Adam Zubczewski

---

Życiorys

Dom rodzinny i studia

Adam Zubczewski przyszedł na świat w Krakowie w końcówce roku 1910, jako synek Zygmunta Zubczewskiego (który urodził się około 1880 roku) oraz Marii Zubczewskiej, z domu Turschmidt. Jego starszy stryj, Julian Zubczewski (urodzony w 1855 roku), był nie tylko opiekunem Władysława Sikorskiego, lecz również Heleny Sikorskiej, która była przybraną córką Juliana. Ten znany nauczyciel i wychowawca był autorem wielu znaczących opracowań, w tym „Reforma szkolnictwa ludowego i seminaryjnego” (1912) oraz „Szkoła powszechna: utopie, praktyka” (Piotrków, 1918).

Adam, jako bratanek Juliana Zubczewskiego, podjął decyzję o studiach medycznych. Studia te zakończył na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i po ich ukończeniu rozpoczął swoją karierę lekarską w Tarnowie.

II wojna światowa

Okres 1939–1944

Wybuch II wojny światowej diametralnie zmienił dotychczasowe życie Adama Zubczewskiego (szczegóły dotyczące Tarnowa w czasie okupacji niemieckiej). W wyniku wojennej sytuacji, rozpoczęto intensyfikację „Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej” (Akcja AB), co było kontynuacją tzw. Intelligenzaktion, akcji prowadzonej według proskrypcyjnych list „wrogów Rzeszy”. W grudniu 1940 roku Adam Zubczewski został zatrzymany przez Gestapo, jednak udało mu się uciec i dotrzeć do Warszawy, gdzie przebywał pod fałszywym nazwiskiem „Stanisław Wójcik”.

Wykorzystując liczne rodzinne koneksje oraz znajomości, Adam Zubczewski trafił na ulicę Długą, gdzie zamieszkał w trzypokojowym lokalu (Długa 9 m.19) zajmowanym przez dr Wandę Jaworską, u której w 1939 roku mąż został zmobilizowany. Stanisław Jaworski trafił do obozu w Kozielsku, a w 1943 roku rodzina dowiedziała się, że został jedną z ofiar zbrodni katyńskiej.

Wanda Jaworska, wraz z trojgiem dzieci, prowadziła okulistyczny gabinet we własnym mieszkaniu. Dodatkowo pracowała w przychodniach, takich jak te przy ul. Floriańskiej oraz ul. Rybaki, gdzie Adam również znalazł zatrudnienie, jednocześnie uczestnicząc w „akcjach przeciwtyfusowych” w Warszawie i okolicznych miejscowościach.

W tym czasie Adam Zubczewski zdobył dokumenty gwarantujące mu bezpieczeństwo w czasie kontroli żandarmerii, a także miał możliwość zdobywania żywności, która była dostarczana do lokalu na ulicy Długiej. Adam pomagał także w uprawie działki w pobliskim ogrodzie zoologicznym.

Powstanie warszawskie

W momencie wybuchu powstania warszawskiego, Adam Zubczewski aktywnie uczestniczył w pracy medycznej przy ul. Długiej 7, w Centralnym Szpitalu Chirurgicznym nr 1, który otworzył swoje drzwi dla rannych 12 sierpnia. Szpital został zorganizowany z przeniesionych pacjentów ze Szpitala Maltańskiego oraz ze zbombardowanego szpitala św. Jana Bożego. Pierwszą pomoc w szpitalu koordynował Wincenty Tomaszewicz.

Po 13 sierpnia, po wybuchu „czołgu pułapki” na ul. Kilińskiego, wszelkie piwnice i mieszkania wzdłuż Podwala zostały zaadaptowane na potrzeby szpitala. Czas kryzysu obrony Starego Miasta zmusił członków rodzin Jaworskich oraz Mierosławskich do analizy możliwych sposobów przetrwania. Wtedy to Adam Zubczewski zdecydował się na działania mające na celu dostarczenie pomocy medycznej do pobliskich szpitali w walczącym Śródmieściu. Został członkiem zespołu medycznego działającego w polowym szpitalu zorganizowanym przy ulicy Mokotowskiej 55.

Okres powojenny

Po zakończeniu działań wojennych, w latach 1945–1946 Adam Zubczewski praktykował w Bydgoszczy, a następnie z nową żoną Wandą przeniósł się do Szczecina. Zubczewscy zamieszkali w dwóch dużych mieszkaniach nieopodal działającej od 2 września 1945 roku polskiej szkoły, okolicach I LO im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz blisko Placu Sprzymierzonych, gdzie Halina Chmielewska organizowała działalność PCK.

Nowy dom szczeciński stał się miejscem, w którym kwitła rodzinna atmosfera, serdecznie wspominana przez Wandę Andrzejewską, późniejszą okulistkę i absolwentkę PAM. Adam i Wanda Zubczewscy byli pionierami w organizacji placówek ochrony zdrowia w Szczecinie, otwierając już w sierpniu 1947 roku pierwszy okulistyczny oddział liczący 40 łóżek w szpitalu PCK.

Po powołaniu Pomorskiej Akademii Lekarskiej, szpitalne oddziały zmieniły swoje funkcje na kliniki w nowo powstałych szpitalach klinicznych, takich jak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 im. prof. Tadeusza Sokołowskiego. Adam Zubczewski oraz jego żona zostali pierwszymi adiunktami Kliniki Okulistycznej, doceniani za ich wkład w rozwój tej wysoko wyspecjalizowanej placówki do 1973 roku, kiedy to Adam Zubczewski zmarł.

Przez cały okres swojej pracy klinicznej Adam Zubczewski skupiał się na pełnoprofilowym leczeniu chorób oczu, w tym na chirurgii zaćmy i przeszczepach rogówek. Od 1961 roku aż do śmierci w 1973 roku był ordynatorem Oddziału Okulistycznego w Centralnym Szpitalu Kolejowym w Międzylesiu k. Warszawy. Po zakończeniu swojego życia został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie, w kwaterze Emeryka Mierosławskiego, gdzie spoczywała również jego żona Wanda Zubczewska (1907-1994).

Wybrane publikacje

W bazie danych PubMed znajdują się wybrane prace autorstwa Adama Zubczewskiego, które dokumentują jego wkład w dziedzinie medycyny i okulistyki. Publikacje te obejmują:

• 1953: Zubczewski A., Wyniki badań nad działaniem atmosfery zawierającej dwusiarczek węgla na narząd wzroku, Medycyna Pracy 1953; 4 (4): 251–258,
• 1953: Zubczewski A., Praktyczne zastosowanie metody Grzędzielskiego lokalizacji ciał obcych w gałce ocznej, Klinika Oczna, 1953; 23 (2): 121–123,
• 1954: Zubczewski A., Leczenie operacyjne w przypadkach porażenia zewnętrznych mięśni oczu, Klinika Oczna, 1954; 24 (2): 131–132,
• 1955: Zubczewski A., Wyniki 60 operacji przeszczepienia rogówki, Polski Tygodnik Lekarski (Warszawa), 1955 Maj 16; 10 (20): 637–644.

Dodatkowo, w trakcie Pamiętnika XXVI Zjazdu Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, który odbył się w Szczecinie w dniach 25–27 września 1958 roku, przedstawiono również:

• 1958: Zubczewski Adam, Botropara. Lek o działaniu wybitnie hemokoagulacyjnym w chirurgii oka. Pamiętnik XXVI Zjazdu Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, Szczecin 25–27 IX 1958.

---

Oceń: Adam Zubczewski

---