Stanisław Ciechanowski (anatomopatolog)

---

Życiorys

Stanisław Ciechanowski przyszedł na świat jako syn inżyniera kolejowego Wiktoryna oraz Florentyny ze Schwarzów. W rodzinie było aż dziewięcioro dzieci, w tym inżynier mechanik Zygmunt, który pełnił funkcję profesora na Politechnice Lwowskiej oraz Elżbieta, która zasłynęła jako poetka i działaczka społeczna. Stanisław ukończył Gimnazjum św. Anny w 1886 roku, a następnie podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1894 roku uzyskał tytuł doktora nauk lekarskich i rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Anatomii Patologicznej UJ, gdzie uczył się pod okiem profesora Tadeusza Browicza.

W 1898 roku Ciechanowski habilitował się w dziedzinie anatomii patologicznej, a w 1900 roku objął profesurę nadzwyczajną. W 1919 roku przejął katedrę oraz zakład po profesorze Browiczu i pełnił tę funkcję aż do 1939 roku. Dwa razy, w latach 1919–1920 oraz 1927–1929, pełnił rolę dziekana Wydziału Lekarskiego. W 1927 roku był także inicjatorem oraz organizatorem Studium Wychowania Fizycznego UJ.

W okresie od 1905 do 1920 roku Ciechanowski sprawował funkcję redaktora naczelnego „Przeglądu Lekarskiego”, a następnie był również redaktorem naczelnym „Rocznika Wydziału Lekarskiego” w latach 1906–1912. Jego osiągnięcia naukowe przyniosły mu tytuł profesora zwyczajnego w 1919 roku. W tym samym roku odmówił objęcia teki Ministra Zdrowia Publicznego. Jego praca dotycząca przerostu gruczołu krokowego, opublikowana w 1896 roku, zyskała międzynarodowe uznanie.

Ciechanowski był również pionierem w badaniach nad mechanizmami oraz klasyfikacją chorób nowotworowych, tworząc na podstawie blisko 80 000 przypadków sekcyjnych wszechstronną analizę przyczyn i warunków powstawania nowotworów. Proponował oryginalną klasyfikację opartą na trzech podstawowych grupach. Jediak wspierał również uporządkowanie terminologii medycznej, będąc współautorem nowoczesnego słownika lekarskiego, który obejmował około 36 000 haseł obcojęzycznych oraz 12 000 polskojęzycznych.

Był członkiem wielu towarzystw naukowych, takich jak Akademia Umiejętności, Związek Polskich Lekarzy i Przyrodników w Petersburgu oraz Towarzystwo Lekarzy Czeskich w Pradze. W latach 1931–1934 prowadził wykłady z zakresu patologii ogólnej i doświadczalnej. W dniu 31 sierpnia 1939 roku przeszedł na emeryturę. Niedługo później, 6 listopada, został aresztowany w Collegium Novum UJ podczas Sonderaktion Krakau, jednak ze względu na wiek i stan zdrowia uniknął transportu do obozu, zostając zwolnionym 9 listopada 1939 roku.

W trakcie okupacji ograniczył swoje uczestnictwo w nauczaniu, pełniąc rolę egzaminatora w tajnym nauczaniu z zakresu patologii. W lutym 1945 roku, w wyniku pogarszającego się zdrowia, kierownictwo katedry Anatomii Patologicznej przeszło na docent Janinę Kowalczykową. Od 25 stycznia 1895 roku Ciechanowski był żonaty z Janiną Wańkowicz. Zmarł w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera T-wsch).

Ordery i odznaczenia

Stanisław Ciechanowski, znany jako anatomopatolog, był wyróżniającą się postacią, której działalność została doceniona poprzez liczne odznaczenia i nagrody.

Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 30 kwietnia 1925 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany 11 listopada 1936 roku,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Upamiętnienie

W 2001 roku, w miejscu o znaczeniu edukacyjnym, zainstalowano pamiątkową tablicę, upamiętniającą Stanisława Ciechanowskiego. Tablica znajduje się przy ul. Grzegórzeckiej 16, tuż przed wejściem do sali wykładowej, co nadaje jej szczególną wartość dla społeczności akademickiej.

---

Oceń: Stanisław Ciechanowski (anatomopatolog)

---