Cmentarz Podgórski

---

Historia

Cmentarz Podgórski został utworzony w roku 1900, co miało miejsce po wyczerpaniu dostępnych miejsc na starym Cmentarzu Podgórskim. W decyzji o założeniu nowego cmentarza podjętej przez Radę Miasta Podgórza w maju 1897 roku, zarysował się potrzebny rozwój przestrzeni nekropolijnej. Zajmuje on teren o powierzchni 8,37 hektara.

Pierwszą osobą, która została pochowana na tej nowej ziemi, była 23-letnia Tekla Dudek z Zakrzówka, a miało to miejsce 17 kwietnia 1900 roku. Obecnie jej grobu już nie można odnaleźć. Pod koniec 1900 roku odbyło się 381 pogrzebów, co potwierdzają skrupulatne zapisy prowadzone od samego początku istnienia cmentarza.

W roku 1907 zorganizowano poświęcenie wybudowanej kaplicy cmentarnej, a już trzy lata później ogłoszono pierwsze poszerzenie terenu cmentarza. Kiedy wybuchła I wojna światowa, obecność dużej stacji kolejowej w Podgórzu spowodowała, że cmentarz stał się miejscem pochówków dla wielu rannych i jeńców wojennych.

Dla wojska została wyznaczona kwatera XI, z której do dziś zachowały się fragmenty pomnika. W latach 1914-1919 odbyło się tutaj pochowanie 332 żołnierzy oraz jeńców. Z wyczerpaniem miejsca pod pochówek pierwszy raz sygnalizowano już w 1916 roku. Mimo to, z powodu braku funduszy na rozszerzenie cmentarza, zaczęto przekopywanie najstarszych kwater.

Takie akcje odbywały się średnio co trzy lata od 1920 roku, kończąc na szóstym przekopywaniu. W 1934 roku zrealizowano ekshumację i przeniesienie grobu trzynastu Legionistów, które zaowocowało powstaniem nowego pomnika w kształcie legionowej czapki, autorstwa Czesława Mączki.

Ostateczne poszerzenie cmentarza miało miejsce w 1942 roku, kiedy całość otoczono ogrodzeniem. Późniejsze rozszerzenia miały miejsce jeszcze w latach 1947-1948 oraz 1975-1976, co z pewnością świadczy o rosnącej potrzebie wykorzystywania tego miejsca.

Opis cmentarza

Cmentarz w Podgórzu to interesujące miejsce, które ukazuje zróżnicowane oblicze społeczności tego regionu. Wśród wielu nagrobków z trudem odnajduje się reprezentacje szlachty, a zamiast tego dominują groby przemysłowców, kupców, rzemieślników oraz właścicieli firm budowlanych. To właśnie oni, często z imponującymi grobowcami zbudowanymi według zamysłu własnych projektów, zajmują prominentne miejsca wzdłuż głównej alei. Na przykład, uwagę przyciąga grobowiec rodzinny Matecznych, właścicieli zakładu leczniczo-kąpielowego w Krakowie.

Warto zauważyć, że wśród licznych grobów szczególnie liczną grupę stanowią tajemnicze groby kolejarzy. Bliskość do rozwiniętego węzła komunikacyjnego sprawiła, że to właśnie w tej okolicy, a także w Podgórzu, Prokocimiu czy Bieżanowie, osiedlało się wiele osób określanych jako „arystokracja robotnicza”.

Na grobach można podziwiać różnorodne detale, takie jak fotografie kolejarzy w mundurach, bogato ornamentowane płaskorzeźby Matki Boskiej oraz figur Chrystusa w koronie cierniowej. Niektóre z tych dzieł przypisywane są Karolowi Hukanowi oraz jego pracowni. Wiele inskrypcji nagrobnych nawiązuje do udziału zmarłych w powstaniu styczniowym, co często podkreślane jest w opisie relacji, np. jako żona powstańca. Zauważalnie rzadko spotyka się tu zaawansowane rzeźby nagrobne; pojawiają się jedynie personifikacje Żałoby oraz Smutku, przedstawiane w postaci kobiet z wieńcami różanymi, które siedzą przy krzyżu lub przy urwanej kolumnie, w tym grób Stanisława Balickiego, powstańca styczniowego, urzędnika kolei, który odszedł w 1912 roku.

Cmentarz w swojej historii posiadał również kwaterę dla protestantów, a także miejsce przeznaczone dla samobójców, co było zgodne z zasadami prawa kanonicznego. Miejsce to zlokalizowane było w rejonie obecnej kwatery VIIIa. Dziś zachował się jedynie grób Edwarda Cholewy, tragicznie zmarłego w wieku zaledwie 21 lat, któremu nagrobek ufundowali koledzy robotnicy. To jeden z najstarszych przypadków solidarności w tym środowisku, który przetrwał do dzisiaj w Krakowie.

Na cmentarzu, obok grobów wojskowych, znajdują się także trzy zbiorowe grobowce: proboszczów i wikarych z parafii św. Józefa, OO Redemptorystów w Podgórzu oraz Księży Sercanów z parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Płaszowie. W jednym z tych grobów spoczywa O. Kazimierz Wiecheć, założyciel polskiej prowincji Sercanów oraz rektor zakonnego domu w Krakowie, który zmarł w 1950 roku.

Znani i zasłużeni

W tej kwestii istotne jest, aby wspomnieć o kategorii, która jest powiązana z osobami związanymi z Nowym Cmentarzem Podgórskim. Jest to kategoria: Pochowani na Nowym Cmentarzu Podgórskim.

---

Oceń: Cmentarz Podgórski

---