Grzegórzki

---

Historia

Nazwa tej podkrakowskiej miejscowości jest znana od 1388 roku, kiedy to synowie stolnika sandomierskiego, Jana Borka, sprzedali miastu wieś Grzegorzowice. Owa wieś była położona nad brzegiem obecnie nieistniejącej odnogi Wisły, nieopodal kościoła św. Mikołaja. Z kolei sama nazwa Grzegórzki, w przeszłości znana również jako Grzegorzkowice, Grzegorzowice oraz Gregorsdorf, jest związana z rodowym imieniem możnowładców małopolskich, Toporczyków, herbu Leliwa, którzy niegdyś sprawowali władzę nad tymi terenami.

Od XV wieku Grzegórzki, w połączeniu z sąsiednim Dąbiem, tworzyły jedną całość gospodarczą. Rada miasta Krakowa miała prawo dzierżawy lub sprzedaży tych terenów z możliwością wykupu dla zamożnych mieszczan oraz rajców krakowskich. W drugiej połowie XVI wieku wieś stanowiła własność Krakowa i była częścią powiatu proszowickiego w województwie krakowskim.

W połowie XIX wieku Grzegórzki oraz pobliskie Piasek utworzyły gminę wiejską, która podlegała jurysdykcji magistratu krakowskiego. W 1858 roku na terenie Grzegórek, w ramach fortyfikacji miasta Krakowa, Austriacy zbudowali umocnienia wewnętrznego pierścienia Twierdzy Kraków – Bastion VI, który jednak szybko uległ zawaleniu z powodu grząskiego gruntu w pobliżu rzeki. W 1871 roku zrealizowano projekt Macieja Moraczewskiego dotyczący budowy Miejskiej Rzeźni.

Na przełomie XIX i XX wieku Grzegórzki doświadczyły dynamicznego rozwoju przemysłowego. Powstało wiele nowych zakładów przemysłowych oraz warsztatów rzemieślniczych, takich jak fabryka maszyn i urządzeń rolniczych Marcina Peterseima. W 1906 roku Edmund Zieleniewski przeniósł część swojej produkcji z ul. Krowoderskiej (C.K. Uprzywilejowana Fabryka Maszyn L. Zieleniewski Towarzystwo Akcyjne). Dodatkowo działały tutaj: tartak S. Burzyńskiego, Fabryka Wyrobów Stolarskich R. Muranyiego, Parowa Fabryka Mebli, Fabryka Wyrobów Papierowych J. Pacanowskiego, Wytwórnia Autokaroserii i Powozów J. Orlickiego oraz Polsko-Szwajcarska Fabryka Czekolady „Suchard” oraz Polskie Zakłady Gumowe „Semperit” i inne.

Na mocy decyzji prezydenta Juliusza Lea, będącego twórcą koncepcji Wielkiego Krakowa, Grzegórzki zostały włączoene w obszar miejski 1 kwietnia 1910 roku. Przed wybuchem II wojny światowej Rada Miejska zakupiła grunty na Grzegórzkach, aby wybudować Halę Targową. Wokół niej szybko rozwinęły się sklepiki i kramy, tworząc plac handlowy, który funkcjonuje do dziś.

Obecnie

Ulica Grzegórzecka stanowi jedną z kluczowych arterii komunikacyjnych Krakowa. Na obszarze Grzegórzków, z charakterystycznym wiaduktem kolejowym, zrealizowanym nad Starą Wisłą w 1863 roku, rozpoczęła się historia dynamicznych przemian tej części miasta.

W 1949 roku rozpoczęto tu budowę pierwszego robotniczego osiedla na terenach przylegających do linii kolejowej. Z kolei na przełomie XX i XXI wieku, konkretnie w 2000 roku, oddano do użytku most Kotlarski, który połączył Grzegórzki z dzielnicą Podgórzem. Warto również zwrócić uwagę na Krakowski Teatr Variété, zlokalizowany przy ul. Grzegórzeckiej 71, który dawniej był budynkiem kinoteatru Związkowiec.

Pomiędzy al. Ignacego Daszyńskiego a ul. Podgórską powstał kompleks handlowo-rozrywkowy na miejscu rzeźni miejskiej, znany jako Galeria Kazimierz. Nazwa tego miejsca jest związana z sąsiadującym Kazimierzem, co podkreśla bogactwo lokalnej historii i tradycji.

Na al. Ignacego Daszyńskiego, w 1986 roku, odsłonięto Pomnik Czynu Zbrojnego Proletariatu Krakowa, znany również jako Pomnik Semperitowców. Jego autor, Antoni Hajducki, upamiętnia wydarzenia z marca 1936 roku, kiedy miały miejsce protesty w fabryce Polskich Zakładów Gumowych „Semperit”, które zakończyły się brutalną interwencją policji.

Wzdłuż ul. Podgórskiej ciągnie się szeroka strefa zieleni, która niegdyś była wykorzystywana przez tory kolejowe stacji Kraków Grzegórzki, będącej kluczowym punktem na trasie do Kocmyrzowa oraz bazą dla okolicznych zakładów przemysłowych.

