Adam Szpunar

---

Życiorys

W 1934 roku Adam Szpunar ukończył kierunek prawny na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym czasie był aktywnym członkiem korporacji akademickiej Palestra. W czerwcu 1935 roku uzyskał stopień doktora, prezentując pracę naukową dotyczącą przekazu w Kodeksie zobowiązań, którą przygotował pod czujnym okiem swojego promotora, Jana Gwiazdomorskiego. Publikacja jego pracy, która miała miejsce w 1937 roku, została doceniona i przyczyniła się do zdobycia stypendium Funduszu Kultury Narodowej. Dzięki temu, przez rok, przebywał w Paryżu (1937/38), gdzie brał udział w wykładach znakomitych cywilistów, takich jak Capitant, Demogue czy Niboyet.

Ten intensywny okres kształcenia pozwolił mu również na przygotowanie rozprawy habilitacyjnej, która dotyczyła nadużycia prawa. W swojej pracy Szpunar przedstawiał nowoczesną koncepcję celowościowej wykładni prawa cywilnego. Rozprawa hablitacyjna była gotowa jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, a jej obrona planowana była na rok 1940. Przez cały czas, od zakończenia studiów do września 1939 roku, pracował w krakowskim oddziale Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

W momencie wybuchu konfliktu zbrojnego, pomimo ustalenia spotkania z Janem Gwiazdomorskim, kierowany przeczuciem nie stawił się na uroczystości inauguracji roku akademickiego 1939/40, co uchroniło go przed aresztowaniem podczas Sonderaktion Krakau. Po tych wydarzeniach wyjechał do Kazimierzy Wielkiej, gdzie pełnił obowiązki sekretarza w lokalu cukrowni, dzięki znajomości języka niemieckiego, co było rzadkością wówczas w regionie. Pamięta ten czas jako „rdzewienie naukowe”, spowodowane odizolowaniem od świata nauki, jednak nie rezygnował z aspiracji do kontynuowania pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie przechowywał swoją habilitację zakopaną w rodzinnym domu.

Na początku jesieni 1945 roku habilitował się na Wydziale Prawa i Administracji UJ, a jego praca została wydana w 1947 roku. Po uzyskaniu habilitacji objął posadę docenta. Na skutek wydarzeń po śmierci Fryderyka Zolla II w 1948 roku, zdecydował o opuszczeniu Krakowa. W roku 1949 awansował na profesora nadzwyczajnego i stanął na czele Katedry Prawa Cywilnego Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie w 1957 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Początkowe lata jego pracy były pełne wyzwań, zarówno materialnych, jak i politycznych, ale mimo wszystko Szpunar zdołał zorganizować katedrę oraz przyjąć jej członków, w tym J. St. Piątowskiego, który został usunięty z Katedry Filozofii Prawa z powodów politycznych.

W latach 50. XX wieku wchodził w skład Komisji Kodyfikacyjnej przy Ministrze Sprawiedliwości. Z jego lektury protokołów posiedzeń komisji w trudnych okresach można dostrzec jego umiejętność zachowania elementów klasycznego prawa cywilnego w obecnej strukturze Kodeksu cywilnego. Spędził także lata 1950–1953 jako dziekan Wydziału Prawa, a w latach 1955–1956 piastował funkcję prorektora UŁ, aby w latach 1956–1962 pełnić rolę rektora uczelni wybranym przez społeczność akademicką.

Był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Umiejętności oraz doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego (od listopada 1999). Otrzymał również liczne odznaczenia państwowe, w tym Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Był uznawany za najwybitniejszego specjalistę w dziedzinie odpowiedzialności cywilnej w Polsce.

W latach 1986–92 zasiadał w Komisji ds. Reformy Prawa Cywilnego oraz współtworzył przepisy dotyczące swobody umów i instrumentów finansowych. Szpunar wykładał także na uczelniach zagranicznych, w tym w Strasbourgu, Paryżu, Cambridge, Giessen, Yale oraz Detroit.

W kręgu jego habilitowanych uczniów znajdowali się m.in. Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska (sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku), Tomasz Pajor, Wojciech Katner, Małgorzata Pyziak-Szafnicka (sędzia TK w stanie spoczynku), Elżbieta Wojnicka.

Przez całe swoje życie naukowe opublikował ogromną liczbę prac, w tym podręczników, monografii, artykułów, recenzji oraz glos; jego dorobek liczy ponad 650 pozycji, z czego 17 przygotował w językach obcych. Ta bogata bibliografia na stałe zapisała się w historii polskiej cywilistyki. Do samego końca życia pozostawał aktywny, pracując nad nowymi publikacjami, a jego śmierć nastąpiła nagle w trakcie opracowywania jednej z nich.

Monografie

Adam Szpunar, znany prawnik i autor wielu prac naukowych, pozostawił po sobie znaczący dorobek. Jego monografie obejmują różne aspekty prawa cywilnego, a w szczególności dotyczą:

• winy poszkodowanego w prawie cywilnym (1971),
• odszkodowania w razie śmierci osoby bliskiej (1973),
• ustalenia odszkodowania w prawie cywilnym (1975),
• wynagrodzenia szkody wynikłej wskutek wypadku komunikacyjnego (1976),
• odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru (1978),
• ochrony dóbr osobistych (1979),
• odpowiedzialności Skarbu Państwa za funkcjonariuszy (1985),
• odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzęta i rzeczy (1985),
• odpowiedzialności cywilnej. Komentarz w formie glos (1997),
• odszkodowania za szkodę majątkową (1998),
• zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową (1999),
• wynagrodzenia szkody wynikłej wskutek śmierci osoby bliskiej (2000).

Adam Szpunar został pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi, w kwaterze XI, rząd 35, grób 23.

---

Oceń: Adam Szpunar

---