Pałac Spiski w Krakowie

---

Historia

Pałac Spiski w Krakowie jest jednym z fascynujących przykładów architektury historycznej regionu. Jego początki sięgają połączenia dwóch kamienic, które były własnością prominentnych rodzin: Maciejowskich oraz Schedlów, znanych krakowskich drukarzy. Ostatecznie, po 1735 roku, po zawaleniu jednej z kamienic, wojewoda krakowski Teodor Konstanty Lubomirski zadecydował o połączeniu tych budowli, nadając nowo powstałemu gmachowi jednolity, barokowy charakter. Pałac Spiski zyskał swoją nazwę dzięki rodzinie Lubomirskich, którzy trzymali w swoich rękach władzę nad tym miejscem przez wieki.

To właśnie z okien tego pałacu w 1676 roku król Jan III Sobieski obserwował widowiskowe pokazy ogni sztucznych, które odbyły się na cześć mieszkańców Krakowa. W XVIII wieku pałac przechodził z rąk do rąk. Już od 1764 roku był w rękach rodziny Massalskich, a w 1799 roku zakupił go Jacek Kluszewski, starosta brzegowski. To on zorganizował w eleganckich salach pierwsze stałe przedstawienia teatralne w Krakowie.

W okresie austriackiej okupacji, po zajęciu Krakowa w 1796 roku, pałac stał się siedzibą gubernatora świeżo przyłączonych terenów monarchii Habsburgów. Pierwszym gubernatorem był Wacław Margelik, który uciekł stąd, obawiając się polskiej demonstracji. Ważnym wydarzeniem było zamieszkanie w pałacu 9 sierpnia 1796 roku księcia Karola von Auersperg, który przybył, aby odebrać hołd od krakowian.

Uroczysty przejazd księcia przez Rynek Główny został uwieczniony na obrazie autorstwa Michała Stachowicza, który przedstawia nie tylko jego postać, ale także architekturę rezydencji z tamtego okresu. Do 1808 roku zmodernizowano fasadę pałacu, co wiązało się z likwidacją balkonów i zmianą otworów okiennych. W kolejnych latach pałac stał się gościnny dla administracji austriackiej, a na parterze powstawały eleganckie sklepy, w tym słynny sklep jubilera Modesa.

W 1828 roku do wnętrza trafił renesansowy nagrobek z czerwonego marmuru, należący pierwotnie do Sebastiana Lubomirskiego. Po 1847 roku, po zmianie dachu na dwuspadowy, pałac przeszedł rozmaite przeobrażenia. W latach trzydziestych XIX wieku trafił w ręce hrabiego Jana Mieroszewskiego, ordynata mysłowickiego, który zainwestował w kolekcję dzieł sztuki, w tym obrazy biskupa krakowskiego oraz antyczne meble. Jednak rozmach i wydatki związane z teatrem doprowadziły do utraty pałacu przez Mieroszewskiego w połowie XIX wieku.

W 1877 roku Pałac Spiski powrócił do rodziny Lubomirskich. Przed I wojną światową do pałacu przeniesiono z Krzysztoforówsklep towarów kolonialnych i lokal „śniadankowy” firmyAntoniego Hawełki. Zachowała się Sala Tetmajerowska, ozdobiona fryzem przedstawiającym legendę o mistrzu Twardowskim.

Od 1902 r. górne piętra zajmowało gimnazjum żeńskie, działające tam aż do wybuchu II wojny światowej. W 1945 roku pałac znalazł się w rękach związków zawodowych, jednak przez liczne przebudowy i zmiany właścicieli, stracił swój reprezentacyjny wygląd. Na szczęście, 4 kwietnia 1933 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków i znajduje się obecnie w gminnej ewidencji zabytków, co stanowi przykład dbałości o ochronę kulturalnego dziedzictwa Krakowa.

---

Oceń: Pałac Spiski w Krakowie

---