Halina Czerny-Stefańska

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Halina Czerny-Stefańska, której **prawdziwie arystokratyczne korzenie** pochodzą z rodziny Schwarzenbergów, była córką Stanisława, który wprowadził ją w świat muzyki, zaczynając od fortepianu. W 1932 roku rozpoczęła swoją edukację w Paryżu, studiując w Ecole Normale pod okiem Alfreda Cortota. Następnie, w toku swojego rozwoju artystycznego, związała się z Warszawskim Konserwatorium, gdzie uczyła się pod kierunkiem Józefa Turczyńskiego od 1939 roku.

Podczas II wojny światowej pianistka ukrywała się w majątku rodziny Branickich w Branicach pod Krakowem, a jednocześnie czynnie brała udział w konspiracyjnych koncertach z dodatkowym wsparciem Ludwika Stefańskiego.

Konkurs Chopinowski

W 1949 roku Halina uzyskała **wielkie wyróżnienie**, zdobywając I nagrodę podczas IV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, gdzie o pierwsze miejsce rywalizowała m.in. z Bellą Dawidowicz z ZSRR. Otrzymała również nagrodę, którą przyznano za znakomite wykonanie mazurków Chopina, ufundowaną przez Polskie Radio.

W 1950 roku ukończyła swoje studia z wyróżnieniem na Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, mając w swoim dorobku naukę u prof. Zbigniewa Drzewieckiego. W trakcie konkursu pianistka korzystała z wyjątkowego fortepianu koncertowego marki Steinway & Sons model D, wyprodukowanego w Hamburgu w 1942 roku, co przyczyniło się do podkreślenia jej wyjątkowego talentu.

Światowa kariera

Po zwycięstwie w konkursie jej kariera międzynarodowa nabrała rozpędu, a Halina Czerny-Stefańska wyruszyła na sceny najlepszych sal koncertowych w Europie, Japonii, USA oraz Ameryki Południowej. Artystka zrealizowała ponad dwadzieścia tournée po Związku Radzieckim.

Pracując z wieloma znanymi orkiestrami symfonicznymi, nawiązała współpracę z wybitnymi dyrygentami, wśród których znaleźli się m.in. Adrian Boult, Zubin Mehta, Georg Solti oraz Witold Rowicki i Paweł Klecki. Jej repertuar pianistyczny obejmował szeroki wachlarz utworów, od muzyki barokowej po współczesną, z dominującą rolą dzieł F. Chopina.

W trakcie swojej pięćdziesięcioletniej kariery artystycznej, która trwała aż do końca jej życia, Czerny-Stefańska prowadziła również działalność reklamową, promując fortepiany mark Steinway w Japonii, a także instrumenty firm Kawai oraz Petrof. W krakowskim domu artystki znajdowały się instrumenty Blüthner, których posiadała trzy, obok Steinwaya i starszych modeli fortepianów.

W późniejszym okresie przyjmowała zaproszenia do składów jury wielu renomowanych konkursów pianistycznych, w tym pięciokrotnie do Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Piotra Czajkowskiego oraz pięciokrotnie do Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.

Działalność społeczno-polityczna

Pianistka aktywnie angażowała się również w życie publiczne Krakowa, pełniąc funkcję radnej Miasta Krakowa w latach 1976–1984 oraz będąc członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa od 1978 do 1985 roku. Była także jednym z założycieli stowarzyszenia Kuźnica, obok wielu znanych artystów, jak np. Andrzej Wajda.

W swoim życiu artystycznym i społecznym Czerny-Stefańska była jedną z niewielu osób, które publicznie popierały władze w trudnym okresie stanu wojennego, co spotkało się z negatywną reakcją publiczności podczas koncertu w Filharmonii Krakowskiej w 1982 roku. Poza tym w 1983 roku została członkiem Rady Krajowej PRON.

Życie prywatne

Halina była żoną Ludwika Stefańskiego oraz matką Elżbiety Stefańskiej. Pianistka odeszła z tego świata 1 lipca 2001 roku w Krakowie, a jej miejsce spoczynku znajduje się w alei zasłużonych na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w kwaterze LXIX pas A-I-13, gdzie spoczywa razem z mężem.

Ordery i odznaczenia

Halina Czerny-Stefańska, wybitna postać w polskiej kulturze, została uhonorowana szeregiem ważnych odznaczeń, które świadczą o jej wpływie oraz zasługach w różnych dziedzinach.

• Order Budowniczych Polski Ludowej, przyznany w 1984 roku,
• Order Sztandaru Pracy I klasy, otrzymany 15 stycznia 1953 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1959 roku,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1984 roku,
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” z 1987 roku,
• Order Przyjaźni Narodów, nadany przez ZSRR w 1987 roku.

