Tadeusz Hołuj

---

Życiorys

Urodziny Tadeusza Hołuja miały miejsce w rodzinie Józefa i Barbary. Ukończył gimnazjum w Jaśle, które stanowiło pierwszy krok w jego edukacyjnej drodze. W okresie przed II wojną światową pełnił rolę współredaktora w gazecie „Nasz Wyraz”. Jego studia odbyły się na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie kształcił się w zakresie prawa oraz polonistyki. Właśnie z tego okresu pochodzą jego znane zbiory poezji: „Dziewczyno” oraz „Płyniemy naprzód” i „Płonące ścieżki,” obydwa z 1938 roku.

Wiosną 1939 roku, Tadeusz pełnił funkcję spikera w audycjach polskich w niemieckiej stacji radiowej. W kontekście wydarzeń wojennych z 1939 roku, wziął aktywny udział w wojnie obronnej Polski. W trakcie niemieckiej okupacji był zaangażowany w działalność Związku Walki Zbrojnej. W połowie lipca 1942 roku, został aresztowany pod zarzutem działalności wrogiej wobec Niemców, a jego areszt miał miejsce przy ul. Montelupich w Krakowie. Wkrótce potem został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz (nr więźnia 62 937), do którego dotarł 4 września 1942 roku i pozostawał tam aż do października 1944 roku. Był aktywnym członkiem Komitetu Naczelnego Grupy Bojowej Oświęcim, a jego los splotło się z wieloma innymi obozami koncentracyjnymi aż do zakończenia II wojny światowej.

Po zakończeniu wojny, Tadeusz Hołuj stał się istotnym działaczem politycznym oraz społecznym. Został członkiem Polskiej Partii Robotniczej od 24 maja 1945 roku, a następnie przynależał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Sięgał po stanowiska w plenum Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie. Był posłem na Sejm PRL VI i VII kadencji, a także od 1957 do 1967 roku pełnił rolę sekretarza generalnego Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Tadeusz był również współzałożycielem lewicowego klubu z siedzibą w Krakowie, znanego jako Kuźnica. Angażował się również w Związek Bojowników o Wolność i Demokrację oraz w organizację Związku Literatów Polskich.

Po jego śmierci, Tadeusz Hołuj znalazł swoje miejsce wiecznego spoczynku na cmentarzu Rakowickim, w kwaterze IIIA-wsch-za grobem Kameckich.

Twórczość

Tadeusz Hołuj zadebiutował swoimi utworami w 1938 roku, wydając tomiki: Dziewczyno, Płyniemy naprzód oraz Płonące ścieżki. W okresie II wojny światowej, w 1942 roku, stworzył konspiracyjny utwór pod tytułem Marsz triumfalny.

Po zakończeniu wojny, jego twórczość przyjęła kierunek powieści historycznych, w których odnajdujemy nawiązania do początków ruchu rewolucyjno-socjalistycznego oraz ideologii demokratycznej i radykalnej. Wśród jego najważniejszych dzieł znajdują się: Próba ognia (1946), Królestwo bez ziemi (tom 1–4, 1954–1956), Róża i płonący las (tom 1–2, 1971) oraz Osoba, która ukazała się w Wydawnictwie „Śląsk” w Katowicach w 1974 roku.

Wiele z jego prac odnosi się do doświadczeń obozowych, w tym powieści takie jak Koniec naszego świata (1958), Drzewo rodzi owoc (1963), oraz Raj (1972). Warto wspomnieć również o dramacie Dom pod Oświęcimiem, który zadebiutował w 1948 roku, a także opowiadaniach Jutrzenka (1956) i To (1964).

Niestety, wszystkie dzieła Hołuja w 1951 roku zostały objęte cenzurą w Polsce, co skutkowało ich natychmiastowym wycofaniem z bibliotek, co negatywnie wpłynęło na ich dostępność i historię literatury okresu powojennego.

Ordery i odznaczenia

Wśród odznaczeń i wyróżnień Tadeusza Hołuja znajdują się liczne prestiżowe nagrody, które podkreślają jego znaczący wkład w życie publiczne oraz działalność na rzecz ojczyzny.

• Order Sztandaru Pracy I klasy,
• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi (przyznany 12 czerwca 1946),
• Krzyż Oświęcimski (1985),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1966).

Nagrody

W dorobku Tadeusza Hołuja znajdują się liczne ważne nagrody, które potwierdzają jego znaczący wkład w kulturę i sztukę.

• Nagroda m. Krakowa, 1958,
• Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie literatury, 1966,
• III nagroda w konkursie Naczelnej Redakcji Programów Artystycznych TV z okazji 25-lecia PRL za widowisko Dwadzieścia pięć, 1969,
• nagroda Komitetu ds. PRiTv za scenariusz widowiska telewizyjnego Rzecz o Ludwiku Waryńskim, 1972,
• nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie literatury, 1975.

Upamiętnienie

Jedna z ulic w Mysłowicach, pierwotnie nazywana imieniem Tadeusza Hołuja, została przemianowana na ulicę Tadeusza Kantora. Zmiana ta miała miejsce na podstawie zarządzenia zastępczego wydanego przez Wojewodę Śląskiego, oznaczonego numerem NPII.4131.4.76.2018, z dnia 10 lipca 2018 roku.

---

Oceń: Tadeusz Hołuj

---