Jerzy Zelnik

---

Życiorys

Jerzy Zelnik pochodzi z rodziny, której korzenie sięgają żydowskiej tradycji. Jego matka, Halina, była utalentowaną tłumaczką z rosyjskiego i niemieckiego, a jej odejście miało miejsce 15 października 2013 roku. Natomiast ojciec, Jan, przyszedł na świat 20 lipca 1921 roku i zmarł 14 marca 2007 roku w Warszawie. Był on reżyserem dźwięku w radiu oraz autorem wielu sztuk scenicznych i słuchowisk, a także reżyserem popularnej audycji Podwieczorek przy mikrofonie.

Zelnik zakończył swoją edukację w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Reytana w Warszawie w 1963 roku. Następnie, studiując na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, uzyskał dyplom w 1968 roku. Na swoim przedstawieniu dyplomowym odegrał zatem energiczną rolę Aleksandra Wierszynina w tragikomedii Trzy siostry (1901) autorstwa Antoniego Czechowa.

Jego pierwszym wystąpieniem na scenie teatralnej była rola Karola Kriebla w sztuce Puzuk, czyli uporczywa niemożność koncentracji Václava Havla w 1968 roku. Pełniąc także funkcję asystenta reżysera, zadebiutował na scenie krakowskiego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej, z którym był związany w latach 1968–1970. W tym czasie zagrał Lizandra w Szekspirowskim Sen nocy letniej (1970). Po tym okresie jego kariera teatralna rozwijała się w warszawskich teatrach, takich jak Dramatyczny (1970–1973), występując m.in. w Juliuszu Cezarze Szekspira (1971) jako Oktawian, a także w dramacie Stanisława Wyspiańskiego Wyzwolenie (1972) w roli Maski.

Zelnik miał także okazję grać w Powszechnym im. Zygmunta Hübnera (1979–1986, od 1992), Scenie Prezentacje (1981, 1998), Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza (1986–1992), Muzycznym Roma (1994) oraz Ochoty (2002). Zagrał gościnnie także w wielu innych teatrach, w tym w Powszechnym w Łodzi w sztuce Lwa Tołstoja Zmartwychwstanie (1977) i w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, gdzie wystąpił w Mindowe (1975).

Jego debiut filmowy miał miejsce w komedii Leonarda Buczkowskiego Smarkula (1963). Jerzy Zelnik zyskał dużą popularność dzięki roli Ramzesa XIII i Lykona w ekranizacji powieści Bolesława Prusa Faraon (1965), w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Współpracował z wybitnymi reżyserami, takimi jak Andrzej Wajda, grając w trzech jego filmach, w tym w Ziemi obiecanej (1974) w roli Steina.

Warto podkreślić, że Jerzy Zelnik zdobył popularność jako tytułowy bohater serialu Doktor Murek (1979), opartego na powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. W serialu Królowa Bona (1980) zagrał Zygmunta Augusta, za co otrzymał nagrodę od Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji. Jego umiejętności aktorskie zostały docenione w Teatrze Telewizji, gdzie zyskał uznanie za rolę hrabiego Henryka w Nie-Boskiej komedii (1982) Zygmunta Krasińskiego.

W niedalekiej przyszłości wystąpił w telenoweli Klan (1997-1999, 2006, 2007) jako Krzysztof Malicki. Ponadto, brał udział w projekcie Verba Sacra, a w 2006 roku na XI Festiwalu Gwiazd w Gdańsku odcisnął swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd na Ołowiance. Również spróbował swoich sił w IV edycji programu Jak oni śpiewają, zajmując 12. miejsce po 5. odcinku.

Życie prywatne

W październiku 1969 roku Jerzy Zelnik zawarł związek małżeński z Urszulą, z domu Warszada. Warto zaznaczyć, że tuż przed tym, 30 sierpnia 1969 roku, na namowę swojej przyszłej żony, zdecydował się przyjąć chrzest, co było istotnym wydarzeniem, ponieważ wcześniej był osobą niewierzącą.

Niestety, w 2011 roku jego żona doznała ciężkiego wylewu krwi do mózgu, co znacząco wpłynęło na ich życie. Ostatecznie zmarła 27 kwietnia 2014 roku. Para doczekała się jedynego dziecka, syna Mateusza, urodzonego w 1981 roku. Jerzy Zelnik ma także troje wnucząt, co z pewnością umila mu czas.

Artysta nie tylko skupia się na życiu rodzinnym, ale również angażuje się w życie publiczne. W 2010 roku dołączył do komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego podczas wyborów prezydenckich, a kilka lat później, w 2015 roku, aktywnie zaangażował się w kampanię prezydencką Andrzeja Dudy, kandydata z ramienia PiS.

