Juliusz Żórawski (architekt)

---

Życiorys

Juliusz Żórawski, absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, uzyskał tytuł w 1927 roku. Pełnił rolę asystenta w Katedrze Projektowania Monumentalnego aż do 1939 roku. Równocześnie, w latach 1927–1939, prowadził swoją własną pracownię projektową, mieszczącą się przy ulicy Korzeniowskiego w Warszawie.

Wielu z jego projektów zrealizowano w drugiej połowie lat trzydziestych. Do najbardziej rozpoznawalnych należą innowacyjne budynki mieszkalne, które były inspirowane pięcioma zasadami nowoczesnej architektury, jednym z najważniejszych osiągnięć sformułowanych przez Le Corbusiera.

Żórawski był bardzo aktywny w środowisku architektonicznym. W 1932 roku objął stanowisko prezesa Polskiego Towarzystwa Architektów w Warszawie. Również w latach 1932–1933 pełnił funkcję wiceprezesa i skarbnika Związku Stowarzyszeń Architektów Polskich. Przykładowo, w 1938 roku był przewodniczącym Oddziału Warszawskiego SARP, a jego działalność obejmowała także udział w Zarządzie Głównym SARP jako sekretarz (1936–1939) i członek Rady (1937). W okresie 1938-1939 był prezesem Zarządu Okręgu SARP.

W czasie II wojny światowej intensywnie pracował nad swoją edukacją. W 1943 roku uzyskał tajny doktorat na WAPW, który dotyczył psychologicznego oddziaływania architektury na człowieka. Promotorem pracy był Władysław Tatarkiewicz. Po wojnie Żórawski mieszkał w Zakopanem do 1945 roku.

Po zakończeniu konfliktu zbrojnego osiedlił się w Krakowie, gdzie podjął pracę na Politechnice Krakowskiej. W 1946 roku uzyskał tam tytuł profesorski, a także prowadzili katedrę projektów przemysłowych. Wykazał się jako autor wielu prac, w tym istotnego opracowania pt. „O budowie formy architektonicznej”, które ukazało się w 1962 roku.

W uznaniu jego dorobku, 15 stycznia 1955 roku, Żórawski został odznaczony Medalem 10-lecia Polski Ludowej. Ostatecznie zmarł w Krakowie, a jego szczątki spoczywają w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 196-3-4).

Wybrane realizacje

W bogatej karierze architektonicznej Juliusza Żórawskiego, jednym z jego istotnych dzieł jest Kino „Atlantic”, zrealizowane w latach 1929–1930 we współpracy z Jerzym Sosnkowskim. Obiekt ten przeszedł przebudowę po 1945 roku.

Kolejną znaczącą realizacją jest Dom Wedla, usytuowany przy ulicy Puławskiej 28, zbudowany w latach 1935–1936. Ta wyjątkowa kamienica do dziś stanowi ważny punkt na architektonicznej mapie Warszawy.

W dorobku Żórawskiego znajdują się także kamienice przy ul. Puławskiej 24a i 24b, zrealizowane w 1935 roku, a także kamienica przy ulicy Bartoszewicza 1, której budowę zakończono w latach 1937–1939.

W 1937 roku powstał dom w al. Przyjaciół 3 w Warszawie, który stanowił wynik współpracy z architektem Aleksandrem Więckowskim. Warto również wspomnieć o budynku miejskich szkół powszechnych nr 52, 67 i 121, zlokalizowanym przy ul. Różanej 22/24, zaprojektowanym w latach 1934–1935.

Nie można pominąć Szklanego Domu, który został wzniesiony dla Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych na ul. Mickiewicza 34/36 w latach 1937–1939. Budynek ten charakteryzuje się charakterystyczną nowoczesną formą architektoniczną.

W 1937 roku powstała również kamienica przy ul. Krętej 1. Dodatkowo, Żórawski zaprojektował willę prof. Zakrzewskiego, znaną obecnie jako rezydencja ambasadora Danii, która mieści się przy ul. Filtrowej 13. Jej budowa odbywała się w latach 1922–1926 lub 1930, przy współpracy z Antonim Dygatem.

Wynikiem jego prac architektonicznych jest również Apartment House na ulicy 6 Sierpnia 28 (dzisiejsza Nowowiejska 4) w Warszawie, który powstał w latach 1933–1935, a niestety został zniszczony w 1944 roku, lecz odbudowano go w zmienionej formie po 1945 roku.

Dalszym osiągnięciem Żórawskiego była kamienica przy ul. Chocimskiej zrealizowana w 1932 roku we współpracy z Zygmuntem Plater-Zyberkiem. Wśród jego projektów znajduje się także Kino Femina, które powstało w latach 1936–1939.

Architekt współpracował również z Zygmuntem Plater-Zyberkiem przy budowie Toru wyścigów konnych Służewiec oraz zespołu budynków, które realizowano w latach 1937–1939. W zakresie żydowskiej architektury podkreślić należy także Gmach PKO w Wilnie, realizowany w latach 1936–1938 we współpracy z Z. Pugetem, który przeszedł przebudowę w 1996 roku.

---

Oceń: Juliusz Żórawski (architekt)

---