Janusz Muniak

---

Życie i twórczość

Dzieciństwo i wczesna młodość

Janusz Muniak, będąc jeszcze dzieckiem, rozpoczął swoją muzyczną edukację w wieku dziesięciu lat, ucząc się gry na skrzypcach w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia z siedzibą przy ul. Basztowej w Krakowie. Już wkrótce jego zainteresowanie przerodziło się w pasję do klarnetu, a następnie saksofonu. W trakcie kształcenia w Średniej Szkole Muzycznej, za sprawą Alojzego Thomysa, Muniak rozwijał swoje zainteresowania muzyką taneczną, lirycznym dixielandem, chicagowskim stylem jazzowym oraz swingiem, czerpiąc inspirację od wielkich saksofonistów, takich jak Coleman Hawkins, Ben Webster i Stan Getz.

W wieku siedemnastu latMuniak po raz pierwszy spróbował swoich sił w jazzie, regularnie występując w lokalnych knajpach, aby wesprzeć swoją rodzinę finansowo.

Rozwój kariery

Debiut artysty miał miejsce w 1960 roku w zespole Witolda Miszczaka w Lublinie. Trzy lata później Tomasz Stańko zaproponował Muniakowi dołączenie do grupy Jazz Darings, która była pionierką free jazzu w Europie, inspirowaną kwartetem Ornette’a Colemana. W 1964 roku Muniak wystąpił po raz pierwszy na prestiżowym festiwalu Jazz Jamboree w Warszawie w składzie zespołu Andrzeja Trzaskowskiego. W styczniu 1965 roku, pod kierownictwem Trzaskowskiego, Muniak nagrał historyczny utwór zatytułowany „Synopsis”. Jest to kompozycja dodekafoniczna łącząca różnorodne elementy, takie jak serializm, polimetria oraz kontrolowany aleatoryzm, która znalazła swoje miejsce na albumie The Andrzej Trzaskowski Quintet, wydanym w serii Polish Jazz. W trakcie tego nagrania Muniak wykazał się znakomitymi partiami solowymi na saksofonie.

Po rekordzie, Muniak stał się częścią stałego składu Kwintetu Trzaskowskiego, w którym przez dwa lata grał wspólnie z amerykańskim trębaczem Tedem Cursonem, wcześniej związanym z formacją Charlesa Mingusa. Na przełomie 1965 i 1966 roku nagrał z zespołem płytę „Seant”, wydaną jako The Andrzej Trzaskowski Sextet, i odbył trasę koncertową po Europie, obejmującą Włochy, Szwajcarię, Jugosławię, Belgię i Niemcy, która zakończyła się występem na festiwalu jazzowym w Norymberdze. W międzyczasie wszedł w współpracę z Krzysztofem Komedą, dzięki czemu koncertował i nagrywał wiele utworów, takich jak „Cages” czy „Laterna Magica”, publikowanych na płytach Zofia Komeda Presents Krzysztof Komeda – Moja Ballada i The Complete Recordings of Krzysztof Komeda. W lecie 1965 roku wystąpił z Komedą na festiwalu w Bledzie w Jugosławii.

Niezależnie od zaangażowania w projekty Komedy i Trzaskowskiego, Muniak współpracował z Tomaszem Stańko. Jego zespół Jazz Darings, po dołączeniu Zbigniewa Seiferta, zmienił nazwę na Tomasz Stańko Quintet, z którym nagrał albumy Music for K (1970) i Stańko (W Pałacu Prymasowskim) (1973), a także w Niemczech, Jazzmessage from Poland (1972) i Purple Sun (1973). Koncerty Muniaka na festiwalu w Pori oraz podczas trasy w USA w 1973 roku, w tym w Nowym Jorku, przyniosły mu dużą popularność.

W drugiej połowie lat 60. Muniak przeniósł się z Krakowa do Warszawy i dołączył do Orkiestry Polskiego Radia, gdzie pod dyrekcją Edwarda Czernego i Bogusława Klimczuka brał udział w licznych sesjach radiowych, w tym nagrywając muzykę Jerzego „Dudusia” Matuszkiewicza do popularnych seriali telewizyjnych. Wyprzedził inne jazzowe osobistości, współpracując z artystami rockowymi, jeszcze przed Zbigniewem Namysłowskim i Włodzimierzem Nahornym. Na pierwszym albumie Czesława Niemena grał sekcję dęciaków w utworze „Dziwny jest ten świat”.

