Rydlówka

---

Historia

Dworek, znany później jako Rydlówka, został postawiony w 1894 roku przez artystę malarza Włodzimierza Tetmajera. Czwórka lat wcześniej osiedlił się on w podkrakowskich Bronowicach. Jego małżonką była Anna Mikołajczykówna, córka bronowickiego rolnika Jacka Mikołajczyka, na którego ziemi powstał ówczesny dworek. Posiadał on pierwotnie ganek i był parterowy, drewniany, a jego dach pokryty był strzechą.

W okresie letnim 1900 roku, regularnie odwiedzał Tetmajerów Lucjan Rydel. Przebywał tam z powodu rozwijającego się uczucia do 17-letniej Jadwisi, najmłodszej córki gospodarzy. W dniu 20 listopada 1900 roku, ich ślub odbył się w kościele Mariackim. Świadkami ich ceremonii byli wuj panny młodej, Błażej Czepiec, oraz bliski przyjaciel pana młodego i całej rodziny Rydlów, Stanisław Wyspiański. Tetmajerowie udostępnili swój dom na uroczystość weselną.

Dwa lata po tym wydarzeniu, Tetmajerowie przeprowadzili się do pobliskiej posesji zwanej Tetmajerówką, sprzedając stary dworek Rydlowi w 1908 roku. W roku 1912 nowy właściciel zlecił przebudowę Rydlówki według planu Józefa Pokutyńskiego, dodając tzw. świetlicę z lewej strony oraz zmieniając pokrycie dachu z trzciny na dachówki.

Niestety, w grudniu 1968 roku, dworek doznał poważnych szkód na skutek pożaru. Jednakże, z okazji zbliżającej się setnej rocznicy urodzin Stanisława Wyspiańskiego, w 1969 roku przeprowadzono jego remont, a odpowiedzialność za niego przejął oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Mimo to, dworek nadal pozostawał w rękach rodziny Rydlów, a w jego wnętrzach urządzono Regionalne Muzeum Młodej Polski „Rydlówka”.

W 2014 roku, PTTK zakończyło nadzór nad Rydlówką i muzeum zostało zamknięte. Przejęcie przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zrealizowano pod koniec 2015 roku, na mocy porozumienia z rodziną Rydlów. Od tego momentu, Rydlówka stała się jednym z oddziałów Muzeum. Podczas modernizacji budynku, zmiany w ekspozycji nie były dotkliwe, pozostając w posiadanym wcześniej kształcie, stworzonym przez profesora Stanisława Waltosia. Uroczystość otwarcia miała miejsce 20 listopada 2018 roku.

Wesele w Rydlówce

Drugiego dnia uroczystości weselnych Rydla i Jadwigi miały miejsce tradycyjne poprawiny oraz oczepiny. Wśród zebranych gości obecny był również Stanisław Wyspiański. Choć nie uczestniczył w tańcach ani zabawach, stał oparty o framugę i obserwował tańczące pary. Każdy z odwiedzających muzeum ma szansę stanąć dokładnie w tym samym miejscu, w którym on się znajdował. Za jego plecami, w pokoju Tetmajera, siedzieli starsi członkowie towarzystwa, którzy entuzjastycznie dyskutowali o bieżących sprawach politycznych.

Wyspiański uważnie wsłuchiwał się w ich rozmowy, równocześnie analizując litografię dzieła Matejki zatytułowaną Wernyhora. Jego myśli błądziły ku marzeniom, wyobrażając sobie, jak niespodziewanie do izby wkraczałby tajemniczy wróż z tragedii Słowackiego, wołając do walki o wolność narodową (w kontekście pewności, że Sen srebrny Salomei był prezentowany na deskach Teatru Krakowskiego wiosną 1900 roku).

W ten sposób narodził się pomysł na dramat, a pokój Tetmajera stał się głównym miejscem akcji tego utworu. Atmosfera obrzędowości, dźwięki muzyki oraz wir roztańczonych par nadawały całości charakter modernistyczny.

Wnętrze

Ekspozycja, którą można zobaczyć w Rydlówce, jest zorganizowana w pięciu pomieszczeniach na parterze. Po przekształceniach, które miały miejsce w 2014 roku, zmieniono układ wnętrza, które wcześniej zaczynało się w sieni. Prowadziło ono do izby tanecznej, a następnie do izby weselnej, alkierza i świetlicy. Aktualnie, goście zaczynają wizytę w nowym wejściu umiejscowionym z boku dworku, gdzie znajdują się kasa biletowa oraz szatnia.

Zwiedzanie rozpoczyna się od świetlicy, będącej dawną pracownią i biblioteką Lucjana Rydla. Z tej przestrzeni turyści przechodzą do izby tanecznej, a następnie odkrywają izbę weselną, która została zrekonstruowana na podstawie opisu z dramatu „Wesele”. Z tej izby prowadzą drzwi do alkierza. Następnie przez sień można wrócić do wspomnianej wcześniej izby weselnej i świetlicy.

Świetlica

Świetlica, będąca pracownią i biblioteką Lucjana Rydla, została dobudowana do dawnego domu Tetmajerów. Obecnie jest to ważne miejsce, gdzie wystawiane są obrazy malarzy związanych z Młodą Polską, a także z Bronowicami. Dzięki wystawom goście mogą zgłębiać bogatą historię tych artystów.

Izba taneczna

W izbie tanecznej znajdują się portrety oraz pamiątki związane z rodziną Rydlów. Wśród eksponatów króluje pastelowy portret Rydla, o nazwie „Primavera”, stworzony przez Stanisława Wyspiańskiego, a także portrety Jadwigi Rydlowej. W pomieszczeniu umieszczono także kantorek Lucjana Rydla i jego bogato wyposażoną biblioteczkę, co pozwala na zanurzenie się w życie tego artysty.

Izba scena

Izba scena to wierne odwzorowanie dekoracji z premierowej inscenizacji teatralnej „Wesele”. Wyspiański zamieścił pod tekstem sztuki szczegółowy opis, który odwołuje się do autentycznego umeblowania pokoju Tetmajera. To pomieszczenie stanowi nie tylko ważny zabytek kultury, ale także idealną przestrzeń do refleksji nad dziełem artysty.

Alkierz

W alkierzu zgromadzono pamiątki związane z gośćmi weselnymi, którzy zostali uwiecznieni na fotografiach oprawionych w zabytkowe ramki. Co istotne, Wyspiański niejednokrotnie nawiązywał do tych osób w swoim dramacie, nie zmieniając ich nazwisk. W zabytkowych serwantkach można znaleźć różne przedmioty należące do tych gości, co jeszcze bardziej przybliża atmosferę tamtych czasów.

Tradycja współczesna

W każdą rocznicę ślubu, przypadającą na 20 listopada, odbywa się wspaniała uroczystość związana z tradycjami kulturowymi regionu. Ten dzień jest równocześnie upamiętnieniem otwarcia Muzeum, co dodaje dodatkowego znaczenia tej inicjatywie.

Podczas tej wyjątkowej imprezy, znanej jako „Osadzenie chochoła”, na klombie usytuowanym tuż przed muzeum jest umieszczany chochoł. Zjawisko to ma miejsce naprzeciwko okna, z którego można podziwiać widoki z pokoju Tetmajera.

---

Oceń: Rydlówka

---