Krypta Wieszczów Narodowych na Wawelu

---

Lokalizacja

Krypta jest umiejscowiona pod północnym ramieniem ambitu katedry, w pobliżu wejścia do kaplicy Lipskich.

Historia

Okoliczności powstania i znaczenie

Krypta Wieszczów Narodowych, urządzona w 1890 roku zgodnie z wizją Sławomira Odrzywolskiego, stanowi wynik starań o złożenie szczątków jednego z największych polskich poetów, Adama Mickiewicza, w zaszczytnej katedrze na Wawelu. Już po jego śmierci w 1855 roku pojawił się pomysł, aby miejsce ostatniego spoczynku Mickiewicza znajdowało się właśnie w tym symbolicznym miejscu. Po długiej wodzie tą ideą zajęto się na nowo w 1869 roku, kiedy powstał specjalny komitet.

Początkowo, nie udało się zrealizować tego zamiaru, ale starania podjęto ponownie w 1879 roku. Ostatecznie, po długim czasie oczekiwania, spełniono te marzenia i w 1890 roku, krypty na Wawelu stały się miejscem spoczynku dla znanych Polaków, a w szczególności dla tych, którzy przez swoje działania kształtowali narodową świadomość. Pomysł grzebania w tej świątyni wybitnych przedstawicieli narodu zrodził się po kongresie wiedeńskim, gdzie zaczęto chowają ważne postaci, takie jak książę Józef Poniatowski oraz Tadeusz Kościuszko.

Porównując to z praktyką znaną z Opactwa Westminsterskiego w Londynie, Polacy, pozbawieni własnej tożsamości państwowej, poprzez umieszczenie Mickiewicza w tym miejscu oddali mu hołd jako ważnej osobie dla narodu. Jego dzieła były bowiem źródłem nadziei na odzyskanie niepodległości. Późniejsze przybycie szczątków Mickiewicza oraz Juliusza Słowackiego do Wawelu uczyniło tę katedrę nie tylko miejscem uhonorowania monarchów, ale także „królów ducha”, oddając hołd najwybitniejszym przedstawicielom romantyzmu, których twórczość podtrzymywano narodowe wartości.

Sławomir Odrzywolski był odpowiedzialny za przystosowanie istniejącej krypta pod zabezpieczenie szczątków Mickiewicza w 1890 roku. Adaptacja ta miała miejsce w jednym z podziemi katedry, gdzie stworzono osobne, odseparowane miejsce, które nawiązywało do narodowości historycznych Polski, Litwy i Rusi – te tarcze zostały wyrzeźbione na łuku sklepienia. Na wschodniej ścianie dodano także mensę ołtarzową oraz mozaikę Matki Bożej Ostrobramskiej, która została wykonana w Wenecji. Całość prac zrealizował warsztat kamieniarski braci Trembeckich, używając materiałów o rodzimym pochodzeniu, a kapituła katedralna zastrzegła, iż Mickiewicz nie będzie leżał w kryptach królewskich, które uznano za zamknięte.

Pochówki Mickiewicza i Słowackiego

Na dzień 20 czerwca 1890 roku, specjalna delegacja wyruszyła po szczątki Adama Mickiewicza, które były złożone na cmentarzu w Montmorency. Po ceremonii, która miała miejsce 4 lipca tego samego roku w katedrze krakowskiej, trumnę zniesiono do nowo przygotowanej krypty. Umieszczono ją w sarkofagu zaprojektowanym przez Odrzywolskiego, z częstochowskiego marmuru, ozdobionym medalionem przedstawiającym wieszcza, wykonanym przez Stanisława Romana Lewandowskiego. Ponadto, na wieko sarkofagu wyrzeźbiono główki aniołów według modelu Michała Korpala. Nad sarkofagiem zawieszono lampę, której wierzchołek przypominał orła.

W dniu 28 czerwca 1927 roku, po licznych procedurach, udało się przywieźć prochy Juliusza Słowackiego z Paryża do Krakowa. Po uzyskaniu zgody metropolity krakowskiego, wybrano pustą kryptę obok Mickiewicza, usuwając ścianę dzielącą. Prace nad przystosowaniem odbyły się pod kierunkiem Adolfa Szyszko-Bohusza. Wówczas dodano kamienny fryz oraz specjalną podłogę. Sarkofag dla Słowackiego został stworzony na bazie czarnego marmuru krzesławickiego, przyozdobiony prostym krzyżem i wieńcami kutymi w srebro. Na końcu krypty ustawiono urnę z ziemią z grobu jego matki.

Symboliczny pochówek Norwida

Pod koniec XX wieku zrodziła się idea uhonorowania w krypcie Cypriana Kamila Norwida. W dniu 23 maja 1993 roku, z okazji 110. rocznicy jego śmierci, odsłonięto brązową tablicę poświęconą poecie, wykonania autorstwa Czesława Dźwigaja. Tablica ta została ufundowana przez Towarzystwo Pamięci Narodowej imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz duchownych związanych z katedrą, w tym księży Stanisława Małysiaka i Janusza Bielańskiego, a także kardynała Franciszka Macharskiego, metropolitę krakowskiego.

W 2001 roku zorganizowano symboliczny pochówek Norwida. Ze względu na brak możliwości odnalezienia jego szczątków, zainicjowano pobranie ziemi z jego grobu w Montmorency, co miało miejsce 24 czerwca. Uniemożliwione było odnalezienie oryginalnych szczątków, lecz urna z ziemią dotarła do Rzymu, gdzie 1 lipca papież Jan Paweł II poświęcił ją podczas mszy. Dnia 24 września, celebrowano 180. rocznicę urodzin Norwida, gdzie urna została umieszczona w niewielkiej niszy obok tablicy. W uroczystości uczestniczyli premier Jerzy Buzek oraz minister kultury Andrzej Zieliński. W trakcie tego wydarzenia odczytano list od Jana Pawła II, poświęcony Norwidowi.

Upamiętnienie Chopina

28 lutego 2010 roku w krypcie Wieszczów uhonorowano Fryderyka Chopina, wybitnego kompozytora i pianistę, współczesnego Mickiewiczowi oraz Słowackiemu. Z okazji 200. rocznicy jego urodzin odsłonięto medalion, odzwierciedlający podobiznę z jego nagrobka na cmentarzu Père Lachaise, prezentujący wybitną postać artysty. Projekt medalionu, wykonanego przez Wojciecha Kurdziela, umieszczono na wapiennej płycie z napisem „Wielkiemu artyście – naród”. Inspiracją do upamiętnienia Chopina byli kompozytor Stanisław Radwan oraz radna Małgorzata Radwan-Ballada, a medalion został ufundowany przez władze Krakowa.

Odsłonięcia dokonali Bogdan Zdrojewski, minister kultury, kardynał Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski oraz Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.

---

Oceń: Krypta Wieszczów Narodowych na Wawelu

---