Restauracja Hawełka to znakomite miejsce, które zyskuje na popularności dzięki swojemu bogatemu dziedzictwu oraz unikalnej lokalizacji. Znajduje się w samym sercu Krakowa, przy Rynku Głównym 34, w pięknym budynku znanym jako Pałac Spiski.
Historia tego miejsca sięga roku 1876, kiedy to Antoni Hawełka założył w Kamienicy Czerwonej przy Rynku Głównym 46 swój pierwszy sklep kolonialny „Pod Palmą”. Zaledwie 13 lat później, w 1889 roku, przeniósł go do Pałacu Pod Krzysztofory przy Rynku Głównym 35. Oprócz sklepów kolonialnych, dodano również lokal śniadankowy, który zyskiwał na popularności.
Na przełomie XIX wieku w Krakowie powstawały lokali śniadankowe, będące swoistymi jadłodajniami. Były to skromnie wyposażone knajpki, w których serwowano dania w szybkim tempie. Klienci zazwyczaj spożywali posiłki na stojąco, w skromnym wystroju, będąc jednocześnie blisko dostępu do napojów, w tym markowego piwa oraz win. Ich oferta kulinarna była zmienna, dostosowana do asortymentu sklepu, przy którym funkcjonowały, słynęły m.in. z: golonek, flaczków, raków oraz wyrobów garmażeryjnych.
Kanapki serowane w lokalu Antoniego Hawełki zdobyły uznanie i były prawdziwym rarytasem. W szczególności wyróżniały się one dużymi, wielowarstwowymi konstrukcjami. Przykłady takich kanapek obejmowały: świeżą bułkę smarowaną masłem z homarem, majonezem i dodatkiem świeżego ogórka lub jajka, jak również niepowtarzalne kompozycje z bryndzą, papryką, łososiem i kawiorem. Miejsce to stało się znane w Krakowie, przyciągając wielu miłośników dobrej kuchni.
Nie tylko kulinaria przyciągały klientów, ale i możliwość spotkania ciekawych ludzi. W osobnej części lokalu „U Hawełki” spotykali się profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wśród nich był Wilhelm Creizenach, który zainicjował towarzyskie spotkania pod szyldem „Zeitgenossen”, gdzie omawiano aktualne problemy naukowe i społeczne. W lokalu bywali także znani profesorowie, tacy jak Jerzy Mycielski, Władysław Natanson, Stefan Pawlicki, Jan Łoś, Roman Dyboski oraz wielu innych.
W krakowskiej Hawełce gościł również Henryk Sienkiewicz podczas swoich wizyt w mieście. Po śmierci Antoniego Hawełki w 1894 roku, lokal przeszedł w ręce jego długoletniego pracownika, Franciszka Macharskiego. Z kolei w 1913 roku, Macharski przeniósł delikatesy do Pałacu Spiskiego, tym samym otwierając restaurację, która przetrwała do dnia dzisiejszego pod nazwą "Hawełka".
Parter
W przestronnej sali na parterze restauracji Hawełka można podziwiać wyjątkowy design, który został stworzony przez Ludwika Wojtyczkę oraz Kazimierza Wyczyńskiego.
Sala Tetmajerowska
Na pierwszym piętrze znajduje się sala restauracyjna nazywana Tetmajerowską, która zachwyca gości malowidłami stworzonymi przez Włodzimierza Tetmajera. Te unikalne dzieła sztuki przedstawiają sceny inspirowane legendą o mistrzu Twardowskim.
Restauracja ta była otwarta do późnych godzin nocnych, przyciągając wielu miłośników sztuki, w tym zarówno aktorów, jak i widzów teatrów. Przez lata gościła wielu artystów, dziennikarzy oraz pisarzy, którzy spotykali się, aby delektować się atmosferą oraz wyjątkowymi potrawami.
Sala Tetmajerowska zdobyła szczególną renomę w okresie międzywojennym dzięki przedstawieniom „Kukiełkami u Hawełki”. Były to wyjątkowe satyryczne szopki, do których teksty stworzyli znani twórcy, tacy jak Magdalena Samozwaniec oraz Artur Maria Swinarski. Współautorkami tych występów były również Irena Szczepańska oraz Zbigniew Grotowski.
Sień
W sieni Pałacu Spiskiego, który prowadzi do restauracji Hawełka, znajdują się okna z pięknymi witrażami, które odzwierciedlają krakowskie tradycje. Można w nich dostrzec takie postacie jak: szopka, kolędnicy, Lajkonik, mistrz Twardowski, włóczkowie, a także parę krakowiaków, piwoszy oraz kapelę. Te niezwykłe witraże zostały stworzone przez renomowaną firmę „JABI Pracownia Witraży Jacek Białoskórski”.
Warto również zaznaczyć, że Restauracja U Hawełki była jedną z pierwszych w Krakowie, która w 1900 roku założyła telefon, co w znaczący sposób podniosło komfort obsługi jej gości. To miejsce uczyniło sobie barwne miejsce w krakowskiej historii gastronomicznej.
Wśród licznych bywalców lokalu swoją fraszkę poświęcił Hawełce znany poeta, Jan Sztaudynger, który w swoich słowach ujął urok tego miejsca:
Przed wejściem chętka,
po wyjściu mgiełka –
oto jest Kraków,
oto Hawełka
Źródła
Wszystkie źródła, które przyczyniły się do zgromadzenia informacji o Restauracji Hawełka, są nieocenionymi publikacjami, które umożliwiły głębsze zrozumienie kontekstu historycznego i architektonicznego tego miejsca.
- Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2,
- Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji, Warszawa 2007, ISBN 978-83-922906-8-1,
- Michał Rożek Przewodnik po zabytkach Krakowa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012, ISBN 978-83-7505-661-7,
- Handelki śniadankowe,
- Handelki śniadankowe,
- Kanapki U Hawełki,
- Wilhelm Creizenach i Zeitgenossen.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty gastronomiczne":
Vis-à-vis (bar) | Wierzynek | Prowincja (kawiarnia) | Cafe Gallery Zakopianka | Jama Michalika | Kawiarnia Noworolski | Restauracja Stylowa w KrakowieOceń: Restauracja Hawełka