących krzewów, budowie nowego ogrodzenia oraz utwardzeniu alejek asfaltowych. Zainstalowano również oświetlenie niskie i wysokie, a resztki amfiteatru zostały rozebrane. Na ich miejscu powstała polana, która wzbogaciła park.

W 2006 roku odbyła się gruntowna rewaloryzacja parku przy ulicy Klasztornej. W ramach prac wyremontowano aleje, wprowadzając nawierzchnię technologiczną Hanse Grand, przyjazną dla środowiska, złożoną z łupków, żwiru oraz kamienia naturalnego. Dodano nowe elementy małej architektury, takie jak 24 ławki, kosze na śmieci i cztery stoły do gier planszowych, umieszczone na dwóch małych placykach w północnej części parku. Drugi plac stanowi przestrzeń na potencjalne wystawy plenerowe, rzeźby czy inne elementy artystyczne. Wprowadzono również nowe wysokie lampy oświetleniowe i metalowe ogrodzenia, a także odnowiono trawniki i dosadzono nowe krzewy oraz byliny.

Roślinność

W parku przy ulicy Klasztornej w Krakowie, drzewa stanowią kluczowy element zieleni. Obejmuje to dziesięć gatunków drzewa liściastego, w tym między innymi robinię akacjową, klon zwyczajny oraz dąb szypułkowy.

Inne gatunki to dąb czerwony, kasztanowiec pospolity, wiąz szypułkowy oraz grusza pospolita, a także lipa drobnolistna, jesion wyniosły, grab pospolity. W parku rosną również dwa rodzaje drzew iglastych: świerk kłujący i modrzew europejski. Najstarsze okazy, jak dęby, grab czy jesion wyniosły, mają swoje korzenie sięgające połowy XIX wieku.

Warto zaznaczyć, że intensyfikacja zasadzeń miała miejsce w latach 30. oraz 50. XX wieku. Obserwując różnorodność drzew, można zauważyć, że to dęby (o obwodzie pnia 307 i 313 cm), jesiony (293 i 359 cm) oraz kasztanowce (202 i 282 cm) wyróżniają się największymi wymiarami. Jednak drzewa iglaste, posadzone w latach 50., nie osiągnęły imponujących rozmiarów.

Według danych z 2010 roku, w parku rosły 137 drzewa, z czego dominowały klony (34), jesiony (23) oraz świerki (17). Drzewa te, jako istotny czynnik w architekturze parku, często rosną w grupach, co tworzy zróżnicowane wnętrza.

Jedno z nich, otwierające się od strony północnej, prowadzi do elewacji frontowej willi. Z kolei drugie wnętrze to polana w zachodniej części parku, w miejscu dawnego sadu. O tej polanie przypomina pojedyncza, stara grusza o obwodzie 164 cm, choć w latach 70. na tym terenie rosły jabłonie, śliwy oraz wiśnie. Polana ta powstała w wyniku usunięcia pozostałości amfiteatru, a obecność dwóch nowych drzew, takich jak brzoza i jesion odmiany zwisającej, tworzy dodatkowy element kompozycji.

Kolejne wnętrze, znajdujące się w południowej części parku, jest częściowo otwarte na południe, ale jego widokowe aspekty są ograniczone przez pas modrzewi, świerków i jesionów. Obecność wysokich drzew otaczających teren klasztoru Cystersów oraz kościoła św. Bartłomieja wpływa na zamknięcie parkowych wnętrz. Z analizy rozmieszczenia drzew wynika, że kluczowym czynnikiem kształtującym kompozycję parku jest kolorystyka liści, szczególnie intensywnych czerwonych dębów oraz kasztanowców w okresie jesiennym.

Nie można również pominąć znaczenia kwitnienia drzew owocowych na wiosnę, co dodatkowo ubogaca paletę kolorystyczną parku. Osobowość parku wzbogacają również kwitnące lipy i robinie, które dodają kolejne warstwy estetyki.

Aktualnie park stanowi cenny teren rekreacyjny dla mieszkańców oraz pensjonariuszy szpitala, co stawia przed nami wyzwanie dbania o jego walory przyrodnicze i estetyczne. W związku z tym wprowadzono kilka nowych odmian krzewów, takich jak tawuła japońska, mahonia pospolita, ognik szkarłatny oraz pięciornik krzewiasty, które znacząco urozmaiciły kolorystykę zieleni w parku.

Dodatkowo wprowadzono krzewy zimozielone, które wzbogacają estetykę przestrzeni w okresie zimowym. Zasadzono także niewielkie rośliny, takie jak barwinek pospolity, runianka japońska i trzmielina pospolita, a także sezonowe byliny, zatroszczając się o różnorodność ekosystemu.

W parku zagościły również trwałe, mało wymagające byliny odmiany funkie oraz decorative paproć nerecznicę, co dopełnia całość radosnej zieleni tego pięknego miejsca.

---

Oceń: Park przy ulicy Klasztornej w Krakowie

---