Ulica Oleandry w Krakowie

---

Nazwa ulicy

Geneza określenia „Oleandry” budzi wiele wątpliwości i nie ma jednoznacznej interpretacji. Istnieje kilka teorii dotyczących pochodzenia tej nazwy. Jedna z nich sugeruje, że może ona być związana z krzewami oleandrów, które były eksponowane w szpalerze podczas wystawy zorganizowanej w 1912 roku. Kolejna hipoteza wskazuje, że termin ten mógł wywodzić się od słowa „olędry”, które stosowano w odniesieniu do zarośli nadrzecznych znajdujących się w pobliżu kościoła Norbertanek. Jednakże ta koncepcja nie znajduje potwierdzenia w dostępnych zapisach historycznych.

Inna teoria sugeruje, że słowo to ma swoje korzenie w żartobliwym określeniu „oleandry”, które używano w odniesieniu do krzaków wikliny porastających teren w sąsiedztwie obecnej ulicy.

Ulica zyskała swoją nazwę w 1932 roku, aby oddać hołd teatrzykowi oraz różnorodnym wydarzeniom, które miały miejsce w tej okolicy. Sama ulica została założona kilka lat wcześniej.

Historia

W rejonie dzisiejszej ulicy, tuż obok alei Adama Mickiewicza, znajdował się w drugiej połowie XIX wieku Bastion I ½ „Na Piasku”, który został zbudowany około 1866 roku. Obiekt ten był częścią austriackiej Twierdzy Kraków. W wyniku wycofania się armii austriackiej oraz przekazania dawnych umocnień miastu, bastion ten został wyburzony na początku XX wieku.

W 1912 roku na tym terenie zorganizowano Wystawę Architektury i Wnętrz w Otoczeniu Ogrodowym. W trakcie tego wydarzenia powstał teatr ogródkowy „Oleandry”, znany również jako „Pod oleandry”. Nazwa ta została prawdopodobnie nadana przez Leona Wyrwicza. W późniejszym okresie, pod koniec swojego istnienia, teatr ten przyjął nazwę „Bagatela”, która została przekazana innemu teatrowi usytuowanemu na rogu ulic Karmelickiej oraz Krupniczej.

W sierpniu 1914 roku, Józef Piłsudski, wśród młodzieży zrzeszonej w polskich towarzystwach kulturalnych i sportowych, utworzył na Oleandrach I Kompanię Kadrową. Kwatera kompanii znajdowała się w budynku byłego teatru, z którego to oddział wymaszerował 4 sierpnia w kierunku Kielc, burząc po drodze słupy graniczne w Michałowicach. Liczba żołnierzy wynosiła nieco ponad 140, co stanowiło zaledwie zalążek przyszłego Wojska Polskiego — był to pierwszy regularny oddział polskiego wojska od czasu zakończenia powstania styczniowego.

W celu upamiętnienia tych historycznych wydarzeń, jedną z warszawskich ulic nazwano na cześć Oleandrów.

Zabudowa

Jest to ulica, która wyróżnia się architekturą użyteczności publicznej. Zbudowana zostały głównie w okresie międzywojennym, co sprawia, że posiada ciekawą historię oraz znaczenie kulturowe.

• ul. Oleandry 1 (al. 3 Maja 5) – Dom studencki im. Prezydenta Mościckiego, zaprojektowany przez Wacława Krzyżanowskiego w roku 1924, obecnie funkcjonuje jako Hotel Studencki „Żaczek” oraz SCK Rotunda,
• ul. Oleandry 2 (al. 3 Maja 7) – Dom im. Józefa Piłsudskiego, zrealizowany przez Adolfa Szyszko-Bohusza i Stefana Strojka w 1928 roku; na elewacji znajduje się rzeźba autorstwa Antoniego Kostrzewy, która przedstawia Piłsudskiego z datą 6 sierpnia 1914 oraz symbolami legionowymi,
• ul. Oleandry 2a – historyczne Collegium Geologicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, które pełniło funkcję siedziby Instytutu Nauk Geologicznych UJ w latach 1962-2017; od 2019 roku znajduje się tam Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ,
• ul. Oleandry 3 (al. Mickiewicza 22) – nowoczesny budynek Biblioteki Jagiellońskiej,
• ul. Oleandry 4 – Miejski Dom Wycieczkowy, zaprojektowany przez Edwarda Kreislera w 1922 roku; od roku 1959 służy jako schronisko Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych.

Wzdłuż tej ulicy można również dostrzec budynki Uniwersytetu Rolniczego oraz Uniwersytetu Pedagogicznego.

---

Oceń: Ulica Oleandry w Krakowie

---