Jakub Girtler

---

Życiorys

Jakub Girtler, człowiek niezwykły, urodził się w zasobnej rodzinie pochodzenia mieszczańskiego oraz profesorskiego. Niestety, w 1833 roku doświadczył bolesnej straty, tracąc rodziców i w efekcie został wychowany przez krakowskiego aptekarza, W. Likego. Po zakończeniu edukacji w krakowskim Gimnazjum św. Anny, podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1843-1848.

W roku 1848 Girtler wstąpił do Legionu Polskiego, co miało ogromne znaczenie w kontekście jego późniejszej drogi życiowej. Niestety, jego zaangażowanie w działalność niepodległościową zaowocowało w 1849 roku skazaniem na sześć miesięcy ciężkiego więzienia za udział w tzw. Spisku Goslera, w którym uczestniczył obok Franciszka Ołaja. Po upadku rewolucji Girtler został wcielony do armii austriackiej, a w 1854 roku osiągnął stopień podporucznika artylerii.

Stacjonując w Grazu, w 1859 roku obronił doktorat na tamtejszym uniwersytecie, zdobywając wiedzę z zakresu prawa oraz powszechnej historii państwa i prawa niemieckiego. Wkrótce potem, w 1860 roku, awansował do rangi porucznika i brał udział w wojnie na froncie austriacko-włoskim. Choć w 1861 roku otrzymał nominację na audytora, to zrezygnował z tej posady, wracając do aktywnej służby wojskowej.

Po zakończeniu służby wojskowej, Girtler rozpoczął długotrwałe starania o uzyskanie katedry prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Już w 1865 roku przedłożył rozprawę habilitacyjną pt. „O przeniesieniu własności wedle dawniejszego prawa niemieckiego”, jednak została ona odrzucona przez Wydział Prawa UJ z powodu niewystarczającej wartości. Pomimo niepowodzenia, zdołał przeprowadzić udaną habilitację na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie uzyskał zatwierdzenie veniam legendi w lutym 1866, co umożliwiło mu przeniesienie z czynnej służby wojskowej do dyspozycji Ministerstwa Wojny w Wiedniu.

Krótkotrwały epizod w Wiedniu zakończył się po jego mianowaniu dowódcą fortecy na adriatyckiej wyspie Lissa. W 1870 roku, po repolonizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Girtler otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego historii prawa oraz prawa niemieckiego. Zastąpił Edwarda Buhla, który nie znał języka polskiego i przeszedł na Uniwersytet Lwowski. Pełnił stanowisko kierownika Katedry Historii Państwa i Prawa Niemieckiego aż do swojej śmierci w 1887 roku.

W 1872 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego i prowadził wykłady dotyczące historii państwa oraz prawa magdeburskiego, a także historii prawa prywatnego. Dwa razy pełnił obowiązki dziekana Wydziału Prawa, w latach akademickich 1874/1875 oraz 1881/1882.

Niestety, zmarł niespodziewanie 28 marca 1887 roku w Krakowie. Jego pogrzeb, który odbył się 31 marca, miał miejsce bez udziału katolickiego duchowieństwa, co było związane z jego zainteresowaniem ruchem starokatolickim. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim. Rektor Uniwersytetu, hrabia Stanisław Tarnowski, nie zezwolił na reprezentację uczelni z oficjalnymi insygniami akademickimi na uroczystościach pogrzebowych, co wzbudziło falę niezadowolenia i krytyki. W końcu, 6 kwietnia 1887 roku, Senat UJ podjął uchwałę, aby zapewnić asystę rektorską oraz dziekańską przy każdym pogrzebie profesora.

Publikacje

W sferze swojej działalności naukowej, Jakub Girtler angażował się w publicystykę, co przejawia się w jego działalności pisarskiej. Jako autor, stworzył kilka istotnych rozpraw, które stanowią ważny wkład w literaturę prawniczą.

Do jego publikacji zalicza się między innymi:

• wspomnienia o prawie magdeburskim w Polsce,
• pamiętnik Wydziału Prawa i Administracji w Uniwersytecie Jagiellońskim.

Życie prywatne

Był synem Sebastiana Girtlera (1767–1833), który nie tylko zajmował się medycyną, ale również filozofią. Specjalizował się w nauczaniu, a także piastował stanowisko rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego matka, Franciszka z domu Fuchs, odegrała ważną rolę w jego wychowaniu. W rodzinie Girtlerów nie brakowało również talentów literackich, co potwierdza starszy brat Jakuba – Kazimierz Girtler (1804–1887), znany jako jeden z najwybitniejszych pamiętnikarzy XIX wieku.

Jakub był również wnukiem Jana Ewangelisty (1729–1800) oraz Barbary Łucji z Mączeńskich (1742–1818). Jego osobiste życie było związane z Pauliną z domu Haupt, z którą zawarł związek małżeński. Para doczekała się czwórki dzieci: Olgi (1871–1945), zamężnej z Leonem Szwarcenbergiem-Czernym, który nosił herb Nowina oraz mieszkał w majątku w Bączalu Dolnym, a także Franciszka, Anny (1875–1893) i Zygmunta (1878–1904).

---

Oceń: Jakub Girtler

---