Stanisław Antoni Łopacki


Stanisław Antoni Łopacki, żyjący w latach około 1660 do 1738, to postać o szczególnym znaczeniu w historii medycyny w Polsce. Urodził się w Krakowie, gdzie spędził prawie całe swoje życie, aż do swojej śmierci, która miała miejsce w listopadzie 1738 roku.

Był nie tylko doktorem, ale również profesorem oraz wielokrotnym dziekanem Wydziału Lekarskiego Akademii Krakowskiej. Jego wkład w rozwój medycyny oraz edukacji w tym okresie był niezwykle istotny, co podkreśla jego status jako rajcy krakowskiego.

Łopacki miał wpływ na kształtowanie akademickiego życia medycznego w Krakowie, a jego prace nadal są wspominane przez badaczy i miłośników historii medycyny.

Życiorys

Stanisław Antoni Łopacki był synem Jacka Łopackiego oraz Elżbiety z domu Winkler, a także przyrodnim bratem Jacka Augustyna. Urodził się mniej więcej w 1660 roku w Krakowie.

W swoim życiorysie związał się z Akademią Krakowską, gdzie w 1682 roku osiągnął tytuł bakałarza. W następnym roku, gdy Jan III Sobieski odwiedził Kraków po zakończeniu odsieczy wiedeńskiej, Łopacki miał zaszczyt wygłosić przed monarchą panegiryk na jego cześć. Jego naukowe ambicje podjęły nowy kierunek w 1684 roku, kiedy to uzyskał tytuł doktora filozofii. Równolegle podjął studia medyczne w Padwie, finansowane przez ojca, i zakończył je 16 kwietnia 1689 roku, zdobywając doktorat pod kierunkiem Aleksandra Borrhomeusa. Choć nie opuścił Padwy natychmiast, dwukrotnie pełnił funkcję konsyliarza nacji polskiej — pierwszy raz 21 lipca 1698 roku (rezygnując już 20 sierpnia na rzecz wyjazdu do Rzymu), a następnie 20 lutego 1690 roku, kiedy to zrezygnował 5 listopada w związku z powrotem do Krakowa.

Na Wydziale Lekarskim Akademii Krakowskiej przedstawił swoją rozprawę pt. Questio medica de ophtalmia. Po dyspucie, która miała miejsce 18 września 1691 roku, przyjęto go na wydział 15 grudnia, a tego samego dnia wybrano na jego dziekana. Szybka inkorporacja w jego przypadku była możliwa dzięki wpływom ojca. W późniejszych latach jednak zarówno Andrzej Badurski, jak i Władysław Henryk Malinowski ocenili rozprawę stosunkowo nisko. Łopacki przeszedł do katedry botaniki i simplicjów, ustanowionej przez Jana Zemełkę, niemniej jednak wykładał nieregularnie z powodu niskiej frekwencji słuchaczy. W 1701 i 1702 roku, w zastępstwie ojca, prowadził wykłady z anatomii, które przejął po jego śmierci. W roli dziekana występował wielokrotnie i podczas jednej z jego kadencji, w 1724 roku, zreformowano ustawy wydziału, mimo że pomysły takie wcześniej wysuwane były przez Jana Zajączkowicza.

Starając się o miejsce w krakowskiej radzie miejskiej, Jacek Łopacki próbował wkroczyć w jej szeregi jeszcze za życia, co było wówczas niezgodne z prawem. Z pomocą Jana III Sobieskiego, który w piśmie z 3 maja 1691 roku pozwolił na wybór Stanisława, Łopaccy zdobyli poparcie. Mimo tego, pozostali rajcy byli przeciwni takim praktykom, co czyniło mu drogę do rady trudniejszą. 8 stycznia 1694 roku sprzeciwiono się jego wyborowi na miejsce zmarłego Stanisława Wosińskiego. Ostatecznie zasiadł w radzie 31 marca 1696 roku, po śmierci Kazimierza Bonifacego Cantellego, ale jego rola nie była znacząca.

Biorąc udział w koronacji Augusta II, 12 września 1696 roku wygłosił mowę powitalną w Bramie Floriańskiej, a kolejnego dnia, jako burmistrz, po krótkim przemówieniu przekazał monarsze klucze do miasta oraz księgę przywilejów miejskich, na znak wierności. Pełnił także funkcję prowizora szpitala św. Rocha od 13 grudnia 1700 roku. Gdy w 1707 roku miasto nawiedziła epidemia, Łopacki wyjechał do Niepołomic, postępując na wzór pozostałych rajców, którzy nie spieszyli się z powrotem, choć byli do tego wzywani. Do Krakowa powrócił, gdy epidemia skończyła się całkowicie. Uczestniczył w wyborach burmistrzów 12 stycznia 1710 roku.

20 grudnia 1734 roku, w dniu uroczystego wjazdu Augusta III i Marii Józefy do Krakowa, wygłosił powitalną mowę do monarszej pary przy kościele św. Floriana.

Podążając śladami swojego ojca, który często mu pomagał, również przy zaaranżowaniu korzystnego małżeństwa, sam Stanisław był mniej entuzjastycznie nastawiony do drugiego małżeństwa ojca, co ukazują zapisy w testamencie Jacka Łopackiego. Zmarł w listopadzie 1738 roku w Krakowie. 9 lutego 1692 roku zawarł związek małżeński z Urszulą Karmichelówną, córką Reginy i nieżyjącego Jakuba Karmichela. Ich związek przyniósł na świat dwóch synów i cztery córki.

Przypisy

  1. Gajda 1969, s. 26.
  2. Gajda 1969, s. 19; PSB.
  3. Gajda 1969, s. 18, przyp. 53; PSB.
  4. Gajda 1969, s. 18.
  5. Bieniarzówna 1969, s. 24, 77, 163; Gajda 1969, s. 18; PSB.
  6. Bieniarzówna 1969, s. 23.
  7. Kronika Krakowa, s. 122.
  8. Gajda 1969, s. 17–18.
  9. Gajda 1969, s. 16, 18, 30.
  10. Gajda 1969, s. 14, 17; PSB.

Oceń: Stanisław Antoni Łopacki

Średnia ocena:4.76 Liczba ocen:17