Kwestia współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa

W marcu 2016 roku media podniosły kwestię przeszłości Jerzego Zelnika po ujawnieniu dokumentów w IPN, które wskazywały na jego współpracę z Służbą Bezpieczeństwa. Zgadza się, że podpisał on zobowiązanie do współpracy 16 stycznia 1964 roku i został zarejestrowany jako tajny współpracownik o pseudonimie „Jaracz”. Współpraca ta trwała aż do sierpnia 1966 roku, a jego zadaniem było przekazywanie informacji na temat Jerzego Kowadło-Kowalika.

Początkowo Zelnik nie potrafił przypomnieć sobie tych wydarzeń, twierdząc, że „wyparowały” mu z pamięci. Niemniej jednak, w końcu przyznał się do bycia współpracownikiem SB. W oświadczeniu zamieszczonym na stronie internetowej „Telewizji Republika” stwierdził: „Ze swej strony zapewniam, że stanę w tej sprawie w prawdzie. Już teraz proszę o wybaczenie osoby, które mogłem skrzywdzić.”

Odznaczenia

Jerzy Zelnik, jako wybitna postać w dziedzinie kultury, został odznaczony wieloma nagrodami i tytułami, które podkreślają jego wkład w sztukę oraz społeczeństwo. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego istotnych odznaczeń:

• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 2007 roku,
• odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”, uhonorowana w 1997 roku.

Filmografia

Filmy kinowe/wideo

Jerzy Zelnik, znany polski aktor, zadebiutował w 1963 roku, a jego filmografia obejmuje wiele znaczących produkcji. W 2004 roku zagrał w filmie „Osiemnaście” jako postać o imieniu Traktors. Dwa lata wcześniej, w 2002 roku wystąpił w ekranizacji życia Fryderyka Chopina w filmie „Chopin. Pragnienie miłości”, gdzie wcielił się w rolę Mikołaja Chopina, ojca kompozytora. Wśród jego ról znajduje się również postać Jamessona w „Ewangelii według Harry’ego” z 1993 roku.

Aktor miał również okazję zagrać w takich filmach jak „Psy 2. Ostatnia krew” w 1994 roku oraz w „Przeklętej Ameryce” (1991) i „Szuler” (1991), gdzie zyskał uznanie szerokiej publiczności. Przez lata jego talent objawiał się w różnorodnych rolach, prawie zawsze charakteryzujących się dużą charyzmą.

• 2004: Osiemnaście jako „Traktors”,
• 2002: Chopin. Pragnienie miłości jako Mikołaj Chopin, ojciec Fryderyka,
• 1996: Krystalbarnet,
• 1995: Deborah jako Kuba Burstein,
• 1995: Awantura o Basię jako Gaston Dumauriac, kolega Adama Bzowskiego,
• 1994: Psy 2. Ostatnia krew jako Sarzyński, były minister spraw wewnętrznych,
• 1993: Ewangelia według Harry’ego jako Jameson,
• 1992: Zwolnieni z życia jako senator, kolega Jana Wysockiego,
• 1991: Przeklęta Ameryka jako Ryszard,
• 1991: Szuler jako hrabia Victor Moritz,
• 1990: Powrót wilczycy jako Kamil Orzelski,
• 1989: Ostatni prom jako Andrzej,
• 1988: I skrzypce przestały grać jako Danko Muler, kuzyn Dymitra, uciekinier z warszawskiego getta,
• 1985: Výjimečná situace jako Marencik,
• 1985: Medium jako Andrzej Gaszewski,
• 1984: Pismak jako pisarz,
• 1983: Synteza jako Mailer,
• 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny jako Zygmunt II August,
• 1981: Z dalekiego kraju,
• 1979: Kobieta i kobieta jako Wojciech Mielnik, architekt miasta Grodniki,
• 1977: Żołnierze wolności jako górnik w Belgii,
• 1977: Tańczący Jastrząb jako Zatorski,
• 1977: Gniazdo wdów jako Carlos,
• 1976: Smuga cienia jako Rowley, sekretarz kapitanatu,
• 1975: Znikąd donikąd jako nauczyciel Stefan, przyjaciel „Groźnego”,
• 1975: Dzieje grzechu jako Łukasz Niepołomski, miłość Ewy,
• 1974: Ziemia obiecana jako Stein,
• 1974: Oczekujące jako Pavel,
• 1972: Skorpion, Panna i Łucznik jako Jan „Kapucyn”,
• 1971: Bolesław Śmiały jako rycerz ze świty królewskiej, morderca biskupa,
• 1970: Pogoń za Adamem jako aktor grający w filmie Zawady „Adama”,
• 1970: Krajobraz po bitwie jako komendant amerykański,
• 1968: Ruchome piaski jako chłopak Anki,
• 1967: Kiedy miłość była zbrodnią jako Roman, student podający się za cukiernika,
• 1965: Faraon jako Faraon Ramzes XIII/Lykon,
• 1963: Smarkula jako Alfred, uczestnik prywatki.

