Przekop Talowskiego i wiadukt kolejowy


Przekop Talowskiego oraz wiadukt kolejowy to niezwykle interesujące dwupoziomowe skrzyżowanie szlaków komunikacyjnych, zlokalizowane w sercu Krakowa. Budowla ta powstała w latach 1896–1898 i stanowi przykład nowoczesnych rozwiązań inżynieryjnych tamtego okresu. Proces jej powstawania związany był z obniżeniem nawierzchni ulicy Lubicz, co umożliwiło wybudowanie wiaduktu niosącego kolej na linii kolejowej nr 91.

Obiekt ten stanowi istotny element historycznej struktury komunikacyjnej Krakowa, łącząc nie tylko różne formy transportu, ale również świadcząc o rozwoju infrastruktury miejskiej w końcówce XIX wieku.

Historia

W latach 1896–1898 zrealizowano budowę wiaduktu kolejowego, a równocześnie zmodernizowano nawierzchnię ulicy Lubicz, która została wkomponowana w mury oporowe. Wcześniej ulica ta krzyżowała się z torami kolejowymi na tym samym poziomie, co sprawiało kłopoty w komunikacji na kluczowym szlaku prowadzącym do Mogiły. Realizacja tego projektu była finansowana przez austriacką kolej państwową, która zleciła przygotowanie projektu technicznego swoim ekspertom, natomiast projekt architektoniczny wiaduktu, przekopu oraz murów oporowych powierzyła krakowskiemu architektowi Teodorowi Talowskiemu.

Budowa wiaduktu charakteryzuje się metalową konstrukcją przęsła, wspartą na 16 kamiennych kolumnach, które są rozmieszczone w dwóch rzędach w obniżeniu ulicy Lubicz. Na kutych balustradach wiaduktu umieszczono monogramy oraz koronę cesarza z okazji 50. rocznicy objęcia tronu przez Franciszka Józefa I. Wzniesiony mur oporowy wykonany z piaskowca ciężkowickiego odznacza się boniowaniem oraz ryzalitami zwieńczonymi filarkami, na których pierwotnie osadzone były gazowe latarnie. Po obu stronach jezdni zbudowano schody, które prowadzą do poziomu przekopu z placu dworcowego i chodników.

W 2006 roku przeprowadzono modernizację obiektu, podczas której odnowiono przęsła wiaduktu, zrestaurowano zabytkowe mury oporowe oraz przywrócono historyczne detale i kolorystykę balustrad. Na zwieńczeniu kamiennych filarów zamontowano dodatkowo latarnie elektryczne, które imitują pierwotne gazowe oświetlenie. Ta inwestycja, zatytułowana „Modernizacja wiaduktu kolejowego wraz z murami oporowymi nad ulicą Lubicz”, została uhonorowana główną nagrodą w ogólnopolskim konkursie „Modernizacja Roku 2006” w kategorii „Rewitalizacja Obszarów i Zespołów Urbanistycznych”.

Wiadukt jest jednym z kluczowych elementów Krakowskiego Szlaku Techniki, który został utworzony w dniu 6 kwietnia 2006 roku.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 15.01.2022 r.]
  2. Wiadukt i podkop Talowskiego.
  3. Serwis Architektoniczny Ronet.pl.
  4. Krakowski Szlak Techniki – Przekop Talowskiego i wiadukt kolejowy. [dostęp 02.02.2009 r.]

Oceń: Przekop Talowskiego i wiadukt kolejowy

Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:24