Henryk Opieński

---

Życiorys

Henryk Opieński przyszedł na świat jako potomek Józefa, urzędnika i powstańca z 1863 roku, oraz Ludwiki Kośmińskiej. Maturę zdał w Krakowie w gimnazjum Św. Anny. Początkowe lekcje gry na skrzypcach pobierał u W. Singera, a później kontynuował ten proces u Franza Lachnera w Pradze, gdzie studiował także na politechnice, uzyskując dyplom inżyniera chemii. Po powrocie do Krakowa w 1892 roku, zajął się kompozycją pod okiem Władysława Żeleńskiego. Od 1895 roku uczył się w Paryżu, gdzie kształcił się pod okiem Władysława Górskiego, Zygmunta Stojowskiego oraz Ignacego Paderewskiego. W 1897 roku przeniósł się do Berlina i tam podjął naukę u Heinricha Urbana, a od 1898 roku znów w Paryżu u Vincenta d’Indy’ego. W tym okresie był członkiem orkiestr Grand Opera oraz Colonne.

W 1901 roku przybył do Warszawy, gdzie objął rolę skrzypka w orkiestrze Filharmonii Warszawskiej oraz pełnił funkcję organizatora i dyrygenta tamtejszego chóru. W latach 1904-1906 studiował dyrygenturę u Arthura Nikischa w Lipsku, a także muzykologię u H. Riemanna. Debiutował jako dyrygent w operze lwowskiej w 1906 roku. W latach 1908-1911 był dyrygentem w Operze Warszawskiej, przyczyniając się do organizacji orkiestry symfonicznej oraz sprawując rolę drugiego dyrygenta obok Grzegorza Fitelberga. W latach 1913-1914 pełnił stanowisko kierownika muzycznego Teatru Polskiego w Warszawie.

W 1911 roku Opieński założył w Polsce pierwsze muzykologiczne czasopismo „Kwartalnik Muzyczny”, którego redakcję sprawował do 1914 roku. Otrzymał doktorat w 1914 na podstawie pracy poświęconej lutniście W. Bekwarkowi. W latach 1911-1914 prowadził wykłady z historii muzyki na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie. W okresie I wojny światowej przebywał w Lozannie, gdzie od 1917 roku prowadził chór mieszany „Motet et Madrigal”, specjalizując się w repertuarze muzyki wielogłosowej z XVI i XVII wieku, wzbogacając go o liczne polskie utwory.

W 1920 roku przeniósł się do Poznania. Wraz z Łucjanem Kamieńskim zainicjował pierwszą w Polsce Akademię Muzyczną, którą zorganizowano na wzór Schola Cantorum w Paryżu oraz konserwatorium w Pradze. W 1922 roku przekształciła się ona w Państwowe Konserwatorium Muzyczne, w którym Opieński był dyrektorem do czerwca 1926 roku. W tym czasie prowadził wykłady z kompozycji i teorii oraz zorganizował chóry i orkiestrę, kształcąc wielu wybitnych uczniów, w tym kompozytora Stefana Poradowskiego. W 1925 roku objął dyrekcję Opery Poznańskiej oraz zaangażował się w działania Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych, zostając jego prezesem w 1922 roku.

W 1925 roku zainicjował również redakcję „Przeglądu Muzycznego”, który był organem Wielkopolskiego Związku Kół Śpiewaczych, a w czerwcu 1924 współorganizował w Poznaniu XI Wielkopolski oraz II Wszechpolski Zjazd Kół Śpiewaczych. Razem z Stanisławem Wiechowiczem oraz Władysławem Raczkowskim przyczynili się do stworzenia nowego repertuaru dla chórów, bazującego na polskich pieśniach ludowych. W 1926 roku, latem, Opieński osiedlił się na stałe w Morges w Szwajcarii, gdzie nadal prowadził chór „Motet et Madrigal”. Co roku odwiedzał Polskę, a jego ostatnia wizyta miała miejsce w październiku 1938 roku, kiedy to pełnił rolę przewodniczącego ogólnopolskiego zjazdu muzykologów w Poznaniu. Zmarł 21 stycznia 1942 roku w Morges, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu w Tolochenaz.

Henryk Opieński skomponował utwór na cztery głosy męskie do tekstu „La Fuite de l’Hiver” z dzieł Augusta Angelliera. W jego twórczości znalazły się również opery, a najważniejsza z nich, pt. Maria, na podstawie opowiadania Marii Antoniego Malczewskiego, została zaprezentowana w poznańskiej operze w 1923 roku. Jego żona, Anna z Krzymuskich (*8.03.1876 +25.09.1923), spoczęła na cmentarzu św. Wojciecha w Poznaniu, na stokach Cytadeli. Po jej odejściu w 1924 roku ożenił się ze szwajcarską śpiewaczką i kompozytorką Lidią Barblan, a para doczekała się syna, Józefa, który był aktorem i spikerem radiowym w Polskim Radiu.

Pieśni publikowane

Henryk Opieński jest autorem wielu interesujących dzieł muzycznych. Wśród nich znajduje się wyjątkowa publikacja zatytułowana „Chansons populaires de la Pologne”, która została zebrana oraz zharmonizowana przez samego kompozytora. Przekład na język francuski wykonał Emmanuel Barblan, a na okładce można zauważyć dzieło B. Czarkowskiego. W publikacji znajduje się również hors-texte autorstwa St. Poray Pstrokońskiego, a całość została opatrzona przedmową autorstwa Henryka Opieńskiego. Książka ta ukazała się w wydawnictwie Heun w Genewie, aczkolwiek brak jest informacji o dacie publikacji. Publikacja ta liczy 21 stron.

Kolejną znaczącą kompozycją Opieńskiego jest utwór „La Fuite de l’hiver”, który jest chórem napisanym dla czterech głosów męskich a cappella. Tekst do tego utworu stworzył Auguste Angellier, a sama kompozycja została wydana w 1929 roku przez Foetisch Frères w Lozannie oraz przez wydawnictwo Rouart, Lerolle et Cie w Paryżu.

Dyskografia

Henryk Opieński ma na swoim koncie imponującą dyskografię, która odzwierciedla jego wkład w rozwój muzyki chóralnej oraz solowej w Polsce.

• Na płycie „Chœurs polonais de la Renaissance” znajduje się Strona A, zawierająca utwory Mikołaja Gomółki (ok. 1539-1609), w tym Psaume 77 oraz In monte Oliveti, wykonane przez Ensemble Vocal Motet et Madrigal pod dyrekcją H. Opieńskiego. Strona B obejmuje dzieła Wacława Szamotulskiego (ok. 1525-1572), takie jak Prière du Soir oraz Per signum crucis. Płyta 78 obr./min. L’Anthologie Sonore nr AS 107-108. Sytuacja została skorygowana, gdyż nalepki utworów są poprzestawione – Strona A odpowiada właściwie Stronie B i odwrotnie.
• Album „Pieśni” autorstwa I.J. Paderewskiego z towarzyszeniem H. Opieńskiego wydany został w Katowicach przez Akademię Muzyczną oraz Radio Katowice w 1999 roku.
• W 2004 roku na rynku ukazała się płyta zawierająca utwory kameralne skomponowane przez Henryka Opieńskiego, opublikowana przez Acte Préalable w Warszawie.

---

Oceń: Henryk Opieński

---