Iwo Leopold Jaworski był wybitnym rodakiem, który przyszedł na świat 12 listopada 1898 roku w Krakowie. W ciągu swojego życia, stał się znaną postacią w polskim środowisku prawniczym. Jego kariera zawodowa oraz osobiste osiągnięcia, wpływały na rozwój prawa w Polsce.
Jaworski zmarł 24 marca 1959 roku we Wrocławiu, pozostawiając po sobie istotny dorobek, który wciąż jest doceniany przez prawników i uczonych. Jego historia jest przykładem zaangażowania i pasji w dążeniu do sprawiedliwości.
Życiorys
Iwo Jaworski wywodził się z rodziny o prawniczych tradycjach. Jego ojciec, Władysław Leopold Jaworski, był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, specjalizującym się w administratywistyce. Oprócz tego angażował się w działalność konserwatywną oraz pełnił funkcję redaktora krakowskiego „Czasu”. Matka Iwo, Anna, nosiła nazwisko Wszeteczko. Po ukończeniu II Liceum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie w 1916 roku, Iwo rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ważnym elementem jego życia była służba wojskowa, podczas której, w latach 1918-1920, uczestniczył w obsłudze pociągu pancernego „Śmiały”. W 1921 roku uzyskał tytuł doktora, stając się jednym z uczniów Stanisława Estreichera. Od października 1922 roku związał swoje życie zawodowe z Uniwersytetem Stefana Batorego w Wilnie.
W roku akademickim 1924/1925 spędził czas na studiach w Paryżu, zdobywając doświadczenie dzięki stypendium rządu francuskiego. Habilitację uzyskał 22 lutego 1927 roku, a kilka miesięcy później, 1 października, został docentem. Później, 1 lipca 1932 roku, otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Od 1930 roku pracował również w Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej w Wilnie. Iwo Jaworski, choć niepochodzący z Wilna, szybko zyskał uznanie w środowisku akademickim. Konstanty Ildefons Gałczyński wspomniał o nim w swoich „Elegiach wileńskich”, wymieniając prominentnych profesorów, takich jak Dembiński, Manfred Kridl oraz Srebrny ateńczyk.
W czasach swojego pobytu w Wilnie, Jaworski angażował się w działalność katolickich organizacji akademickich. Od 1929 roku był członkiem Klubu Włóczęgów Seniorów, który stanowił filię Akademickiego Klubu Włóczęgów, grupującego młodą inteligencję wileńską, propagującą unikalny styl życia studentów znany jako „burszowski”. Wśród jego członków znajdował się również Czesław Miłosz. Iwo Jaworski pełnił także funkcję jednego z głównych współpracowników miesięcznika „Włóczęga”. Ponadto, od 1933 roku, współpracował z zespołem redakcyjnym czasopisma „PAX”, które wydawało Porozumienie Akademickich Katolickich Stowarzyszeń. Jako prezes zarządu Towarzystwa PAX (od 1936) oraz Klubu Włóczęgów (od 1937) stał na czele głównych katolickich organizacji akademickich w Wilnie. Dodatkowo był kuratorem stowarzyszenia młodzieży akademickiej „Odrodzenie”, a także radnym miasta Wilna od 1934 roku, gdzie przewodniczył komisji rewizyjnej i uczestniczył w pracach komisji oświatowej oraz teatralnej, będąc jednocześnie członkiem BBWR.
Po zakończeniu kampanii wrześniowej w 1939 roku, gdy Wilno zostało zajęte przez Armię Czerwoną, a Uniwersytet Stefana Batorego został zamknięty, Iwo Jaworski oficjalnie pracował jako stróż nocny. Mimo to, nieprzerwanie pełnił funkcje dziekana oraz profesora w konspiracyjnym Wydziale Prawa w Wilnie. Po zakończeniu wojny, początkowo wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim, a na jesieni 1945 roku stał się członkiem specjalnego komitetu powołanego przez Sekretarza Generalnego PAU, mającego na celu rewindykację polskich dóbr kultury z dawnych terenów wschodnich Rzeczypospolitej. Już 1 grudnia 1945 roku przeniósł się do Wrocławia, gdzie w pierwszej grupie pracowników Uniwersytetu Wrocławskiego uzyskał tytuł profesora zwyczajnego dzięki wnioskowi ówczesnego rektora Stanisława Kulczyńskiego.