Muniak był aktywny nie tylko w projekcie radiowym, ale także współtworzył wiele innych zespołów muzycznych, grając w Orkiestrze Polskiego Radia i Telewizji Studio S1 pod kierownictwem Andrzeja Trzaskowskiego oraz w Big Bandzie Polskiego Radia. Jako muzyk sesyjny, współpracował z popularnymi zespołami: Niebiesko-Czarni, Dżamble, Skaldowie, Quorum, Maryla Rodowicz, Stan Borys, Piotr Figiel, No To Co, a także w duecie Danuta Rinn i Bogdan Czyżewski.

W latach 70. okresowo grywał również na luksusowych statkach pasażerskich Norwegian Cruise Line, odbywając liczne rejsy dookoła świata. Od 1972 do 1977 roku występował z innymi osobistościami polskiego jazzu w Stowarzyszeniu Popierania Prawdziwej Twórczości „Chałturnik”, które parodiowało popularne hity. Jednym z ich największych sukcesów był utwór „Kto tak pięknie gra?” – zrealizowany z wykorzystaniem struktury przedwojennego standardu Sweet Sue. Szczególną popularność przyniosła mu również piosenka „Moja droga, ja Cię kocham”, którą nagrał w duecie z Łucją Prus, będąca parodią hitu Bobby’ego Vintona „My Melody of Love”.

Muniak jako lider i uznany artysta

Od 1976 roku Muniak z powodzeniem pełnił rolę lidera, zakładając własne zespoły. Po powrocie do Krakowa, zainaugurował swoją działalność jako lider z autorskim Kwintetem, w którym znalazło się wielu utalentowanych muzyków młodszego pokolenia, takich jak perkusista Jerzy Bezucha, gitarzysta Marek Bliziński, basista Andrzej Dechnik oraz pianista Paweł Perliński. W 1979 roku utworzył kwartet z gitarzystą Jarosławem Śmietaną, a następnie powołał do życia zespół Janusz Muniak Quartet. Działając w trudnych warunkach, nie zrażony kryzysem, Muniak kontynuował tradycję organizowania Zaduszek Jazzowych w Krakowie, które są najstarszym festiwalem jazzowym w Europie.

W 1978 roku, według corocznej ankiety magazynu Down Beat, jego nazwisko znalazło się w gronie najwybitniejszych saksofonistów tenorowych, uznawanych za zasługujących na szersze uznanie. W 1980 roku jego koncert z Kwartetem Janusza Muniaka z Donem Cherrym zyskał ogromne uznanie podczas Jazz Jamboree. Pięć lat później zespół Muniaka wystąpił na tym samym festiwalu z legendarnym pianistą Hankiem Jonesem. Jego występy odbywały się zarówno w Polsce, jak i zagranicą, w momencie, gdy pojawiał się na festiwalach jazzowych, takich jak Zaduszki Jazzowe w Krakowie, Jazz Jamboree, Summer Jazz Festival Kraków, Festival International de Jazz de Montréal w Kanadzie, Leverkusener Jazztagen w Niemczech oraz wiele innych estymowanych wydarzeń w Europie i poza nią.

Wielokrotnie współpracował z najlepszymi muzykami jazzowymi, takimi jak Tomasz Stańko, Zbigniew Seifert, Krzysztof Komeda, Adam Makowicz, Wojciech Karolak, Jan Ptaszyn Wróblewski, Zbigniew Namysłowski, Andrzej Trzaskowski, Krzysztof Sadowski, Andrzej Dąbrowski, Włodzimierz Nahorny, Roman Dyląg, Jan Jarczyk, Ryszard Styła, Jarosław Śmietana, Ewa Bem, Łucja Prus, Andrzej Zaucha, Andrzej Rosiewicz, Michał Urbaniak. Również uczestniczył w projektach z zespołami takimi jak Novi Singers, Dżamble, Skaldowie oraz Bemibek i Dżem.

Janusz Muniak miał szansę grać z międzynarodowymi sławami jak: Ronnie Burrage, George Cables, James Cammack, Don Cherry, Ted Curson, Art Farmer, Dexter Gordon, czy Wynton Marsalis. W ciągu lat jego wkład w jazz przyniósł mu tytuł najlepszej polskiej saksofonisty, przyznany przez magazyn Jazz Forum – European Jazz Magazine, a w szczególności doceniony w plebiscycie Jazz Top 2011.

