Bronowice Małe

---

Położenie

Bronowice Małe charakteryzują się interesującym położeniem, które nawiązuje do ich sąsiedztwa z innymi ważnymi obszarami Krakowa.

Od północy, graniczą z Bronowicami Wielkimi, co jest widoczne wzdłuż ulic Pasternik oraz W. Eliasza Radzikowskiego. Ich lokalizacja stwarza korzystne warunki dla mieszkańców, którzy korzystają z bliskości komunikacji i infrastruktury.

Na wschodzie styka się z Łobzowem. Ulice L. Rydla oraz J. Lea pełnią tu rolę ważnych arterii, które komunikacyjnie łączą Bronowice Małe z innymi częściami Krakowa.

Od strony południowej Bronowice Małe graniczą z Wolą Justowską, co również wpływa na ograniczenia administracyjne oraz kulturalne tej dzielnicy. Ulice J. Lea i Wiedeńska są tutaj istotnymi punktami orientacyjnymi.

Na zachodzie, Bronowice Małe mają styczność z Mydlnikami, gdzie ulica S. I. Witkiewicza stanowi wyraźny podział, a wezbrana granica miasta z wsią Rząska przebiega na zachód od ul. W. Tetmajera, co tworzy silne powiązania przestrzenne pomiędzy tymi miejscami.

Historia

Historia Bronowic Małych sięga aż 1294 roku, kiedy to miejscowość stała się częścią dóbr kościoła Mariackiego w Krakowie. Każdy z archiprezbiterów, pełniących rolę proboszczów w tym kościele, czerpał zyski z okolicznej ziemi, pobierając czynsze oraz dziesięciny. W roku 1573, proboszcz Mikołaj Wathek, po wcześniejszym wykupie sołectwa, zdecydował się na założenie folwarku, co było istotnym krokiem w rozwoju tej okolicy.

Początek XIX wieku przyniósł budowę drewnianego „Dworku Mariackiego”, w którym urządzono prywatną kaplicę. Pamiętna data 20 listopada 1900 roku związana jest z weselem poety Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny, które miało miejsce w bronowickim dworku Włodzimierza Tetmajera, znanym później jako Rydlówką. To wydarzenie stało się inspiracją do powstania dramatu „Wesele” autorstwa Stanisława Wyspiańskiego.

W latach 1934 – 1941 wieś wchodziła w skład gminy zborowej Bronowice Małe. Jednak w 1941 roku, w wyniku działań okupacyjnych, została przyłączona przez Niemców do Krakowa jako jego dzielnica, co miało miejsce dzięki staraniom generalnego gubernatora Hansa Franka. W tymże roku do Bronowic doprowadzono linię tramwajową, która biegła nowym torowiskiem przez obecnie istniejącą ulicę Królewską. Jej koniec zlokalizowano przy skrzyżowaniu ulic L. Rydla i Bronowickiej, nieopodal dawnej rogatki miejskiej. W 1975 roku nastąpiło przedłużenie trasy tramwajowej w kierunku osiedla Widok, które obecnie także nosi nazwę Bronowice Małe.

Warto również wspomnieć, że przez centralną część Bronowic Małych przebiega linia kolejowa łącząca Kraków z Katowicami. Dodatkowo, układ ruralistyczny północnej części dawnej wsi, szczególnie w rejonie ulic Tetmajera, Pod Strzechą, Katowickiej oraz Żeleńskiego, został wpisany do gminnej ewidencji zabytków Krakowa, co świadczy o bogatej historii oraz znaczeniu tej lokalizacji.

Obiekty i instytucje

Bronowice Małe to miejsce bogate w historię oraz kulturę, które zachęca do odkrywania jego wielu atrakcji. Jednym z pierwszych punktów, które warto uwzględnić w planie zwiedzania, jest Piesza trasa turystyczno-kulturowa Bronowice Małe – Mydlniki, która prowadzi przez malownicze tereny tej bajkowej okolicy.

Odwiedzając te okolice, nie sposób pominąć Rydlówki, która stanowi oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. To miejsce zachwyca swoją architekturą oraz zabytkowymi eksponatami, które opowiadają o lokalnej historii.

Dworek Tetmajerówka zachwyca nie tylko swoim wyglądem, ale także bogatą historią. Znajduje się tutaj również kościół św. Antoniego Padewskiego, który został zbudowany w miejscu dawnych dworów prałatów Mariackich. Jego architektura oraz wnętrze z pewnością przyciągną miłośników historii i architektury.

Innym ciekawym punktem jest kościół św. Wojciecha, położony przy ul. św. Wojciecha, który stanowi niezwykle ważny element lokalnej kultury. Obok niego rozciąga się zespół zabytkowych budynków dworskich, który obecnie pełni funkcję Mariackiego Centrum Wypoczynkowo-Rekreacyjnego przy ul. Pod Strzechą.

Warto również zwrócić uwagę na schron amunicyjny „Bronowice”, należący do fortu 41 „Bronowice Małe”, a także fort reditowy 7 „Za Rzeką”, które są świadectwem dawnych czasów i kryją wiele tajemnic.

Kolejnym interesującym miejscem jest kapliczka św. Jakuba, która została ufundowana w 1867 roku przez Jakuba Susuła, znajdująca się przy ul. Tetmajera, a także kapliczka NMP z 1850 roku przy ul. Katowickiej. Obie stanowią ważne obiekty sakralne, które warto zobaczyć.

Dla najmłodszych mieszkańców i turystów dostępny jest plac zabaw przy ul. Tetmajera, usytuowany w miejscu dawnego stawu znanego jako gęsi rynek. Odwiedzając Bronowice Małe nie można również przeoczyć kapliczki przy ul. Filtrowej, która znajduję się w centrum dawnej osady Zarzecze. Tutaj, w przeszłości, znajdował się plac targowy oraz most na Młynówce Królewskiej, a obecnie jest to rejon pętli autobusowej „Bronowice Małe”.

Ludzie związani z Bronowicami Małymi

W Bronowicach Małych swoje życie i twórczość związali różni utalentowani ludzie, którzy pozostawili trwały ślad w historii kultury polskiej.

• Włodzimierz Tetmajer (1861–1923) to artysta malarz oraz pisarz, który w swoich dziełach często odzwierciedlał życie wsi i tradycje ludowe,
• Lucjan Rydel (1870–1918) zasłynął jako poeta, który tworzył w duchu Młodej Polski,
• Józefa Singer (1881–1955) była pierwowzorem jednej z bohaterek „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego,
• Anna Rydlówna (1884–1969) pracowała jako pielęgniarka i była inspiracją dla postaci Haneczki z „Wesela”,
• Stanisław Truszkowski (1917–1986) był miejscowym proboszczem, który pełnił ważną rolę w życiu społecznym wsi,
• Maria Rydlowa (ur. 1924) to redaktorka oraz historyk literatury, która wnosiła istotny wkład w badania nad polską literaturą,
• Jan Rydel (ur. 1959), to uznawany historyk zajmujący się badaniem historii regionu.

---

Oceń: Bronowice Małe

---