Iwo Jaworski był bliskim współpracownikiem Kamila Stefki i jednym z organizatorów Wydziału Prawno-Administracyjnego, pełniąc w latach 1945–1951 rolę jego dziekana i prodziekana. Na jego wniosek, w 1960 roku nadano sali posiedzeń Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego jego imię. Był pierwszym kierownikiem Katedry Historii Prawa na Zachodzie Europy, która później została przekształcona w Katedrę Powszechnej Historii Państwa i Prawa. Zarówno w zakresie nauczania historii ustroju Polski, jak i późniejszych tematów, współpracował z Wydziałem oraz z Wyższą Szkołą Handlową we Wrocławiu.
W okresie międzywojennym Jaworski angażował się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego. Po wojnie stał się jednym z współorganizatorów Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego oraz Wydziału III Nauk Społecznych WTN, a później Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych, którego był pierwszym przewodniczącym w latach 1956–1959. Od 1948 roku należał również do Zarządu Wrocławskiego Towarzystwa Miłośników Historii oraz uczestniczył w Komitecie Organizacyjnym Klubu Demokratycznego Pracowników Wyższych Uczelni we Wrocławiu, będąc pierwszym prezesem tego klubu. Od 1951 roku zasiadał w komitecie redakcyjnym „Czasopisma Prawno-Historycznego”.
Przed wojną, Iwo Jaworski zajmował się historią miast w Wielkim Księstwie Litewskim oraz analizą przemian ustrojowych we Francji w czasie rewolucji. Po wojnie jego najważniejszym dziełem został „Zarys powszechnej historii państwa i prawa”, który uznano za jeden z kluczowych podręczników, określanego przez studentów jako „Złota książeczka”. Po jego śmierci publikację tę wydano pod redakcją Jana Baszkiewicza, który wprowadził dodatkowe poprawki. Ważnym przedsięwzięciem był również wniosek Iwo Jaworskiego o uchwałę Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego z 1948 roku, która zezwalała na rezerwację prawa wydawania skryptów dla Bratniej Pomocy Studenckiej oraz Kół Naukowych. Po wojnie, w 1947 roku, na jego wniosek nazwano salę nad Aulą Leopoldyńską imieniem Romana Longchamps de Berier.
W 1948 roku Jaworski reprezentował Uniwersytet i Politechnikę Wrocławską na uroczystościach 600-lecia Uniwersytetu Karola w Pradze, a także uczestniczył w obchodach 150-lecia założenia Szkoły Prawa w Warszawie w 1958 roku. **Mimo słabego wzroku spowodowanego kataraktą**, zawsze korzystał z laski. Zmarł we Wrocławiu w 1959 roku po długiej walce z gruźlicą, która towarzyszyła mu od 1951 roku, a którą sie miał okazję nabawić podczas okupacji. Odszedł na wieczny spoczynek na cmentarzu św. Wawrzyńca. Po jego śmierci, na cześć Iwo Jaworskiego, nazwano ulicę na Osiedlu Marszowice oraz salę Rady Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego (sala 119, budynek A). Jego syn, Władysław Leopold (1929-2017), również kontynuował rodzinną tradycję, pracując początkowo jako asystent u Lesława Adama, aby później zostać profesorem Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Pozostali ludzie w kategorii "Prawo i sprawiedliwość":
Izabela Lewandowska-Malec | Henryk Apte | Joanna Lemańska | Aleksander Herzog | Emil Breiter | Leon Peiper | Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska | Jerzy Ossowski (prawnik) | Bohdan Krynicki | Barbara Nita-Światłowska | Wiktor Kopff | Tadeusz Michał Zakrzewski | Jan Widacki | Jan Pieracki | Maurycy Fierich | Lucjan Zawistowski | Edmund Fischer | Tadeusz Iskrzycki | Fryderyk Zoll (ur. 1970) | Roman AleksandrowiczOceń: Iwo Jaworski