Wincenty Juliusz Wdowiszewski

---

Życiorys

Wincenty Juliusz (znany również jako Julian) Wdowiszewski przyszedł na świat w 1849 lub 1850 roku. Pochodził z rodziny Wdowiszewskich, która używała herbu Gryf. Był synem Wincentego (1827-1887), który był więźniem stanu zarówno w 1848, jak i 1863 roku, a ponadto pracował jako urzędnik w krakowskim magistracie oraz pełnił funkcję dyrektora archiwum miejskiego w Krakowie. Wincenty Juliusz miał brata Jana (1853-1904), który był architektem oraz dyrektorem Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie.

W 1870 roku uzyskał dyplom inżyniera po ukończeniu studiów w Instytucie Technicznym w Krakowie. Po studiach brał udział w budowie kolei z Przemyśla na Węgry przez Przełęcz Łupkowską. Następnie rozpoczął pracę w administracji rządowej. Od około 1874 roku był praktykantem budownictwa w oddziale technicznym C. K. Namiestnictwa we Lwowie, a później trafił do oddziału budowniczego c.k. starostwa w Bochni, gdzie był zatrudniony etatowo od około 1876 do 1877 roku. Od około 1877 do 1878 roku pełnił podobną funkcję w oddziale budowniczym c.k. starostwa w Nadwórnej.

Po tym okresie osiedlił się w Sanoku, gdzie od około 1879 do około 1886 roku prowadził własne biuro techniczne jako autoryzowany inżynier cywilny. Jego prace obejmowały budowę dróg, mostów oraz różne projekty budowlane. Wśród jego realizacji znajdował się plan budowy gmachu C. K. Gimnazjum w Sanoku. W Sanoku był także prezesem „Gwiazdy” oraz założycielem i wiceprezesem „Stowarzyszenia rękodzielniczo-przemysłowego”. Oprócz działalności zawodowej, stworzył sklep spożywczy, przy którym wydawano tygodnik „Pośrednik”, organizował wieczory patriotyczne oraz odczyty. W latach od około 1881 do 1885 roku był członkiem oddziału sanocko-lisko-brzozowsko-krośnieńskiego C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego.

Po powrocie do Krakowa w 1887 roku, Wincenty Juliusz do końca życia był autoryzowanym inżynierem cywilnym. Równocześnie podjął zatrudnienie w wydziale budownictwa Magistratu Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, gdzie pracował od 1886 lub od około 1888 roku na stanowisku II inspektora budownictwa. Od około 1893 roku został II inspektorem budownictwa, a w maju 1897 objął stanowisko dyrektora tego wydziału.

Jako historyk sztuki, Wdowiszewski angażował się w działalność naukową i był członkiem Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności. Spędził 22 lata w Towarzystwie Technicznym w Krakowie, gdzie w latach 1886-1887 pełnił rolę sekretarza, będąc wówczas redaktorem „Czasopisma Technicznego”. W lutym 1899 roku został prezesem tego towarzystwa, a następnie przez cztery lata uczestniczył w komitecie redakcyjnym pisma „Architekt”. W 1889 roku działał w komitecie wsparcia dla pogorzelców z Bobowej. Zapowiadał swoje uczestnictwo w Drugim Zjeździe Historyków Polskich w 1890 roku.

W maju 1896 roku wybrano go do składu zarządu miejskiej Kasy Chorych w Krakowie, a w styczniu 1897 roku został członkiem wydziału Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Przed 1897 roku nadzorował budowę gmachu nowego teatru w Krakowie. W 1899 roku wchodził w skład komitetu budowy pomnika Tadeusza Kościuszki w Krakowie.

Wincenty Juliusz był także autorem licznych artykułów publikowanych w czasopismach branżowych oraz w prasie codziennej, specjalizując się w krytyce literackiej oraz sztuce. Tworzył również popularne utwory sceniczne, komedie i powieści, które zyskały uznanie na deskach teatrów. Wiele z jego dzieł dotyczyło mieszkańców Sanoka i okolic, takich jak „Szambelani” – o szlachcie, „Takich więcej” – o rękodzielnikach, czy „Dwaj polscy malarze” – o braciach artystach-malarzach, Maksymilianie oraz Franciszku Ksawerym Siemianowskich. Na kilka dni przed swoją śmiercią przekazał cenne zbiory, które przez całe życie gromadził, krakowskiemu Muzeum Narodowemu.

Wincenty Juliusz Wdowiszewski zmarł 24 stycznia 1906 roku w Krakowie, w wieku 56 lat. Został pochowany 26 stycznia 1906 roku na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Z). Był żonaty z Olgą Julią z domu Choroszczakowską, z którą miał dzieci: Olgę Marię (zm. 1880 w Sanoku w wieku 5 lat), Witolda Wacława (ur. 1881 w Sanoku) oraz bliźniaczki Emilię i Joannę (ur. 1885).

Publikacje

Wincenty Juliusz Wdowiszewski jest autorem wielu istotnych publikacji, które przyczyniły się do rozwoju kultury i sztuki.

• Kobieta w historii sztuki (1874),
• Takich więcej: Komedia w dwóch aktach (1880),
• Dwaj polscy malarze (Bracia Siemianowscy) (1881),
• Potomkowie senatorów. Komedia w trzech aktach (1884),
• Jeszcze nieco o zabytkach krakowskich, ich miłośnikach i ich niszczycielach (1888),
• Najnowszy plan król. stoł. miasta Krakowa: z wykreśleniem nowo powstałych ulic (1888),
• Przepisy budownicze, ogniowe i porządkowe dla miasta Krakowa: podręcznik dla właścicieli domów, urzędników miejskich […] w Krakowie zamieszkałych (1891),
• W sprawie nowego krakowskiego teatru: rzecz na czasie (1892),
• Kurtyna teatru krakowskiego (1894),
• Kulturtraeger wgl. Kulturtraegerzy (nowela wzgl. powieść),
• Takich więcej (komedia mieszczańska),
• Ogniowe próby (sztuka teatralna),
• Szambelani (sztuka teatralna).

---

Oceń: Wincenty Juliusz Wdowiszewski

---