Filmy TV

Jerzy Zelnik z powodzeniem zaistniał również na małym ekranie, biorąc udział w różnych produkcjach. W 1992 roku zagrał rolę gwałciciela Gilberta Billaud w dreszczowcu „Sprawa kobiet”. Jego postać, Janusz Boreczny, w filmie „Głód serca” z 1986 roku, ukazała szerszej publiczności jego umiejętności w odgrywaniu trudnych ról.

• 1992: Sprawa kobiet jako gwałciciel Gilbert Billaud,
• 1986: Głód serca jako Janusz Boreczny,
• 1979: Tangere néző callak jako Rumeliotis,
• 1979: Orrosvagyok,
• 1978: Tengerre nézö cellák,
• 1978: Okupienie,
• 1976: Noc w wielkim mieście,
• 1975: Jej powrót jako Edward, mąż Emmy,
• 1972: Hipoteza jako narrator – profesor N.,
• 1972: Droga w świetle księżyca jako Julian, syn Starzeńskiego,
• 1971: Piłat i inni jako Juda z Kiriatu,
• 1971: Kamizelka jako Filip, mąż Anny,
• 1968: Przekładaniec jako doktor Burton,
• 1967: Pavoncello jako kolejny kochanek Zinaidy.

Seriale TV

Oprócz filmów, Jerzy Zelnik zagościł w wielu polskich serialach telewizyjnych. W 2023 roku zagrał kardynała Brandę de Castiglione w „Korona królów. Jagiellonowie”. Ponadto, w 2008 roku zagrał Waldemara Jasnyka, ojca Basi, w „Teraz albo nigdy!”. W serialu „Klan” występował przez kilka lat w roli Krzysztofa Malickiego.

• 2023: Korona królów. Jagiellonowie jako kardynał Branda de Castiglione,
• 2022: Leśniczówka jako Kazimierz Zawadzki, nefrolog i znajomy Czesławy,
• 2011: Rezydencja jako Jan Podhorecki,
• 2011: Usta usta jako Marian Dawidzki, ojciec Adama,
• 2008: Teraz albo nigdy! jako Waldemar Jasnyk, ojciec Basi,
• 2006: Mrok jako Karol Neumann,
• 2006: Magda M. jako Aron Melzner, właściciel galerii,
• 2003: Psie serce jako Tomasz Majewski,
• 2001: Na dobre i na złe jako ksiądz Wojciech,
• 2001: Miasteczko jako Szymon Rzeszut-Rubin, ojciec Tomka,
• 2000: Na dobre i na złe jako ksiądz Wojciech,
• 1998–2000: Klan jako Krzysztof Malicki,
• 1998: Siedlisko jako Witek Jaszczuk, biznesmen,
• 1996: Hors limites jako major Rylski,
• 1996: Awantura o Basię jako Gaston Dumauriac, kolega Adama Bzowskiego,
• 1994–1995: Fitness Club jako rehabilitant Leszek Stachurski,
• 1993–1994: Bank nie z tej ziemi jako Joe, agent „Dołu”,
• 1993: Outsider jako Józef Magneto,
• 1990: Napoleon jako Mikołaj Chopin, ojciec Fryderyka,
• 1988: Chichot Pana Boga jako lekarz,
• 1987: Komediantka jako mecenas Aleksander,
• 1984: Trzy młyny jako Karol,
• 1980: Królowa Bona jako Zygmunt II August,
• 1979: Doktor Murek jako Franciszek Murek,
• 1978: Życie na gorąco jako Lantiago Libero, asystent profesora Vireau,
• 1975: Ziemia obiecana jako Stein, pracownik kantoru w fabryce Grunspana.

Polski dubbing

W swojej karierze Jerzy Zelnik zajmował się również dubbingiem. W 2003 roku użyczył swojego głosu Bagheerze w „Księdze dżungli 2”. Był także narratorem w polskiej wersji „Muminków”, co miało miejsce w latach 1990-1992. Jego praca w dubbingu pokazuje jego różnorodność talentu oraz umiejętność dostosowania się do różnych form aktorstwa.

• 2003: Księga dżungli 2 jako Bagheera,
• 1990–1992: Muminki jako narrator,
• 1981: Smerfy – Lektor, czytający tekst czołówki oraz napisy końcowe.

---

Oceń: Jerzy Zelnik

---