Wyższe Seminarium Duchowne Franciszkanów w Krakowie

---

Historia

W krakowskim klasztorze już w XIII wieku istniało studium zakonne, które było centralnym punktem edukacji franciszkańskiej. Jak wynika z testamentu bł. Salomei, klerycy franciszkańscy odbywali studia teologiczne już w 1268 roku, co oznacza, że tradycja kształcenia w tym miejscu ma głębokie korzenie. Wówczas w instytucji owej pracowało trzech lektorów, którzy zajmowali się dydaktyką i byli uznawani za profesorów teologii. Na początku XVII wieku studium to stało się jednym z ośmiu kolegiów generalnych zakonu, co dało mu prawo nadawania stopni akademickich.

Niestety, w 1864 roku przerwane zostały zajęcia w wyniku skasowania prowincji polskiej. Mimo to klasztor krakowski przetrwał, co oznaczało, że klerycy musieli kontynuować naukę w kolegium jezuitów w Krakowie. Na przełomie XIX wieku, po reformie życia zakonnego w prowincji galicyjskiej, zapadła decyzja o wznowieniu studiów w krakowskim klasztorze. W 1892 roku, studium filozoficzno-teologiczne zostało reerekowane, co stanowiło kluczowy moment w rekonstrukcji edukacji franciszkańskiej.

Utrzymanie studium wymagało współpracy całej prowincji, poszczególnych klasztorów oraz wsparcia dobrodziejów zakonu. W ciągu ponad stu lat istnienia, niektóre roczniki były zmuszone do nauki poza Krakowem, a czynniki takie jak II wojna światowa oraz podział zakonu w Polsce wpłynęły na sytuację. W latach 70. XX wieku, po otwarciu w Łodzi Łagiewnikach Studium dla kleryków warszawskich, studium krakowskie powróciło do prowadzenia całego programu studiów.

Początkowo program nauczania miał charakter 5-letni, z dwoma latami filozofii oraz trzema latami teologii, który jednak szybko wydłużono do czterech lat teologii. Warto dodać, że funkcjonowanie studium opierało się na przepisach konstytucji zakonnych oraz rozporządzeniach generałów zakonu. Ostatnie zmiany miały miejsce w latach 1969/1970, kiedy to przyjęto nowe Ratio Institutionis Sacerdotalis, zatwierdzone przez Stolicę Apostolską dla seminariów w Polsce. W 1981 roku studium uzyskało afiliację do Papieskiej Akademii Teologicznej, co umożliwiło absolwentom zdobywanie stopni naukowych PAT-u.

Od 1988 roku na podstawie ustawy sejmowej, seminarium zyskało osobowość prawną również w kontekście państwowym. Początkowo przyjmowano kandydatów po VI klasie gimnazjum, a od 1930 roku po maturze. Program nauczania w krakowskim studium zawsze opierał się na tym obowiązującym w seminariach, który od czasów papieża Leona XIII zdominowany był przez tomizm. Jeszcze do 1955/56 wykłady odbywały się w języku łacińskim, a liczba godzin lekcyjnych w dotychczasowym systemie wynosiła od 24 do nawet 30 tygodniowo w miarę rozwoju programu nauczania.

Na czele studiów stał rektor, wybierany na kapitule prowincjalnej lub mianowany przez prowincjała. Początkowo pełnił on funkcję regensa, a później był nazywany prefektem studiów lub magistrem wyższego seminarium. Od roku 1969 przyjęto tytuł rektora. Przygotowanie kadry profesorskiej wymagało wysyłania ojców na studia w różnych instytucjach, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, takich jak we Lwowie, Rzymie (Seraphicum, Biblicum, Gregorianum, Lateranum, Marianum), Warszawie, Lublinie (KUL), Poznaniu, Krakowie (UJ), Fryburgu w Szwajcarii oraz Louvain w Belgii.

Prowadząc zajęcia, w skład zespołu profesorów wchodzili głównie franciszkanie z tytułami doktorskimi, ale również wykładowcy z innych zakonów, księża diecezjalni oraz osoby świeckie. W krakowskim studium kształcili się franciszkanie z różnych prowincji, w tym galicyjskiej do 1918 roku, polskiej od 1919 do 1939 roku, krakowskiej i warszawskiej od 1939 do 1981 roku, a także gdańskiej od 1986. Co więcej, franciszkanie z innych krajów, w tym z USA, Rumunii, Włoch, Jugosławii, Belgii, Czech, Austrii oraz Korei również brali udział w edukacji.

Do podstawowych zadań profesorów należały wykłady oraz prowadzenie ćwiczeń. Przed I wojną światową organizowano regularne dysputy filozoficzne, które miały miejsce dwa razy do roku. Po II wojnie światowej wprowadzono modele seminarium dla studentów teologii, co wiązało się z obowiązkiem napisania pracy dyplomowej jako warunku przystąpienia do końcowego egzaminu „ex universa theologia” oraz do święceń kapłańskich. Od 1981 roku, kiedy studium stało się filią Papieskiej Akademii Teologicznej, klerycy zdobywają tytuł magistra tej uczelni.

Równocześnie z formacją duchową i intelektualną, klerycy krakowskiego seminarium angażowali się również w aktywność różnych grup. Od 1918 roku w seminarium działa koło MI (Rycerstwa Niepokalanej), założone przez św. Maksymiliana Kolbe. Organem tej grupy jest czasopismo „Bratni Zew”, które pierwsze wydanie miało w 1936 roku. Ponadto, bracia klerycy zainicjowali działalność duszpasterstwa niewidomych oraz katechezy dzieci wymagających szczególnej troski.

W 1968 roku, w Łodzi – Łagiewnikach powstał zespół Fioretti, który w następstwie połączenia seminariów przeniósł się do Krakowa i funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W 1981 roku powstał również Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu (REFA), a w 1980 roku zainicjowano franciszkański zespół twórców CRAS, jednoczący młodych poetów z różnych rodzin franciszkańskich. W 2006 roku seminarium otrzymało imię św. Maksymiliana M. Kolbe, będącego zarówno studentem, jak i profesorem tej instytucji.

Wyjątkowymi osobistościami, które związane były z krakowskim seminarium, są bł. Rafał Chyliński, św. Maksymilian Maria Kolbe, bł. Pius Bartosik, bł. Antonin Bajewski, bł. Michał Tomaszek, bł. Zbigniew Strzałkowski, o. prof. Joachim Roman Bar oraz o. prof. Wiesław Bar. Ich wkład w naukę i formację duchową jest nieoceniony i pozostaje w pamięci następnych pokoleń.

---

Oceń: Wyższe Seminarium Duchowne Franciszkanów w Krakowie

---