Cmentarz Mogilski

---

Historia cmentarza

Pierwsze ślady istnienia parafialnego cmentarza mogilskiego sięgają roku 1347, kiedy to zorganizowano go wokół kościoła Narodzenia Pańskiego i św. Bartłomieja Apostoła. W 1795 roku założono nowy cmentarz, który usytuowano kilkaset metrów na północ od istniejących zabudowań, w otoczeniu pól. Warto podkreślić, że opis projektu ogrodzenia cmentarza z 1821 roku przetrwał do dzisiaj.

Pod koniec XVIII wieku, a konkretnie w 1784 roku, władze austriackie zadecydowały o przeniesieniu cmentarza znajdującego się przy kościele na teren zewnętrzny. Nowe miejsce stało się ważnym punktem pochówków dla mieszkańców pobliskich aglomeracji: Mogiły, Łęgu i Czyżyn.

Najstarszy zachowany do dzisiaj grób, który należy do rodziny Styczniów, datowany jest na rok 1854. W 1842 roku cmentarz został otoczony wałem ziemnym, a w 1901 roku dokonał się jego znaczny rozwój na podstawię planu sytuacyjnego, sporządzonego przez geodetę Maurycego Siegera już w 1897 roku.

W 1965 roku na cmentarzu zbudowano nowe ogrodzenie z siatki na podmurówce, które przetrwało do dzisiaj. Warto zaznaczyć, że gdy w 1949 roku, tuż za ogrodzeniem cmentarza, rozpoczęto budowę pierwszych osiedli Nowej Huty, miejsce to zaczęło odpowiadać potrzebom mieszkańców nowo powstającego miasta.

W latach 50. XX wieku powstała duża kwatera przeznaczona dla dzieci, zwłaszcza noworodków i niemowląt. Po otwarciu Cmentarza Grębałowskiego w 1964 roku, Rada Narodowa postanowiła nieprawomocnie zamknąć cmentarz w Mogile. Od tamtej pory, grzebani byli wyłącznie ci, którzy posiadali rodzinne groby w tym miejscu, co spotkało się z oporem ze strony mieszkańców okolicznych bloków.

Dopiero w latach 80. cmentarz znów został otwarty dzięki staraniom lokalnej społeczności. Po przemianach ustrojowych w latach 90. ojcowie Cystersi przeprowadzili inwentaryzację istniejących mogił. Środki z tej akcji zostały wykorzystane na stworzenie mapy cmentarza, jak również na budowę głównej alei. W obecnych czasach pogrzeby odbywają się regularnie.

W 2009 roku wzniesiono nowy krzyż cmentarny, którego projektantem był Marek Kordyaczny. Od 1 listopada 2011 roku, ze względu na wzrost natężenia ruchu drogowego, kondukty pogrzebowe nie są organizowane z kościoła parafialnego na cmentarz. Obecnie trwają prace związane z wymianą drzewostanu, a w roku 2013 zrealizowano nowy wjazd na cmentarz od strony ul. Daniłowskiego.

Opis cmentarza

W najstarszej części cmentarza Mogilskiego można dostrzec unikalny układ osiowy, który prowadzi bezpośrednio od bramy do krzyża. Wznosi się tutaj grobowiec rodziny Rogozińskich, zbudowany z czerwonej cegły; jest on jednak mocno zaniedbany i nosi ślady licznych uszkodzeń. Nad grobowcem widnieje nieczytelny już krzyż, a brak epitafiów sprawia, że jego historia staje się nieco tajemnicza. W spoczynku tym znajduje się rodzina Kazimierza Rogozińskiego, znanego z wybudowania eklektycznej willi, która przetrwała do dzisiejszych czasów i znajduje się przy ulicy Sieroszewskiego.

Tuż przy głównej alejce spoczywa zbiorowy grób ojców cystersów, przykryty kamienną płytą z wyrytym krzyżem, co podkreśla znaczenie tego miejsca.

W prawym rejonie cmentarza, w jego wschodniej części, można odnaleźć Cmentarz wojenny nr 390 – Mogiła, który zawiera groby 71 żołnierzy, w tym 70 z armii austro-węgierskiej oraz 1 z armii rosyjskiej, z okresu I wojny światowej. Cmentarz ten zaprojektował Hans Mayr, a jego centralnym punktem jest ściana pomnikowa ozdobiona krzyżem. Niestety, z czasem ogrodzenie uległo degradacji, a odlane z cementu rzymskiego czapki austriackich poruczników, umiejscowione na słupkach ogrodzenia, również nie przetrwały. Dodatkowo, w nieskoordynowany sposób powstały nowe grobowce, blisko granicy cmentarza wojennego.

Wzdłuż alejki spoczywa trzech proboszczów parafii pw. św. Bartłomieja: w 1895 roku ksiądz Leopold Siemiński, a w 1935 roku ksiądz prałat Wojciech Siedlecki. 18 maja 1960 roku obok swoich poprzedników złożono księdza Józefa Zastawniaka, który był fundatorem kościoła św. Judy Tadeusza w Czyżynach oraz jego pierwszym proboszczem. W 2010 roku także ksiądz prałat Jan Gwizdoń, kolejny z proboszczów parafii w Czyżynach, spoczął obok Zastawniaka.

Obok głównej alejki umiejscowiony jest pomnik nagrobny, który niegdyś należał do Karola Żabińskiego (1857-1911), właściciela jednego z mogilskich młynów; obecny napis na alabastrowej tablicy jest ledwo czytelny. Warto również wspomnieć postać Apolonii z Horów Dyniowej, zmarłej w 1954 roku, która spoczywa obok swojego tragicznie zmarłego syna Romualda, uzdolnionego artystycznie, który odszedł w 1925 roku. Na grobie Jana Zbroi, zmarłego w 1932 roku mieszkańca Czyżyn, znajduje się kamienna figura modlącego się Chrystusa, będąca jednym z nielicznych zachowanych przykładów rzeźby nagrobnej na tym cmentarzu.

Pochowani

W kontekście omawianego tematu, istnieje kategoria dotycząca osób pochowanych na cmentarzu Mogilskim w Krakowie.

---

Oceń: Cmentarz Mogilski

---