Andrzej Zaucha

---

Życiorys

Rodzina i edukacja

Andrzej Zaucha przyszedł na świat 12 stycznia 1949 roku w Krakowie, gdzie spędził swoje dzieciństwo na malowniczych Pychowicach. Był synem Matyldy Zauchy-Feit oraz Romana Zauchy (1922–1989). Jego rodzina muzyczna miała znaczący wpływ na jego późniejszą karierę – wujek grał na trąbce, a ojciec, zafascynowany muzyką, śpiewał oraz występował w zespołach grających na przyjęciach. Niestety, matka musiała zmierzyć się z uzależnieniem męża od hazardu oraz alkoholu, co ostatecznie doprowadziło do ich rozwodu, kiedy Andrzej miał jedynie sześć lat.

Już w wieku ośmiu lat zadebiutował na scenie, zastępując ojca jako perkusista w zespole. Pomimo młodego wieku, często występował w jego imieniu na koncertach. W szkole podstawowej brał udział w muzycznych składach, gdzie tworzył muzykę taneczną. Jednocześnie był ministrantem, śpiewał w kościele i grał na klarnecie. Uczył się w VIII Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie, ale przerwał naukę w klasie maturalnej, by ukończyć dwuletnią szkołę zawodową na kierunku zecera.

Kariera sportowa

W młodości Andrzej rozwijał swoje talenty sportowe, grając w piłkę nożną w Klubie Kolejarza oraz wyczynowo pływając. Podczas nauki w szkole średniej postanowił spróbować swoich sił w kajakarstwie, gdzie specjalizował się w dystansach 300 m, 500 m oraz 1000 m. Jego zaangażowanie w tę dziedzinę przyniosło owoce – zyskał trzy medale mistrzostw. Podczas mistrzostw Polski juniorów w 1963 roku jego osada „czwórka” zdobyła brązowy medal, a w kolejnych latach zdobył złote medale w „jedynce” oraz „czwórce”. Młody Zaucha był rozważany jako kandydat do reprezentacji Polski na Letnie Igrzyska Olimpijskie 1964 w Tokio, jednak ostatecznie odstąpił od planów sportowych, decydując się na karierę muzyczną.

Kariera artystyczna

Andrzej był muzycznym samoukiem, swoją przygodę z muzyką rozpoczął w amatorskim zespole Czarty, którym kierował Janusz Gajca. Wkrótce potem stał się solistą grupy Telstar, również z tej samej stajni. W 1966 roku pierwszy raz wystąpił w klubach studenckich. W 1969 roku dołączył do jazz-rockowej grupy Dżamble i zadebiutował na Balu Architekta w Teatrze Kolejarza. W tym samym roku brał udział w festiwalu Jazz nad Odrą, a dwa lata później wydał album „Wołanie o słońce nad światem”. Również w 1971 roku trafił do krakowskiej grupy Anawa, z którą nagrał piosenki takie jak: „Abyś czuł”, „Ta wiara” czy „Linoskoczek”. W latach 1973–1979 koncertował w zespołach muzycznych poza granicami kraju, w takich lokalizacjach jak Niemcy, Austria czy Holandia. W 1976 roku zabrał się dodatkowo za grę na saksofonie.

W 1980 roku Andrzej rozpoczął karierę solową, występując w musicalu „Pozłacany warkocz” Katarzyny Gärtner. Do jego największych hitów należą utwory takie jak „Kochaj człowieka” oraz „Ballada o rannym wstawaniu”, które nagrał z bluesowym zespołem Kasa Chorych. W 1983 roku zadebiutował swoim pierwszym albumem solowym „Wszystkie stworzenia duże i małe”, który zyskał popularność dzięki tytułowemu przeboju nagranemu wspólnie z Ewą Bem. W roku 1984 nagrał utwór „Cieplej” z Adrianną Biedrzyńską. Zobaczyć go można było także na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie od 1985 roku regularnie występował.

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych Zaucha zaczął występować na ekranie, pojawiając się w filmach takich jak „Miłość z listy przebojów” Marka Nowickiego i „Misja specjalna” (1987) Janusza Rzeszewskiego. W 1987 roku ukazał się jego drugi solowy album zatytułowany „Stare, nowe, najnowsze”, na którym znalazły się utwory: „Myśmy byli sobie pisani”, „Bądź moim natchnieniem” czy „C’est la vie – Paryż z pocztówki”. W 1988 roku znów nawiązał kontakt z festiwalami, zdobywając wyróżnienie za „Byłaś serca biciem” na 25. KFPP w Opolu.

