Zygmunt Marek

Polityka i administracja

Zygmunt Stanisław Marek, który przyszedł na świat 19 marca 1872 roku w Krakowie, a swoją drogę życiową zakończył 8 listopada 1931 roku w tym samym mieście, był znaczącą postacią w polskiej polityce socjalistycznej oraz wybitnym adwokatem.

W swojej karierze politycznej, od 1911 do 1918 roku, pełnił funkcję posła do Izby Posłów Reichsratu Przedlitawii. Był także aktywny w okresie II Rzeczypospolitej, gdzie reprezentował Polskie Stronnictwo Ludowe w Sejmie od 1919 do 1930 roku. W latach 1928–1930 miał zaszczyt być wicemarszałkiem Sejmu.

Warto również zaznaczyć, że Marek był kandydatem na prezydenta, wystawionym przez PPS w 1926 roku, co podkreśla jego znaczenie w ówczesnej scenie politycznej. Oprócz tego, działał jako radny Krakowa, co ilustruje jego zaangażowanie w sprawy lokalne oraz społeczne.

Życiorys

Młodość

Zygmunt Marek, będący dzieckiem Jana, który pracował jako urzędnik w prywatnej firmie i uczestniczył w powstaniu styczniowym, oraz Franciszki Sokołowskiej, przyszedł na świat w rodzinie z silnymi tradycjami patriotycznymi.

W 1890 roku, po ukończeniu Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od października 1893 r. objął stanowisko prezesa Czytelni Akademickiej, gdzie sprawował rządy nad organizacją studencką znakomicie rozwijającą działalność kulturalną. Jego działalność w tym czasie zakończyła się dymisją po zorganizowaniu wieczoru kościuszkowskiego w 1894 roku, który przyciągnął uwagę dzięki wystąpieniu Ignacego Daszyńskiego, potraktowanego jako odezwa do Uniwersału połanieckiego. W 1895 roku zakończył studia, triumfując z tytułem doktora praw, co zaowocowało podjęciem pracy jako adwokat.

W czasie zaborów

Po 1890 roku Zygmunt Marek zaangażował się w działalność socjalistyczną, zostając członkiem Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji oraz Śląska Cieszyńskiego (PPSD). W 1897 roku, po przyjęciu nowelizacji prawa wyborczego, wziął udział w udanej kampanii wyborczej Ignacego Daszyńskiego w Krakowie. Od tego czasu, będąc także członkiem Komitetu Wykonawczego PPSD, pełnił tę rolę aż do 1919 roku. Jako socjalista, miał znaczący wpływ na Międzynarodowe Biuro Socjalistyczne II Międzynarodówki w Brukseli, gdzie był stałym delegatem PPSD oraz PPS-Lewicy. W 1900 roku zyskał miano redaktora odpowiedzialnego pisma PPSD „Naprzód”.Był również adwokatem, broniąc w licznych sprawach działaczy robotniczych, w tym w 1905 roku, gdy razem z Hermanem Liebermanem i Bernardem Heskim bronili robotników oskarżanych o sabotaż w Borysławiu.

W austriackich wyborach do Rady Państwa w 1907 roku był kandydatem PPSD, mimo że nie zdobył mandatu. Po wyborach w tej samej kadencji pełnił funkcję w kierownictwie oddziału Zagranicznego Związku Pomocy dla Ofiar Politycznych w Krakowie. Zachęcony do zmian, w 1910 roku został prezesem Krakowskiego Związku Pomocy dla Więźniów Politycznych, do którego należeli znani działacze, m.in. Maria Koszutska, Feliks Kon oraz Helena Radlińska. Jego działalność nabrała rozmachu, zwłaszcza w czerwcu 1911 roku, kiedy uzyskał mandat posła z okręgu IX (Nowy Świat–Stradom). Choć jego kandydatura nie przyniosła rezultatu w Okręgu 20, jego działalność w Radzie trwała aż do 1918 roku. Podczas Wielkiej Wojny pełnił rolę redaktora naczelnego „Więźnia Politycznego” oraz „Naprzód”, a także współdziałał w Naczelnym Komitecie Narodowym.

W niepodległej Polsce

Po 1919 roku Zygmunt Marek związał się z Polską Partią Socjalistyczną. W wyborach parlamentarnych tego samego roku zdobył mandat poselski z listy nr 4 (PPSD) w okręgu nr 40 (Nowy Sącz). W Sejmie Ustawodawczym był reprezentantem PPS w Konwencie Seniorów oraz inicjatorem Komisji Kodyfikacyjnej RP, której struktury tworzył razem z innymi prominentnymi politykami. Działał w czterech komisjach między innymi prawniczej, która to pod jego przewodnictwem zyskała nową dynamikę.

W 1922 roku, przynależąc do listy poselskiej nr 2 (PPS), uzyskał kolejny mandat w okręgu wyborczym nr 44 (Nowy Sącz), a następnie w Sejmie I kadencji był aktywny w komisjach: prawniczej, konstytucyjnej oraz regulaminowej. Już jako przewodniczący Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów (od 2 lutego 1926) podjął się trudnych negocjacji politycznych, jednak jego misja utworzenia rządu zakończyła się niepowodzeniem. W 1926 roku, w imieniu ZPPS, zaproponował kandydaturę Józefa Piłsudskiego na prezydenta RP, co nie przyniosło oczekiwanego wyniku. Osobiście brał udział w wyborach 1 czerwca 1926, zdobywając zaledwie 56 głosów w Zgromadzeniu Narodowym.

W 1928 roku, kontynuując swoją polityczną karierę, zdobył poselską pozycję z listy PPS oraz listy państwowej. Od marca 1928 do stycznia 1930 roku był wicemarszałkiem Sejmu II kadencji, a jego działania w ramach komisji prawniczej miały na celu wdrażanie reform. Jednakże, zdrowie go zawiodło; w 1928 roku doznał ataku apopleksji, co przyczyniło się do paraliżu, przez co zrezygnował z aktywności politycznej. Zygmunt Marek był mężem Ady Marii Jadwigi Sarny. Miał dwoje dzieci: syna Tadeusza (inżyniera) oraz córkę Krystynę (profesor prawa międzynarodowego na Uniwersytecie w Genewie).

Ostatecznie zmarł i został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, a w 1936 roku w Nowym Sączu powstała tablica pamiątkowa ku jego czci.

Przypisy

  1. Konstanty Srokowski: N. K. N.: zarys historji Naczelnego Komitetu Narodowego, Kraków 1923 r., s. 146–147.
  2. Józef Musiałek: Rok 1914. Przyczynek do dziejów brygady Józefa Piłsudskiego, Kraków 1915 r., s. 19–20.

Oceń: Zygmunt Marek

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:9