Justyn Karliński

---

Życiorys

Justyn Karliński urodził się 23 lipca 1862 roku w Krakowie, w rodzinie Franciszka Karlińskiego, który był profesorem astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim, oraz Ludmiły Lucker z domu. Już w młodości rozwijał swoje zainteresowania w zakresie ornitologii, a później zwrócił się ku medycynie. Po zakończeniu nauki w gimnazjum, ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, zdobywając dyplom doktora wszech nauk lekarskich w 1886 roku.

W pierwszym roku swojej kariery, od 1885 do 1886, pracował jako asystent w katedrze anatomii patologicznej. Następnie wyjechał do Wiednia, gdzie objął stanowisko starszego lekarza oraz prosektora w szpitalu garnizonowym. W 1887 roku podjął pracę w Bośni, najpierw jako lekarz powiatowy w Čelebiciu. Pracując w tamtejszych trudnych warunkach sanitarnych, był wielokrotnie wysyłany do różnych lokalizacji, takich jak Konjic (1888/89, 1891), Stolac (1890), Visoko (1894), Gračanica (1896), Maglaj (1899), Čajnice (1903) oraz Tešanj (1904). Od 1892 roku pełnił rolę Naczelnego Inspektora Sanitarnego przy wojskowym zarządzie Bośni i Hercegowiny.

Jako lekarz, Karliński pracował intensywnie w Bośni i Hercegowinie, jednocześnie współpracując z szefem sanitariatu tureckiego, paszą Bąkowskim. W latach 1891 i 1893 towarzyszył pielgrzymkom do Mekki, gdzie wykryto obecność cholery. Dzięki jego staraniom i opiece, epidemia ta nie dotarła do Bośni, co zostało nagrodzone w 1891 roku przyznaniem mu Krzyża Kawalerskiego Orderu Franciszka Józefa.

W roku 1893 rozpoczął współpracę jako przyboczny lekarz sułtana tureckiego, zdobywając jego uznanie i odznaczenia. Reprezentując Polskę w Bośni, stał się jednym z najbogatszych lekarzy w tym regionie. W 1893 roku skierowano go do Konstantynopola w celu walki z cholerą, gdzie stworzył pierwszy plan asenizacyjny. W grudniu tego samego roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Osmana oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Korony Włoch. W 1906 roku przeszedł na emeryturę, koncentrując się na pracy lekarskiej.

W wieku 19 lat, Justyn Karliński opublikował trzy rozprawki dotyczące flory Tatr. Jego zainteresowania obejmowały także ornitologię, a w 1882 roku opublikował „Wykaz ptaków tatrzańskich” oparty na własnych oraz cudzych obserwacjach. W dziedzinie nauki był jednym z pionierów badań nad bakteriami oraz epidemiologii, szczególnie w kontekście cholery. W Bośni odkrył ponad 20 nowych bakterii, co miało kluczowe znaczenie dla rozwoju szczepionek przeciwko licznym chorobom zakaźnym ludzi i zwierząt, w tym surowic do ochrony przed cholerą świń. Jest autorem wielu prac naukowych oraz artykułów napisanych w języku niemieckim, polskim oraz serbsko-chorwackim. Był aktywnym członkiem Międzynarodowej Komisji Sanitarnej w Paryżu, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu oraz Towarzystwa Zoologiczno-Botanicznego w Wiedniu.

Justyn Karliński był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą małżonką była Helena Stern, córka Adolfa Sterna, z którą ożenił się w 1892 roku. Po jej śmierci, w 1906 roku, poślubił Marcelę Mikołajewicz. Z tego małżeństwa miał syna Wojciecha, który zmarł niemal równocześnie z ojcem, oraz córkę Zofię, która wyszła za mąż za Jóżefa Opica, filologa klasycznego z Sarajewa. Udało mu się zgromadzić znaczny majątek, w skład którego wchodziły posiadłości w Tuzli i Bašce.

Zmarł 1 października 1909 roku w Wiedniu na skutek raka gardła. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się w Krakowie, na cmentarzu Rakowickim (kwatera VI, narożnik północno-wschodni).

Publikacje

Justyn Karliński w swoich dziełach ukazuje swoje doświadczenia i przemyślenia związane z podróżami. Jedną z jego najbardziej znanych publikacji jest książka zatytułowana:

• Justyn Karliński, Unter der gelben Flagge: Erinnerungen und Eindrücke von meiner Reise nach Arabien und Kleinasien, Wien, 1894.

---

Oceń: Justyn Karliński

---