W 1989 roku Andrzej Zaucha obchodził jubileusz 20-lecia swojej kariery scenicznej. Planowano z tej okazji jego koncert w Krakowie. Ponadto występował w kameralnym spektaklu „Kur zapiał” w Teatrze STU. Na 26. KFPP z kolei zdobył wyróżnienie za „O cudzie w tancbudzie” oraz nagrodę prezydenta miasta Opola. W tym samym czasie wydał album z big-bandem Wiesława Pieregorólki, zatytułowany po prostu „Andrzej Zaucha”. Na koniec roku 1989 planował koncerty, jednak los miał dla niego inne plany.

Zamach i śmierć

Po zaskakującej śmierci żony w 1989 roku, Andrzej poznał aktorkę Zuzannę Leśniak. Z czasem ich relacja zaczęła się rozwijać, co rodziło spekulacje o potencjalnym związku. Leśniak zmagała się z problemami w małżeństwie z reżyserem Yves’em Goulais, a Andrzej borykał się z depresją po stracie żony, Elżbiety. Chociaż wydawało się, że planują wspólną przyszłość, ich związek komplikował się.

10 października 1991 roku Zaucha i Leśniak zagrali w spektaklu „Pan Twardowski” w Teatrze STU w Krakowie. Po przedstawieniu, na parkingu, zostali zaatakowani przez Goulaisa, który zazdrosny o relację swojej żony oddał dziewięć strzałów z nielegalnego karabinu. Andrzej zginął na miejscu, a rykoszet tragicznie zabił Zuzannę. Aktorka zmarła w Szpitalu im. Jana Pawła II po walce o życie. Andrzej został pochowany 16 października 1991 roku na cmentarzu Batowickim w Krakowie. Historia ich morderstwa znalazła swoje odzwierciedlenie w książce Janusza Wiśniewskiego „I odpuść nam…”, wydanej w 2015 roku.

Życie prywatne

Andrzej Zaucha prowadził życie osobiste, które było przepełnione miłością i tragedią. Był żonaty z Elżbietą z d. Witkowską, którą poznał w 1966 roku. Niestety, ich wspólne życie zakończyło się zbyt wcześnie, gdyż Elżbieta zmarła 31 sierpnia 1989 roku na skutek udaru mózgu, mając zaledwie 39 lat.

Para miała córkę, Agnieszkę, która przyszła na świat w 1974 roku. Grób Andrzeja i Elżbiety Zauchów znajduje się na krakowskim cmentarzu Batowickim, w kwaterze A5A-7-8, gdzie mieszkańcy oraz fani artysty mogą oddać hołd tej wyjątkowej rodzinie. Można go znaleźć pod adresem cmentarzu Batowickim.

Dyskografia

W dorobku Andrzeja Zauchy znajdują się liczne albumy, które stanowią ważny element polskiej muzyki. Oto przegląd jego albumów studyjnych:

• Wołanie o słońce nad światem (1971) – z zespołem Dżamble,
• Anawa (1973) – z zespołem Anawa,
• Wszystkie stworzenia duże i małe (1983),
• Stare, nowe, najnowsze (1987),
• Andrzej Zaucha (1989),
• Kolędy w teatrze STU (1991) – wspólnie z Haliną Frąckowiak i Alicją Majewską,
• Ostatnia płyta, Selles Records (1992).

Kompilacje, które wyszły spod jego ręki, to:

• Andrzej Zaucha (1991),
• Drzazgi (1992),
• Złota kolekcja – Czarny Alibaba (1999),
• The Best – Byłaś serca biciem (2004),
• To Co Zostało, PR Katowice (2017),
• Dwa kroki w chmurach (2023).

Z kolei do jego singli należą:

• „Wieczór nad rzeką zdarzeń”/„Dom złej dziewczyny” (1980),
• „Spocznij Kapturku – zaraz cię zjem, czyli marzenia głodnego wilka”/„Wszystkie stworzenia duże i małe” (1983).

Każdy z tych albumów i singli miał ogromny wpływ na kształtowanie się polskiej sceny muzycznej, a jego twórczość do dziś inspiruje wielu artystów.

Filmografia

Obsada

W latach 1980 do 1991 Andrzej Zaucha miał zaszczyt brać udział w wielu produkcjach filmowych, które odznaczały się różnorodnością ról i gatunków.