Śmierć

Ostatni występ Muniaka miał miejsce w sylwestrową noc 2015 roku w jego krakowskim klubie. Wkrótce po tym, na początku stycznia 2016 roku, z powodu poważnego zawału serca trafił do szpitala w Krakowie, gdzie został wprowadzony w stan śpiączki farmakologicznej. Zmarł w niedzielę, 31 stycznia 2016 roku o godzinie 13:10. Jego pogrzeb odbył się 5 lutego 2016 roku o godzinie 13:40, po mszy świętej w kaplicy cmentarnej, na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, gdzie artysta spoczął w alei zasłużonych.

Dyskografia

Albumy autorskie

Janusz Muniak to jeden z najbardziej znaczących artystów na polskiej scenie jazzowej. W swoim dorobku ma wiele albumów, które pokazują jego nieprzeciętny talent jako muzyka. Oto niektóre z jego autorskich dzieł:

• 1978 Question Mark – Janusz Muniak Quintet – Polish Jazz vol. 54 (LP, Polskie Nagrania „Muza” – SX 1616),
• 1983 Placebo – Janusz Muniak (LP, Poljazz – PSJ-115),
• 1986 Janusz Muniak Quartet – Janusz Muniak Quartet (LP, PolJazz – PSJ-138),
• 1994 You Know These Songs? – Janusz Muniak (GOWI Records – CDG 14),
• 1995 Not So Fast – Janusz Muniak (GOWI Records – CDG 28),
• 1997 One And Four – Janusz Muniak (GOWI Records – CDG 45),
• 1999 Spotkanie – Janusz Muniak, Wojciech Karolak, Kazimierz Jonkisz (Cracovia Music – Productions – Records – CMPR 0002 CD),
• 2000 Just Friends – Janusz Muniak (Not Two Records – MW 714-2),
• 2002 Annie – Janusz Muniak Quartet (Not Two Records – MW 746-2),
• 2015 Contemplation – Janusz Muniak (Universal Music Polska Sp. z o.o., Inspirafon – INS03).

Albumy z udziałem Muniaka

Artysta miał również zaszczyt współpracować ze znakomitymi muzykami, tworząc niezwykłe projekty. Oto niektóre albumy, w których można usłyszeć Janusza Muniaka:

• 1965 Andrzej Trzaskowski Quintet, Andrzej Trzaskowski Quintet – Polish Jazz vol. 4 (Polskie Nagrania „Muza” XL 0258),
• 1966 Moja Ballada – Krzysztof Komeda – nagranie opublikowane w 1998 r. jako Krzysztof Komeda; seria: Zofia Komeda Presents – vol. 4 (Power Bros Records – PB 00161),
• 1967 Dziwny jest ten świat – Niemen (Polskie Nagrania Muza – XL 0411),
• 1967 Seant – The Andrzej Trzaskowski Sextet – Polish Jazz vol. 11 (PN Muza XL 0378),
• 1968 My Own Revolution – Novi Singers – Polish Radio Jazz Archives – 24 (Polskie Radio – PRCD 1670, 2016),
• 1969 Jazz Studio Orchestra of Polish Radio – Polish Jazz vol. 19 (PN Muza XL 0569),
• 1969 Spacer Brzegiem Morza – Zespół Instrumentalny Tadeusza Prejznera (Pronit – SXL 0749),
• 1970 Krzysztof Sadowski and His Hammond Organ – Krzysztof Sadowski – Polish Jazz vol. 21 (PN Muza XL 0606),
• 1970 Torpedo – Novi Singers (Polskie Nagrania Muza – SXL 0657),
• 1970 Krzyczę Przez Sen – Stan Borys (Polskie Nagrania Muza – XL/SXL 0681),
• 1970 Cztery Pory Roku – No To Co i Piotr Janczerski (Pronit – SXL 0668),
• 1970 Ty – Skaldowie (Polskie Nagrania Muza – XL 0634),
• 1970 / 1999 / 2004 Music for K – Tomasz Stańko Quintet – Polish Jazz vol. 22 (PN Muza XL 0607),
• 1971 Wołanie o słońce nad światem – Dżamble (Polskie Nagrania „Muza” SXL-0704; reedycja w latach 1987, 1993, 2002, 2013),
• 1971 Piotr – Piotr Figiel (Pronit – XL 0801),
• 1972 Jazzmessage from Poland – Tomasz Stańko Quintet (JG-Records – JG 030),
• 1972 Wyznanie – Maryla Rodowicz (Pronit – SXL 0806),
• 1972 Do Zakochania Jeden Krok – Andrzej Dąbrowski (Pronit – SXL 0768),
• 1972 Rock-Opera Naga – Niebiesko-Czarni (Polskie Nagrania Muza – XL 0881 – SXL 0882),
• 1973 Purple Sun – Tomasz Stańko Quintet (Calig – CAL 30 610),
• 1973 Rien Ne Va Plus – Novi Singers (Polskie Nagrania Muza – SXL 1009),
• 1973 Sprzedawcy glonów – Studio Jazzowe Polskiego Radia – Jan Ptaszyn Wróblewski (Polskie Nagrania Muza – SXL 1141),
• 1973 All Stars After Hours – Night Jam Session In Warsaw 1973 – Recorded live at the Congress Hall, Jazz Jamboree ’73 – Warsaw, October 1973 – Polish Jazz – Vol. 37 (Polskie Nagrania Muza – SXL 1033),
• 1973 Wszystkim zakochanym – Skaldowie (Polskie Nagrania Muza – XL 0887),
• 1974 Andrzej Dąbrowski – Andrzej Dąbrowski (Pronit – SXL 1093),
• 1974 Rok – Maryla Rodowicz (Pronit – SXL 1099),
• 1974 Zdzisława Sośnicka – Zdzisława Sośnicka (Polskie Nagrania Muza – SXL 1073),
• 1974 Five, Four, Three – Novi Singers (Polskie Nagrania Muza – SX 1120),
• 1975 SPPT Chałturnik i Andrzej Rosiewicz – SPPT Chałturnik i Andrzej Rosiewicz (Poljazz – Z-SX 0599),
• 1975 Koncert Podwójny Na Pięciu Solistów i Orkiestrę – strona A: Jan Jarczyk – Studio Jazzowe PR I Soliści / strona B: Piosenki Rosyjskie W Wykonaniu Czesława Niemena – PSJ Club No. 6 (Poljazz – ZSX 0553),
• 1975 Easy! – Wojciech Karolak (Polskie Nagrania Muza – SX 1069),
• 1976 Kto Tak Pięknie Gra – SPPT Chałturnik (Polskie Nagrania Muza – SX 1406),
• 1977 Zbigniew Namysłowski – Zbigniew Namysłowski (Polskie Nagrania Muza – SX 1493),
• 1979 Go Ahead – Extra Ball – Polish Jazz – Vol. 59 (Polskie Nagrania Muza – SX 1795),
• 1979 Sadowski – Swing Party – Krzysztof Sadowski (Polskie Nagrania Muza – SX 1796),
• 1982 Grand Standard Orchestra – Grand Standard Orchestra p/d Jana Ptaszyna Wróblewskiego (PolJazz – PSJ-98),
• 1983 Stańko (W Pałacu Prymasowskim) – Tomasz Stańko – Tomasz Stańko Quintet (PolJazz PSJ 97),
• 1984 Towarzystwo Nostalgiczne Swingulans – Towarzystwo Nostalgiczne Swingulans (Polskie Nagrania Muza – SX 2218),
• 1986 From One To Four – Jarosław Śmietana (Wydawnictwo Anex – AN 328, 2009),
• 1989 Wiesław Pieregorólka – Big Band (Polskie Nagrania Muza – SX 2564),
• 1995 A Time For Love – Andrzej Dąbrowski (Polonia Records CD 036),
• 2003 Follow the Soul – Piotr Lemańczyk (Allegro (4) – 006),
• 2004 A Story Of Polish Jazz – Jarosław Śmietana (JSR Records – CD JSR 004),
• 2005 Wonderland – Beata Przybytek (Not Two Records – MW 767-2),
• 2007 Droga do ciebie – Lora Szafran, Bogdan Hołownia (4everMUSIC – 025),
• 2007 Polish Standards – Śmietana, Karolak, Czerwiński (JSR Records – CD JSR 007),
• 2008 Andança – Grażyna Auguścik & Paulinho Garcia (GMA Records – 1724-9).