W 2013 roku, na miejscu dawnych Zakładów Budowy Maszyn i Aparatury im. Ludwika Zieleniewskiego, które przeniesiono w 2008 roku do Niepołomic, zrealizowano kompleks budynków mieszkalnych Wiślane Tarasy. Kontynuacja tego projektu miała miejsce w 2019 roku, kiedy to oddano do użytku Wiślane Tarasy 2.0. W tym samym roku w pobliżu Bulwaru Kurlandzkiego, przy ul. Marka Stachowskiego, powstał nowoczesny budynek mieszkalny Pianissimo, a blisko ul. Francesco Nullo zbudowano osiedle Grzegórzki Park.

Infrastruktura

Na terenie Grzegórzek znajduje się wiele interesujących miejsc, które wzbogacają życie lokalnej społeczności. Wśród nich wyróżnia się plac targowy „Unitarg”, gdzie mieszkańcy mogą zaopatrywać się w świeże produkty. Sportowe pasje można rozwijać w takich obiektach jak pływalnia AWF, lodowisko „Cracovia” (dostępne pod linkiem lodowisko „Cracovia”) oraz stadion KS „Grzegórzecki”.

Placówki oświatowe

Ważnym elementem infrastruktury Grzegórzek są placówki edukacyjne, które oferują różnorodne programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży. W ich skład wchodzą:

• Przedszkole Integracyjne Montessori,
• Przedszkole Niepubliczne „Pod Gwiazdkami” (dawniej: Przedszkole nr 27),
• Szkoła Podstawowa nr 10,
• Szkoła Podstawowa nr 38,
• Szkoła Podstawowa nr 18,
• Szkoła Podstawowa nr 39,
• VIII Liceum Ogólnokształcące,
• XIII Liceum Ogólnokształcące,
• Zespół Szkół Rzemiosła i Przedsiębiorczości im. kard. A. Sapiehy MIRiP w Krakowie.

Centra handlowo-rozrywkowe

Nieopodal znajdują się również atrakcyjne obiekty handlowe i rekreacyjne, takie jak Galeria Kazimierz, które przyciągają mieszkańców różnorodnymi ofertami zakupowymi oraz rozrywkowymi.

Obiekty sportowe

Obiekty sportowe w Grzegórzkach cieszą się dużym zainteresowaniem. Wśród nich znajdują się:

• korty tenisowe,
• ośrodek gimnastyki KSOS,
• lodowisko „Cracovia”,
• stadion KS „Grzegórzecki”.

Teatry

Mieszkańcy mogą również korzystać z oferty artystycznej, jaką reprezentuje Krakowski Teatr Variété, który proponuje różnorodne przedstawienia dla wszystkich miłośników kultury.

Obiekty sakralne i religijne

W Grzegórzkach znajdują się także obiekty sakralne, które stanowią ważne miejsce dla lokalnej społeczności. W ich skład wchodzą:

• Kościół św. Kazimierza Królewicza (ul. Grzegórzecka 78),
• Sala Królestwa Świadków Jehowy (ul. Semperitowców 14).

Komunikacja

Grzegórzki to obszar znajdujący się w odległości około jednego kilometra na wschód od serca Krakowa. Ta dzielnica jest usytuowana na wschodnim brzegu dawnego koryta Starej Wisły, co nadaje jej unikalny charakter. Na granicy Grzegórzek oraz Dąbia niegdyś przebiegała istotna trasa kolejowa, która łączyła Kraków z Kocmyrzowem; została ona wytyczona już w 1899 roku.

W bliskiej okolicy dzisiejszej stacji benzynowej, przy al. Daszyńskiego, wspomniana trasa łączyła się z główną linią kolejową, a mianowicie Krakowa-Tarnów. Ten rozwój infrastruktury kolejowej miał ważne znaczenie dla komunikacji w tym rejonie. W roku 1900 powstało także odgałęzienie, które prowadziło do Czyżyn i Mogiły. Niestety, linia ta została zlikwidowana w latach pięćdziesiątych XX wieku, co wpłynęło na rozwój transportu w tej okolicy.

Hala Targowa i Plac Targowy „Unitarg”

W Grzegórzkach znajduje się wiele interesujących miejsc, a jednym z nich jest dawny budynek hali targowej. W sąsiedztwie niej zlokalizowany jest plac targowy, który jest zarządzany przez Spółkę Kupiecką Placu Targowego „Unitarg”.

Na placu odbywa się handel, który przyciąga mieszkańców oraz turystów. Od poniedziałku do soboty można tu znaleźć szeroki wybór produktów spożywczych oraz odzieży, co czyni to miejsce popularnym wśród osób poszukujących świeżych jedzenia i ubrań.

Co niedzielę, plac zamienia się w miasteczko staroci, gdzie można nabyć niezwykłe przedmioty z przeszłości, co dodaje dodatkowego uroku tej lokalizacji. Warto podkreślić, że jest to pierwszy plac targowy w Krakowie, który został wyposażony w system monitoringu, co zwiększa bezpieczeństwo zarówno sprzedawców, jak i klientów.

---

Oceń: Grzegórzki

---