• 1980: Pozłacany warkocz,
• 1985: Miłość z listy przebojów – wcielił się w postać Piotra Ujmy (śpiew), będąc również członkiem obsady muzycznej,
• 1986: Siedmiomilowe buty – pełnił rolę narratora (głos),
• 1987: Misja specjalna – wystąpił jako piosenkarz,
• 1989: Włos – ponownie działał jako narrator (głos),
• 1989: Smoczek żarłoczek – odegrał rolę mężczyzny z dziecięcym wózkiem oraz pełnił funkcję narratora (głos),
• 1991: Trzy dni bez wyroku – wcielił się w postać fałszerza.

Każda z tych ról przyczyniła się do jego uznania jako wszechstronnego artysty w polskim kinie.

Wykonanie piosenek

Oprócz ról aktorskich, Andrzej Zaucha również angażował się w wykonanie muzyki do różnorodnych produkcji w latach 1984-1990, co dodatkowo podkreśla jego talent artystyczny.

• 1984–1985: Przybysze z Matplanety – czołówka, tyłówka,
• 1985: Zielone radości,
• 1988: Och! Pampalini!!!,
• 1990: Gumisie – czołówka (polski dubbing).

Jego zaangażowanie w projekty muzyczne pokazuje, jak ważny był dla niego świat dźwięków i melodyjnych interpretacji. Jako artysta, Zaucha pozostawił niezatarte ślady zarówno w filmie, jak i muzyce.

Upamiętnienie

Andrzej Zaucha, znany z niezwykłej kariery muzycznej, doczekał się wielu form upamiętnienia po swojej tragicznej śmierci. W 1992 roku, zaledwie rok po jego odejściu, na rynku ukazał się jego czwarty album zatytułowany Ostatnia płyta, stworzony z muzyką Jerzego Dobrzyńskiego i tekstami Zbigniewa Książka.

Rok później, w 1993 roku, premierę miał dokumentalny film Pan na Księżycu, który poświęcony był zarówno życiu, jak i karierze artysty. Dodatkowo, tej samej roku, ukazała się książka autorstwa Małgorzaty i Tomasza Bogdanowiczów pt. Andrzej Zaucha – krótki, szczęśliwy żywot.

W 1995 roku, w krakowskim Teatrze Bückleina odbył się wyjątkowy koncert pod nazwą Nieobecność nie usprawiedliwiona, w całości poświęcony piosenkom Zauchy. Natomiast w 2006 roku, w ramach 42. Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie, zorganizowano koncert prezentujący utwory jego autorstwa.

Od 2009 roku, corocznie odbywa się festiwal „Serca Bicie”, który jest dedykowany pamięci tego znakomitego muzyka. W 2009 roku, Kuba Badach wydał album Tribute to Andrzej Zaucha, na którym zarejestrował swoje interpretacje kultowych przebojów artysty.

14 czerwca 2015 roku nastąpiła uroczystość odsłonięcia pamiątkowej gwiazdy Zauchy w Alei Gwiazd Polskiej Piosenki w Opolu, a ten wzruszający moment miał miejsce przy udziale przyjaciela artysty – znanego piosenkarza i muzyka Zbigniewa Wodeckiego.

Sześć lat później, w 2016 roku, na rynku zadebiutował album kompilacyjny pt. Andrzej Zaucha 1949-1991. DJ mix na 25 lat nieobecności. Kolejnym ważnym wydarzeniem był spektakl Zaucha. Welcome to the.prl autorstwa Adama Biernackiego, który miał swoją premierę w 2018 roku i ukazywał życie Zauchy po próbie zamachu na jego życie.

W 2020 roku na najbardziej zainteresowanych czekała biografia artysty pt. Serca bicie, napisana przez Katarzynę Olkowicz i Piotra Barana. Również Reni Jusis stworzyła swoją wersję przeboju Zauchy „Byłaś serca biciem”, który znalazł się na jej albumie Zakręcona z 1998 roku. Elektroniczna wersja tego utworu została również nagrana przez zespół Ballady i Romanse na potrzeby ścieżki dźwiękowej do filmu Córki dancingu z 2016 roku.

Piosenka „Pomyłka” rapera Sokoła z albumu Wojtek Sokół, wydanego w 2019 roku, nawiązuje do życia oraz tragicznej śmierci Zauchy. Ponadto, utwór „Cios” z debiutanckiego albumu zespołu Bios również odnosi się do tego smutnego wydarzenia.

W 2022 roku, z okazji upamiętnienia, na budynku przy ul. Partyzantów w Gdańsku odsłonięto mural z wizerunkiem Zauchy, co stanowi kolejny dowód na jego trwałe dziedzictwo w polskiej muzyce.

---

Oceń: Andrzej Zaucha

---