Wiadukt kolejowy w Krakowie-Grzegórzkach


W Krakowie, w dzielnicy Grzegórzki, znajduje się wiadukt kolejowy, który był istotnym elementem infrastruktury transportowej. Most ten nad ulicą Grzegórzecką oraz ulicą Dietla miał swoje korzenie na Starej Wiśle.

Jego budowa, zakończona w 1863 roku, z biegiem lat zyskała na znaczeniu, szczególnie po zasypaniu koryta rzeki w drugiej połowie XIX wieku, transformując się z mostu na wiadukt. Jednakże w styczniu 2022 roku zdecydowano o jego rozbiórce, co umożliwiło przeprowadzenie rozbudowy oraz odtworzenia tego znaczącego obiektu, który stanowił część krakowskiego krajobrazu.

Historia

Wiadukt kolejowy w Krakowie-Grzegórzkach ma swoje początki w latach 1861–1863, gdy został zbudowany jako most kolejowy nad starym korytem Wisły. Jego otwarcie miało miejsce 23 listopada 1863 roku, a inwestycję zrealizowała spółka Kolej Karola Ludwika na trasie między Krakowem a Lwowem. Projekt architektoniczny wyszedł z rąk znanego krakowskiego architekta Leona Mikuckiego, a jego budowa zakończyła się zastąpieniem kilkunastoletniego mostu drewnianego, który istniał w tym miejscu w latach 1854–1856.

Obecny wiadukt jest istotnym elementem infrastruktury kolejowej, przez którą przebiega linia kolejowa nr 91. Znajduje się on pomiędzy dworcem Kraków Główny a przystankiem Kraków Grzegórzki. Ma on długość 98 m i szerokość 12 m, a jego konstrukcja została zaprojektowana dla dwutorowej linii kolejowej. Wiadukt zbudowany jest z pięciu przęseł, z których każde ma wysokość 7 m i rozpiętość 11 m, opartych na solidnych kamiennych filarach oraz posiada łukowe sklepienia wykonane z cegły.

W latach 1878–1880, w wyniku zasypania dawnego koryta Wisły, most przekształcił się w wiadukt i od tej pory pełnił tę funkcję. Jest jednym z najstarszych zachowanych mostów w Krakowie. Na wschodniej stronie, od ul. Grzegórzeckiej, można wciąż dostrzec kręgi z filarami, w których widnieją cyfry wskazujące datę jego otwarcia. Z kolei od strony ul. Józefa Dietla do lat 50. XX wieku zamieszczono tam litery GKLB, co oznacza Galizische Karl Ludwig Bahn.

Wiadukt został włączony do Krakowskiego Szlaku Techniki, który został utworzony 6 kwietnia 2006 roku. W ramach planowanej rozbudowy linii kolejowej między dworcem Kraków Główny a przystankiem kolejowym Kraków Zabłocie, planowano jego przebudowę oraz poszerzenie do czterech torów. Ostatecznie, jednak wiadukt został wykreślony z rejestru zabytków decyzją ministerstwa kultury we wrześniu 2021 roku i wyburzony w styczniu 2022 roku.

Po zburzeniu, jego miejsce zajęła nowa konstrukcja, zaprojektowana w innej technologii, która unosi cztery tory, w tym dodatkowe przeznaczone dla Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej. W międzyczasie dokonano także zmian w okolicy, zastępując nasypy ziemne estakadami. Zachowano jednak wygląd zabytkowej elewacji, co stara się oddać historyczny charakter dawnego wiaduktu.

Przypisy

  1. a b Samochody znów przejadą w stronę ronda Grzegórzeckiego pod wiaduktem kolejowym. 21.12.2023 r.
  2. Kraków Grzegórzki. Otwarto nowy przystanek kolejowy. 03.09.2023 r.
  3. Wiadukt nad ul. Grzegózecką wykreślony z rejestru zabytków - RMF 24 [online], rmf24.pl [dostęp 29.04.2024 r.]
  4. odpowiedź na interpelację poselską nr 29090 [online], sejm.pl [dostęp 10.06.2024 r.]
  5. Wiadukt kolejowy nad ul. Grzegózecką [online], radiokrakow.pl [dostęp 29.04.2024 r.]
  6. Informacje o rozbiórce i odtworzeniu. [dostęp 06.03.2022 r.]
  7. Nowy wiadukt kolejowy i obawy mieszkańców Grzegórzek. krakow.wyborcza.pl. [dostęp 16.01.2015 r.]
  8. Muzeum Inżynierii Miejskiej – Informacje ogólne o szlaku. mimk.com.pl. [dostęp 14.07.2012 r.]
  9. Muzeum Inżynierii Miejskiej. mimk.com.pl. [dostęp 14.07.2012 r.]
  10. Mosty / Most Kolejowy. W: Jan Adamczewski: Mała Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wanda, 1997, s. 300.
  11. Wiadukty. W: Jan Adamczewski: Mała Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wanda, 1997, s. 300.

Oceń: Wiadukt kolejowy w Krakowie-Grzegórzkach

Średnia ocena:4.81 Liczba ocen:14