Albumy-kompilacje

Ponadto, Janusz Muniak pojawiał się również na wielu kompilacjach, które pozwalają odkryć jego różnorodność oraz wkład w polski jazz:

• 1964 Jazz Jamboree 1964, vol. 2 (Muza XL0240),
• 1971 Internationales New Jazz Meeting Auf Burg Altena – Various – 2. C1: Tomasz Stanko Quintet – No Name Piece (JG-Records – JG 027/028),
• 1974 / 1976 Muzyka Krzysztofa Komedy – Krzysztof Komeda (PSJ Klub Płytowy; Polskie Nagrania Muza – Z-SXL 0558, Polskie Nagrania Muza – Z-SXL 0559, Polskie Nagrania Muza – Z-SXL 0560, Polskie Nagrania Muza – Z-SXL 0561),
• 1980 Jazz Jamboree ’80 – Don Cherry i Janusz Muniak Quartet (Polskie Nagrania Muza – SX 1983),
• 1984 Bratislava Jazz Days 1983 – V. V. System International (Opus – 9115 1536–37),
• 1989 Novi Singers – Polish Jazz Vol. 6 (Polskie Nagrania Muza – PNCD 029),
• 1989 Komeda – Muzyka Krzysztofa Komedy 4 (Poljazz – Z-SXL 0561),
• 1989 Tomasz Stańko – Polish Jazz Vol. 8 (Polskie Nagrania Muza – PNCD 031),
• 1999 Novi Singers – Vocal Jazz From Poland 1965-75 (Jazzanova Compost Records – JCR 006),
• 1999 Go Right – Jazz From Poland 1963-75 (Jazzanova Compost Records – JCR 008),
• 2000 The Best of Cracow Jazz – Various (Cracjazz),
• 2000 Krzyczę Przez Sen …Plus… Szukam Przyjaciela – Stan Borys (Yesterday – 830988517-2, Polskie Nagrania Muza – 830988517-2),
• 2002 Jazz w Polsce – Antologia = Jazz In Poland Anthology – Various (Polskie Radio S.A. – PRCD 271-276),
• 2009 Polskie Zespoły Jazzowe – Nasze Najlepsze – Various (2 × CD, Rzeczpospolita – Tom 5/J, seria: Magiczny Świat Jazzu – Tom 5),
• 2010 We Love Polish Jazz Podcast Mixed by Bonny Larmes (Adept Studio – AS 010),
• 2014 Jazz In Polish Cinema – Various (Jazz On Film Records – JOF002),
• 2015 Kolekcja Muzeum Narodowego: Trasa M-Z – Various (Warner Music Poland – 4 60747 3, Warner Classics – 4 60747 3, Pomaton Classics – 4 60747 3),
• 2015 Polska Nostalgia 70+ – Various (Polskie Radio – PRCD 1921),
• 2016 Historia Zespołu Skaldowie – Skaldowie (Kameleon Records – KAMCD 14),
• 2016 Joachim Kühn Trio, Albert Mangelsdorff Quintet, Andrzej Trzaskowski Sextet – Jazz Jamboree ’65 Volume 02 – Polish Radio Jazz Archives – 27 (Polskie Radio – PRCD 2059).

Ordery i odznaczenia

Janusz Muniak był wybitnym muzykiem jazzowym, którego działalność artystyczna została doceniona przez wiele instytucji i organizacji. Wśród nagród i odznaczeń, które zdobył, należy wymienić:

• 1962: Złoty Helikon – nagroda przyznana przez Jazz Club Helikon w Krakowie,
• 1981: Nagroda Miasta Krakowa,
• 2005: Baranek jazzowy – nagroda Letniego Festiwalu Jazzowego w Piwnicy Pod Baranami (obecnie: Summer Jazz Festival Kraków),
• 2015: Złoty Fryderyk za całokształt osiągnięć artystycznych,
• 2016: W uznaniu zasług dla Krakowa i jego mieszkańców odznaczony pośmiertnie Odznaką „Honoris Gratia” przez prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego,
• 2016: Za wybitne zasługi w propagowaniu muzyki jazzowej w Polsce odznaczony pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.

---

Oceń: Janusz Muniak

---