Gródek (Kraków)

---

Historia

Początkowo obszar, na którym znajduje się Gródek, umiejscowiony na niewielkim wzniesieniu, mógł być odrębną, małą osadą, mającą związek z krakowskim systemem osadniczym. Nie jest pewne, czy w czasach pierwszej lokacji Krakowa w 1257 roku Gródek wchodził w jego obręb, jednakże ostatecznie został włączony do miasta podczas jego rozwoju pod koniec XIII wieku.

Na przełomie XIII i XIV wieku istniała tutaj rezydencja wójta Alberta, prawdopodobnie jedna z najwcześniejszych konstrukcji murowanych w Krakowie, której głównym celem była obrona. Po upadku buntu wójta Alberta w 1311 roku, król Władysław Łokietek skonfiskował jego majątek i przekształcił rezydencję w siedzibę starosty grodowego, który zarządzał miastem z tego miejsca.

Nie jest do końca jasne, czy rezydencja wójta Alberta pełniła funkcje grodziska obronnego, obejmującego całą dzisiejszą powierzchnię Gródka. Wiele badań sugeruje, że tak, co skutkowało zakłóceniem regularności układu szachownicowego ulic w Krakowie. Stefan Świszczowski zwrócił uwagę, że rezydencja wójta nie mogła być ogromna i że współczesna ulica Mikołajska mogła przebiegać prosto do Bramy Rzeźniczej, której resztki można odnaleźć w murach klasztoru na Gródku, od strony Plant.

Budowa grodziska Łokietkowego po 1311 roku, znacznie większego, mogła wpłynąć na dalsze zmiany w urbanistyce tego miejsca, przekształcając bieg wschodniego odcinka ulicy Mikołajskiej na północ oraz prowadząc do zaprzestania użytkowania Bramy Rzeźniczej, zastąpionej nową Bramą Mikołajską.

Gródek zaczął tracić swoje militarne znaczenie już w XIV wieku. Na początku XV wieku przeszedł w ręce rodziny Tarnowskich, którzy przekształcili część grodziska najbliżej murów miejskich w swoją rezydencję, podczas gdy w pozostałej części rozwijała się typowa zabudowa mieszkalna, w tym obszar po zasypanych fosach wzdłuż obecnych ulic Mikołajskiej i św. Krzyża.

W 1621 roku rezydencję Tarnowskich nabyła Anna z Branickich Lubomirska, która ufundowała klasztor dominikanek jako wotum dziękczynne za polskie zwycięstwo pod Chocimiem. Klasztor ten, z prostym barokowym kościołem Matki Boskiej Śnieżnej, został poświęcony w 1635 roku i szybko zyskał popularność w Krakowie.

Jednakże w 1655 roku, podczas oblężenia Krakowa przez Szwedów, klasztor został zniszczony, ale szybko odbudowano go i kościół ponownie konsekrowano w 1671 roku. Obecnie kościół oraz klasztor dominikanek nadal funkcjonują w tym miejscu.

Na pozostałym obszarze Gródka znajdują się liczne kamienice, a sama nazwa niewielkiej ulicy Na Gródku również wywodzi się z tradycji wokół klasztoru.

---

Oceń: Gródek (Kraków)

---