Zygmunt Nowakowski (artysta)

---

Życiorys

Zygmunt Nowakowski przyszedł na świat w rodzinie, której znaczenie miało wpływ na jego dalsze losy. Jego ojciec, Błażej Tempka (1845–1896), pełnił funkcję urzędnika, a matka, Helena z Nowakowskich (1855–1936), była jedną z pionierskich kobiet, które studiowały na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zygmunt miał trzech braci, w tym dwóch, którzy osiągnęli znaczne sukcesy: Tadeusz, specjalista internista, oraz Władysław, który zdobył renomę jako prawnik i poseł na Sejm RP.

Nowakowski rozpoczął swoją edukację w Gimnazjum Św. Jacka, a następnie kontynuował naukę w im. Sobieskiego w Krakowie. Po przyjęciu się na studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, równocześnie uczestniczył w zajęciach w szkole dramatycznej. W 1911 roku Ludwik Solski zaprosił go do pracy w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, co otworzyło drzwi do jego kariery aktorskiej.

W 1914 roku Zygmunt zaciągnął się do Legionów Polskich. Powróciwszy z działań wojennych, szybko zdobył popularność, grając w takich przedstawieniach jak: Poeta w 'Weselu’, Konrad w 'Dziadach’, Hrabia w 'Nie-Boskiej komedii’, a także Don Ferdynand w 'Księciu Niezłomnym’.

W latach 1926–1929 pełnił rolę aktora i dyrektora Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Od 1930 roku stał się regularnym felietonistą „Ilustrowanego Kuryera Codziennego”, a także wiceprezesem klubu sportowego KS Cracovia. W 1935 zajmował się twórczością literacką, która przyniosła mu nagrodę miasta Krakowa. Dwa lata później zdobył medal brązowy Nagrody im. Leona Reynela za swoją sztukę 'Gałązka rozmarynu’, uznaną za najlepszą w danym roku.

Po 1939 roku Nowakowski znalazł się na emigracji. W latach 1940–1941 był członkiem Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej przy prezydencie Władysławie Raczkiewiczu. W okresie 1940–1944 prowadził redakcję „Wiadomości Polskich, Politycznych i Literackich” wspólnie z Mieczysławem Grydzewskim. Działał również przy Radiu Wolna Europa, w ramach którego tworzył i prezentował swoje historyczne gawędy, które z czasem wydano w formie zbioru.

Nowakowski w swoich walnych wystąpieniach często używał kontrowersyjnych stwierdzeń, nie szczędząc mocnych słów w swoich opiniach, co sprawiło, że stał się postacią równie podziwianą, jak i krytykowaną. Osobiście miał zastrzeżenia do Zofii Kossak, którą nazywał 'agentką komunistyczną’, co wywoływało liczne kontrowersje.

Artysta zmarł w Londynie. Na podstawie jego ostatniej woli, urna z prochami Zygmunta Nowakowskiego została przywieziona do Polski w lutym 1968 roku i złożona na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera PAS 42-wsch-4), gdzie spoczywa do dziś.

Dzieła

Twórczość Zygmunta Nowakowskiego obejmuje szeroki wachlarz form literackich, od felietonów po dramaty, co podkreśla jego wszechstronny talent jako artysty. W zbiorach felietonów znalazły się tytuły, które zyskały dużą popularność.

• Kucharz doskonały (1932),
• Stawiam bańki! (1936),
• Lajkonik (1938),
• Lajkonik na wygnaniu (1963).

W obszarze powieści, Nowakowski również nie zawiódł swoich czytelników, tworząc dzieła, które do dziś są cenione.

• Przylądek Dobrej Nadziei (1931),
• Start Edmunda Sulimy (1932),
• Rubikon (1935),
• Pani służba (1938),
• Błękitna kotwica (1939).

Ważnym elementem jego dorobku artystycznego są również dzieła sceniczne, które wzbogaciły polski teatr.

• Tajemniczy pan (1924),
• Puchar wędrowny (1926),
• Gałązka rozmarynu (1937).

Jako reporter, Nowakowski potrafił uchwycić rzeczywistość swojego czasu w sposób niezwykle wciągający, a jego reportaże zasługują na szczególne uznanie.

• Geografia serdeczna (1931),
• Niemcy à la minute (1933).

Nie można także zapomnieć o jego opowiadaniach, które odzwierciedlają jego wyobraźnię oraz umiejętność narracji.

• Złotówka Manoela (1937),
• Pędziwiatr (Duns 1945).

W swoich wspomnieniach, Nowakowski odkrywa swoje osobiste doświadczenia i refleksje, ukazując swoją miłość do Krakowa oraz polskiego pielgrzymstwa.

• Mój Kraków (Nowy Jork 1946),
• Z księgi zażaleń pielgrzymstwa polskiego (Bruksela 1949).

Ordery i odznaczenia

Artysta Zygmunt Nowakowski został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, które świadczą o jego niezwykłych osiągnięciach w dziedzinie sztuki.

• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 30 stycznia 1930 roku,
• Złoty Wawrzyn Akademicki, który otrzymał 4 listopada 1937 roku.

---

Oceń: Zygmunt Nowakowski (artysta)

---