Nagrody i wyróżnienia

Halina Czerny-Stefańska była wybitną postacią w świecie muzyki, której osiągnięcia zostały docenione przez różnorodne instytucje. Oto niektóre z jej nagród i wyróżnień:

• Państwowa Nagroda Artystyczna II stopnia w dziale muzyki, przyznana w 1950 roku za osiągnięcia artystyczne oraz za propagowanie muzyki i pianistyki polskiej zarówno w kraju, jak i za granicą,
• Nagroda Państwowa I stopnia, którą otrzymała w 1952 roku za wyjątkowe osiągnięcia w dziedzinie pianistyki. To wyróżnienie dotyczyło jej wykonania utworów fortepianowych w ilustracji muzycznej filmu „Młodość Chopina” oraz działalności propagującej muzykę i pianistykę polską poza granicami kraju,
• Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych Polski, przyznany w 1982 roku za wybitne zasługi w propagowaniu kultury polskiej za granicą,
• Tytuł doktora honoris causa Tokijskiego Uniwersytetu Sztuki, który otrzymała w 2001 roku,
• Tytuł nadany pośmiertnie przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Warszawie w 2002 roku za promowanie muzyki Fryderyka Chopina w świecie.

Upamiętnienie

w 2001 roku w Ogrodzie Botanicznym Polskiej Akademii Nauk w Powsinie zrealizowano ważne przedsięwzięcie – wmurowano tablicę pamiątkową, która upamiętnia działalność Haliny Czerny-Stefańskiej. Ten gest stanowi hołd dla jej wkładu w kulturę muzyczną.

W kolejnych latach, w 2006 roku, w Słupsku, w Parku im. Jerzego Waldorffa, odsłonięto pomnik o nazwie „Klawiatura gwiazd”. Na tym monumentalnym dziele umieszczono nazwisko Haliny Czerny-Stefańskiej w gronie wybitnych pianistów, którzy brali udział w Festiwalu Pianistyki Polskiej. Wśród nich znaleźli się tacy artyści jak Ryszard Bakst, Klara Langer-Danecka, Władysław Kędra, Tadeusz Żmudziński, Miłosz Magin oraz Witold Małcużyński, co podkreśla znaczenie oraz trwałość jej twórczości w polskiej muzyce.

Swoje miejsce w historii przypomniał także I Europejski Konkurs Pianistyczny „Halina Czerny-Stefańska in Memoriam”, który odbył się w dniach 17–21 września 2008 roku w Poznaniu. Konkurs ten był zorganizowany przez poznańską Akademię Muzyczną i stanowił kolejną formę uhonorowania jej wkładu w rozwój sztuki pianistyki. Wydarzenie to miało na celu nie tylko uczczenie pamięci artystki, ale również inspirowanie nowych pokoleń pianistów do kontynuacji jej dziedzictwa.

Dyskografia (wybór)

Halina Czerny-Stefańska to niezwykle utalentowana pianistka, która pozostawiła po sobie bogaty dorobek płytowy. Nagrała wiele albumów LP i CD, współpracując z renomowanymi wytwórniami, takimi jak: Deutsche Grammophon, Decca, Erato, EMI Classics, His Masters Voice, Polskie Nagrania, Pony Canyon, RCA Records, Supraphon, Selene oraz Telefunken.

• 1955 – Koncert e-moll op. 11 F. Chopina, Supraphon SUA 10130,
• 1958 – DGG XEPN 0118,
• 1960 – Ronda C-dur op.73 F. Chopina na dwa fortepiany z Ludwikiem Stefańskim, Muza SX 0077,
• Koncert B-dur op.19 L. van Beethovena, Koncert a-moll op.16 E. Griega, P.N. MUZA XL 0107,
• 1955 – Mazurki a-moll op.17 nr.4, D-dur op.33 nr.2, cis-moll op.63 nr.3, a-moll op.67 nr.4 oraz a-moll op.68 nr.2 F. Chopina, DGG LPEM,
• 1959 – 24 Preludia op.28 F. Chopina, MUZA SX 0062,
• 1959 – Polonezy A-dur Op. 40 nr 1, c-moll Op. 40 nr 2, fis-moll op.44, MUZA SX 0058,
• 1985 – Pieśni F. Chopina z Teresą Żylis – Gara, Erato STU 71.527,
• 1987 – Komplet Nokturnów F. Chopina, RCA,
• 1989–1990 – Komplet Mazurków F. Chopina, Pony Canyon,
• 1994 – Andante spianato i Poloneza Es-dur F. Chopina, Pony Canyon,
• 1995 – Ronda C-dur op.73 F. Chopina na dwa fortepiany z Rinko Kobayashi, Pony Canyon,
• 2000 – Tańce Polskie z córką Elżbietą Stefańską, Selene.

---

Oceń: Halina Czerny-Stefańska

---