Rynek Podgórski w Krakowie

Ulice i place

Rynek Podgórski to wyjątkowe miejsce położone w Krakowie, znajdujące się w dzielnicy XIII Podgórze. Jego historia sięga roku 1785, kiedy to został wytyczony w wyniku lokacji miasta Podgórza, pełniąc funkcję miejskiego rynku. Obiekt znajduje się w miejscu, które od zawsze było istotnym punktem komunikacyjnym, ulokowanym u podnóża wzgórza Lasoty.

Rynek ten był przecięty średniowiecznymi szlakami, które prowadziły od przeprawy przez Wisłę, a następnie mostu, znanego dzisiaj jako ul. Staromostowa. Te drogi łączyły Kraków i Kazimierz z Wieliczką, przechodząc przez ul. Rękawka, a także miały swoje odniesienia do Woli Duchackiej, współczesnej ul. Parkowa. Szlaki te rozciągały się także na południe i zachód, prowadząc do Śląska, w kierunku Lanckorony i Kalwarii, znanych dzisiejszymi ul. J. Zamoyskiego oraz traktu cesarskiego.

Na początku istnienia Rynek Podgórski miał prostokątny kształt, jednak do końca XIX wieku przyjął nową formę trójkąta, o wymiarach zbliżonych do 135x135x120 m, co daje powierzchnię około 1,6 ha. To miejsce, powszechnie znane jako Rynek, nosiło także nazwę Rynku Głównego. W przeszłości istniał również drugi rynek w Podgórzu, obecnie znany jako pl. Bohaterów Getta.

Interesującym faktem jest, że w 1915 roku, po zjednoczeniu Krakowa i Podgórza, Rynek Podgórski zyskał swoją obecna nazwę. W 1917 roku na rynku uruchomiono pętlę tramwaju elektrycznego, która w 1925 roku została przedłużona do uzdrowiska Matecznego. Niestety, w latach 50. XX wieku pętlę zlikwidowano, a tory tramwajowe zostały usunięte, przez co obecnie linia tramwajowa biegnie wzdłuż północnej pierzei rynku.

Zabudowa

„Północna pierzeja Rynku Podgórskiego charakteryzuje się najstarszymi domami i barokowo-klasycystycznymi budowlami, które kiedyś były zajazdami dla podróżnych korzystających z traktu cesarskiego oraz przepraw przez Wisłę. Obecnie, w sąsiedztwie rynku, znajdują się zarówno czynszowe kamienice, jak i stary oraz nowy ratusz miasta, a także kościół parafialny.

Na szczególną uwagę zasługują poszczególne budynki:

  • Rynek Podgórski 1 (ul. B. Limanowskiego 2) – Drugi ratusz miasta Podgórza, zaprojektowany w 1838 roku, przeszedł przebudowę w 1891 roku według projektu Józefa Kryłowskiego,
  • Rynek Podgórski 2 – Czynszowa kamienica zaprojektowana w 1838 roku, obecnie siedziba Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego,
  • Rynek Podgórski 3 – Kamienica czynszowa, projekt z 1838 roku,
  • Rynek Podgórski 4 (ul. Rękawka 1) – dom o projekcie z 1873 roku,
  • Rynek Podgórski (ul. J. Zamoyskiego 2) – kościół św. Józefa, projekt autorstwa Jana Sas-Zubrzyckiego z 1905 roku,
  • Rynek Podgórski 6 (ul. J. Zamoyskiego 1) – Kamienica czynszowa, zaprojektowana przez Zygmunta Luksa w 1894 roku,
  • Rynek Podgórski 8 – Kamienica czynszowa, projekt Wandalina Beringera z 1888 roku,
  • Rynek Podgórski 9 – Kamienica czynszowa projektu Stanisława Serkowskiego z 1878 roku,
  • Rynek Podgórski 10 (ul. Kalwaryjska 1) – Kamienica czynszowa zaprojektowana przez Stanisława Serkowskiego w 1884 roku,
  • Rynek Podgórski 11 (ul. Celna 2) – Dawny zajazd z około 1785 roku,
  • Rynek Podgórski 12 (ul. K. Brodzińskiego 2) – Dom Pod Jeleniami, powstały około 1785 roku, z płaskorzeźbą przedstawiającą dwa jelenie połączone wspólną głową w narożniku budynku,
  • Rynek Podgórski 13 – Dworek Pod Czarnym Orłem z około 1785 roku, który był dawnym zajazdem, w którym w lipcu 1829 roku zatrzymał się Fryderyk Chopin,
  • Rynek Podgórski 14 – Dworek Pod Białym Orłem, pierwszy ratusz podgórski,
  • Rynek Podgórski 15 – Kamienica czynszowa, zaprojektowana przez Stanisława Serkowskiego w 1886 roku.

Przypisy

  1. M. Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006 r., s. 566.

Oceń: Rynek Podgórski w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.89 Liczba ocen:19